شهرهای خواهرخوانده در خدمت سیاست خارجی

به همین دلیل امروزه بسیاری از شهرهای دنیا با یکدیگر پیوند خواهرخواندگی یا برادر خواندگی بسته‌اند. تعدادی از شهرهای کشورمان نیز از تهران و شیراز و اصفهان گرفته تا تبریز و مشهد و گرگان با بسیاری از شهرهای دنیا خواهرخوانده شده‌اند و جدیدترین پیوند خواهرخواندگی نیز اسفند امسال بین تهران و پکن برقرار شد، پس عنوان خواهرخواندگی شهری چندان برای شهروندان ناآشنا نیست، اما شاید هنوز خیلی از ما ندانیم مفهوم خواهرخواندگی شهری یعنی چه؟

کارشناسان مسائل شهری براین باورند که پیوند خواهرخواندگی بین شهرها می‌تواند یک فرصت باشد که اگر مسئولان شهری از آن به درستی استفاده کنند، می‌تواند نتایج مثبتی در بهبود کیفیت زندگی در آن شهر و برای ساکنان آن به ارمغان بیاورد.

چرا خواهرخواندگی؟

خواهرخواندگی اصطلاحی است که از ادبیات اروپا وارد دیگر کشورها شده و برای نخستین بار سال ۱۹۲۰ بعد از جنگ جهانی اول این قرارداد بین یک شهر انگلیس و یک شهر در فرانسه منعقد شد. هدف از این قرارداد، پیوند و اتحاد بین شهروندان این دو شهر بود که مسئولان آن معتقد بودند این دو شهر دارای تشابهات و منافع مشترک هستند. ایجاد روابط خواهرخواندگی با پرورش تفاهم و دوستی و اعتماد در سطح بین‌‌المللی و تبادل برنامه‌های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی که به توسعه صنعت گردشگری منجر می‌شود، صورت می‌گرفت. اما در کشورهای آسیایی و آمریکایی اصطلاح خواهرخواندگی رواج بیشتری دارد. به‌کارگیری واژه خواهرخواندگی هم به این دلیل است که در بیشتر زبان‌های دنیا واژه شهر مونث است. امروزه بیش از ۲۴۰۰ رابطه خواهرخواندگی رسمی بین شهرهای جهان بسته شده است.

خواهرخوانده‌ها چطور انتخاب می‌شوند؟

برای پیدا کردن پاسخ این پرسش لازم نیست راه دوری بروید، فقط کافی است به این فکر کنید که شما برای انتخاب دوست، بیشتر به چه چیزی توجه می‌کنید؟ این‌که کسی را برای دوستی انتخاب کنید که بیشترین نقاط مشترک شامل تشابهات فکری، اخلاقی و عقیده‌ای را با او داشته باشید. شهرها هم دقیقا همین‌طور یکدیگر را برای خواهرخواندگی انتخاب می‌کنند، شهردار دو شهر همدیگر را ملاقات کرده و با همدیگر آشنا می‌شوند و پس از آن مقدمات آشنایی و خواهرخواندگی شهرهای خود را فراهم می‌آورند. به‌طور کلی بهتر است شهرهایی با یکدیگر روابط خواهرخواندگی داشته باشند که از نظر مسائل جغرافیایی، جمعیتی، صنعتی و در کل منافع، مشترکات بسیاری با هم دارند؛ مثلا دو شهر تاریخی، دو شهر علمی یا دانشگاهی یا دو بندر و حتی دو سمبل مشترک داشته باشند تا این انگیزه را ایجاد کند. بعضی شهرها به دلیل همنام بودن یا بخاطر این که جشن و جشنواره مشابهی دارند با یکدیگر خواهرخوانده می‌شوند.

عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با جام‌جم، هدف از برقراری روابط خواهرخواندگی بین شهرها را وحدت بیشتر و ایجاد تعلق خاطر بین مردم دو شهر عنوان کرده و می‌گوید: به‌طور مثال در مورد خواهرخواندگی شهر پکن با تهران که چندی پیش اتفاق افتاد، اشتراکات فراوانی که این دو شهر در حوزه فرهنگ و تمدن با همدیگر دارند در ایجاد این پیوند نقش داشته است.

محسن پیرهادی، برقراری روابط خواهرخواندگی بین دو شهر را فرصت بالقوه‌ای برای مدیریت شهری هر دو شهر می‌داند تا هر دو طرف از توانمندی‌های یکدیگر در حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری و همچنین برای اجرای طرح‌های مختلف که در نهایت به ارتقای خدمات شهری منجر می‌شود، بهره ببرند.

به گفته پیرهادی، شهرهایی که با یکدیگر پیوند خواهرخواندگی می‌بندند، معمولا در مواردی مانند احداث بوستان‌ها، مراکز خرید و مجموعه‌های تفریحی برای گذران هرچه بهتر اوقات فراغت شهروندان، اجرای طرح‌های شهری در بخش‌های مختلف، توسعه حمل و نقل عمومی در ابعاد مختلف و حتی جذب گردشگر تجربیاتی دارند که می‌توانند در اختیار یکدیگر قرار دهند و از توان مطالعاتی و اجرایی همدیگر در این زمینه نهایت استفاده را ببرند.

