تشخیص بموقع بیماری‌ها در سالمندی

یکی از مشخصه‌های این دوره، کاهش توانایی‌ها و عملکرد اندام‌های مختلف بدن است که فرد سالمند را در معرض ابتلا به بیماری‌ها و حوادث مختلف قرار می‌دهد. باید توجه داشت که از بروز این تغییرات نمی‌توان جلوگیری کرد، اما می‌توان با شیوه زندگی سالم از بروز بیماری‌ها جلوگیری کرد. شیوه زندگی سالم مجموعه رفتار‌هایی است که با انتخاب آگاهانه و انجام آنها، می‌توانیم زندگی خود را سالم‌تر کنیم. یکی از این رفتار‌های مهم، پیگیری ارزیابی‌هایی است که به تشخیص بموقع بیماری‌ها کمک می‌کند. در دوره سالمندی پزشکان با انجام معاینات دوره‌ای منظم به تشخیص زودهنگام بیماری‌ها کمک می‌کنند، اما فرد سالمند و اعضای خانواده آنها نیز باید به ضرورت انجام این ارزیابی‌ها آگاه باشند.

طی بررسی عملکرد جسمی سالمند، توانایی وی در انجام مستقل فعالیت‌های روزمره زندگی مانند نظافت فردی، حمام کردن، پختن وآماده کردن غذا، خرید، راه رفتن، خروج از منزل و دیگر فعالیت‌های مربوط به مراقبت شخصی از خود و همچنین فعالیت‌هایی مربوط به استفاده از وسایل منزل مانند تلفن، اجاق‌گاز و دیگر وسایل منزل مدنظر قرار می‌گیرد. همچنین نحوه راه رفتن، قدم برداشتن و حفظ تعادل از معاینات مهم در این قسمت است.

سلامت مغزی و روانی سالمند

وضع روانی و خلقی سالمند مانند افسردگی، اضطراب، وضع خواب با پرسیدن سوال‌های مشخصی نیز باید مورد ارزیابی قرار بگیرد. بخشی از مراحل بررسی سلامت سالمند مربوط به عملکرد مغز وی است. یعنی توانایی سالمند در به یاد آوردن کلمات، محاسبه‌های ریاضی ساده مانند کم کردن پیاپی عدد هفت از صد، قدرت قضاوت و تفسیر او از یک بیت شعر یا یک ضرب‌المثل بررسی می‌شود.

وضع تغذیه نیز باید از نظر افزایش و کاهش وزن، اشتها، مصرف گروه‌های اصلی غذایی، سلامت دهان و دندان‌ها بررسی شود. به علت این‌که سالمندان در معرض مشکل «چند دارویی» هستند باید داروهای مصرفی‌شان به‌طور منظم از نظر تعداد و تداخل دارویی توسط پزشک معالج بررسی شود. بنابراین به یاد داشته باشید در هر بار مراجعه به هر پزشک، باید شخص سالمند، کیسه داروهای خود را نیز به پزشک نشان دهد.

چکاپ‌هایی که نباید نادیده گرفته شود

از آنجا که افراد سالمند معمولا دچار بیماری‌های مزمن هستند، باید به طور منظم ارزیابی‌های فشار خون، قند خون، چربی خون و دیگر بررسی‌های بالینی مانند بررسی تراکم استخوان‌ها، بخصوص در بانوان سالمند و یائسه در صورت لزوم انجام شود. ارزیابی سرطان‌ها نیز از دیگر موارد مهم در بررسی سالمندان است. معاینات دوره‌ای پستان‌ها، بیضه، پروستات و روده بزرگ، بویژه در سالمندان با توجه به سابقه خانوادگی بسیار مهم است. به یاد داشته باشید هر علامت غیرطبیعی مزمن در قسمت‌های مختلف بدن مانند زخم، سرفه یا خونریزی که بهبود پیدا نمی‌کند، باید جدی گرفته شود و مورد بررسی پزشک معالج قرار بگیرد.

شرایط بینایی و شنوایی سالمند نیز باید به‌طور مستمر از سوی متخصص بررسی شود. همچنین به‌منظور جلوگیری از زمین خوردن در سالمندان ضروری است ایمنی محل زندگی مانند بررسی سطوح لغزنده در حمام و راه پله‌ها و... به‌طور مرتب از سوی افراد خانواده ارزیابی شود.

دکتر فرحناز محمدی / متخصص طب سالمندی