خواهرخواندگی در سیاست خارجی

پیوند خواهرخواندگی بین شهرها اتفاق مبارکی است، فرصت مغتنمی برای مدیران شهری تا از تجربیات و توانایی‌هایی شهرها برای بهبود کیفیت زندگی شهری و ارائه خدمات به شهروندان استفاده کنند، اما آیا صرفا امضا کردن قراردادی که نشان از پیوند خواهرخواندگی دو شهر دارد، کافی است؟ گاهی دیده می‌شود مدیران شهری در سفر به کشور مقصد و پس از بستن پیوند خواهرخواندگی توافقات بسیاری به مدیران دو شهر صورت می‌گیرد، اما به محض پایان سفر بسیاری از این قول و قرارها به فراموشی سپرده می‌شود. اما چطور می‌توان از فرصت به‌دست آمده نهایت استفاده را برد؟

عضو کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر تهران در این باره معتقد است چون پیوند خواهرخواندگی بین دو شهر از دو کشور مختلف برقرار می‌شود، این پیوند جنبه بین‌المللی پیدا می‌کند؛ بنابراین طبیعی است در این زمینه صرفا نباید تمام مسئولیت‌ها را متوجه مدیریت شهری دانست.

به گفته پیرهادی، ضروری است حوزه سیاست خارجی کشورها شامل دولت و مجلس نیز از پیوند‌های خواهرخواندگی بین شهرها حمایت کرده و مدیریت شهری را در پیگیری توافقات انجام شده یاری دهند. از طرفی بهترین راهکار برای پیگیری توافقات انجام شده که به عقد پیوند خواهرخواندگی منجر می‌شود، این است که پس از بازگشت مدیران شهری از سفر به کشور مقصد، کارگروه‌های تخصصی تشکیل شود تا این کارگروه‌ها پیگیر اجرایی شدن مصوبات و توافقات انجام شده در مفاد قرارداد خواهرخواندگی بین دو شهر باشند. کارشناسان شهری و صاحب‌نظران عرصه بین‌الملل معتقدند پیوند خواهرخواندگی بین شهرها می‌تواند آثار مثبتی برای دو شهر به ارمغان آورد که مهم‌ترین آن بالا رفتن کیفیت زندگی در آن شهرها و بهبود وضع ارائه خدمات شهری در ابعاد مختلف است که همگی در نهایت به نفع شهروندان آن شهر خواهد بود، البته به شرط این‌که مسئولان شهری بتوانند از پیوند خواهرخواندگی نهایت بهره را ببرند.

شهرهای ایران و خواهرخوانده‌های‌شان

شهر تهران با بسیاری از شهرهای جهان خواهرخوانده است؛ از سئول و لس‌آنجلس قبل از انقلاب گرفته تا پکن که همین اسفند به جمع خواهرخوانده‌های تهران اضافه شد. علاوه بر شهر سئول، پایتخت کره‌جنوبی سال 1963 و لس‌آنجلس آمریکا سال 1972 خواهرخوانده تهران شدند، حالا تهران با شهرهایی مانند بیشکک در قرقیزستان، هاوانا در کوبا، پرتوریا در آفریقای جنوبی، مسکو در روسیه، کاراکاس در ونزوئلا، مینسک در بلاروس، استانبول و آنکارا در ترکیه، صنعا در یمن، کویت، خارطوم در سودان، برازیلیا در برزیل، دوشنبه در تاجیکستان، مانیل در فیلیپین و پکن در چین پیوند خواهرخواندگی دارد.

خواهرخوانده‌های رشت: ترابوزان- ترکیه، کوتائیسی- گرجستان، قازان-روسیه و ناحیه رشت- تاجیکستان.

خواهرخوانده‌های اصفهان: شیان- چین، بارسلون- اسپانیا، سنت پترزبورگ- روسیه، هاوانا- کوبا، ایروان- ارمنستان، فرایبورگ- آلمان، لاهور- پاکستان، کویت- کویت، فلورانس- ایتالیا، ایاسی- مجارستان و کوالالامپور- مالزی.

خواهرخوانده‌های شیراز: نیکوزیا- قبرس، دوشنبه- تاجیکستان، چونگ کینگ - چین، پونا - هند، برلین - آلمان، رم - ایتالیا، اسلام‌آباد- پاکستان، آستین- آمریکا، مسکو - روسیه، سنت پترزبورگ - روسیه، کویت - کویت، کوالالامپور - مالزی، تشوانه- آفریقای جنوبی، کاراکاس- ونزوئلا، بوداپست- مجارستان، آنکارا- ترکیه، هاوانا- کوبا و وایمار- آلمان.

خواهرخوانده​های تبریز: استانبول- ترکیه، هوشی‌مین- ویتنام، باکو- جمهوری آذربایجان، وین- اتریش، قازان- روسیه و غزه- فلسطین.

خواهرخوانده​های مشهد: ارومچی- چین و لاهور- پاکستان.

خواهرخوانده همدان: کولاب- تاجیکستان.

خواهرخوانده گرگان: اکتائو- قزاقستان.

خواهرخوانده کاشان: اومئا- سوئد.

خواهرخوانده کرمانشاه: سیسیل- ایتالیا.

پوران محمدی ‌/‌ گروه جامعه