در سفر شما را نگزند!

جام جم سرا: علت آن نیز همراه نداشتن ابزارهای درمانی چون انواع کرم‌ها و قرص‌ها، آشنایی نداشتن با مراکز بهداشتی و درمانی مقصد سفر، ناآشنایی با اقلیم منطقه و از همه مهم‌تر کم‌بودن اوقات فراغت است. هیچ کس دوست ندارد زمان معمولا محدودی را که برای سفر در نظر گرفته به دلیل گزیدگی و مشکلات پیرامونی‌اش از دست بدهد. پس بهتر است در طول سفر به مناطق مختلف مراقب انواع گزیدگی‌ها باشید. در اینجا توصیه‌هایی درباره انواع گزیدگی در فصل گرم سال در مناطق مختلف کشور ارائه می‌شود.

زنبور گزیدگی

گزیدگی زنبورهای زرد، سرخ و عسل معمولا دردناک است، ولی خطرناک نیست. خطرناک‌ترین و عمده‌ترین عامل آلرژی، نیش زنبورهای وحشی است. علائم گزش بستگی به میزان سم، حساسیت بدن به زهر و تا حدی محل گزیدگی دارد و می‌تواند به صورت یک واکنش عادی و معمولی، مسمومیت، حساسیت‌های عمومی وسیع و حتی در موارد نادر به شکل واکنش‌های شدید روانی باشد. در بیشتر موارد نیش زدن زنبور باعث تورم و درد در محل، به‌دلیل یک واکنش سمی غیرحساسیتی به زهر زنبور می‌شود. واکنش‌های حساسیتی به نیش زنبور ممکن است خفیف و با درد و قرمزی موضعی پوست همراه باشد. در عین حال ممکن است واکنشی عمومی‌تر به همراه تورم، کهیر و قرمزی باشد. واکنش آلرژی نسبت به سم زنبور در طول ده دقیقه پس از گزیده شدن به وجود می‌آید. واکنش‌های شدید حساسیتی تهدیدکننده حیات در افراد دارای آلرژی شدید، در افراد مسن، افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و در موارد گزش‌های متعدد ممکن است روی دهد.

در موارد واکنش‌های خفیف به سم زنبور فقط مصرف قرص‌های آنتی هیستامین کافی است، در حالی که در موارد واکنش‌های شدیدتر یا آنافیلاکسی ممکن است برای احیای بیمار به تزریق آدرنالین، آنتی هیستامین، کورتون و تزریق سرم نیاز باشد. همه افرادی که به نیش زنبور آلرژی دارند باید دستبندهای هشدار پزشکی (که وجود حساسیت روی آن ثبت شده است) و نیز یک سرنگ خودکار تزریق آدرنالین همراه داشته باشند.

عقرب گزیدگی

در تمام دنیا درمان عقرب‌گزیدگی از مسائل مهم بهداشتی درمانی است. تمام عقرب‌های شناخته شده می‌توانند سم تولید کنند. سم تعدادی از عقرب‌ها از نظر پزشکی خطرناک است و باعث علائم و عوارض متنوعی در فرد آسیب‌دیده می‌شود که گاه موجب مرگ افراد بویژه کودکان کمتر از شش سال می‌شود. با توجه به این‌که دربعضی موارد تأخیر در تشخیص و اقدام مناسب ممکن است باعث عوارض خطرناکی برای آسیب‌دیده بشود، در ابتدا مهم است که تشخیص عقرب‌گزیدگی درست باشد و فرد آسیب دیده از سوی حشرات یا دیگر بندپایان گزیده نشده باشد. بیشتر عقرب گزیدگی‌ها در فصل‌های گرم اتفاق می‌افتد و با گرم شدن هوا موارد عقرب گزیدگی افزایش می‌یابد. عقرب‌های خشک‌زی در مناطق خشک کوهستانی و صحرایی در زیر سنگ‌ها، کلوخ‌ها یا حفره‌های کوچک زندگی می‌کنند و به طور عمده در شب‌های فصل‌ گرم به فعالیت می‌پردازند. انواع گوناگونی از عقرب‌ها در ایران وجود دارند و پراکندگی آنها در نقاط مختلف کشور دیده می‌شود. عقرب‌ها بیشتر در استان‌های بوشهر، کرمان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، فارس و کهگیلویه و بویراحمد دیده شده‌اند. گاه عقرب‌ها به طور اتفاقی داخل لباس‌ها یا کفش‌ها وارد شده و به گزیدگی منجر می‌شوند. توصیه می‌شود که حتی پیش از خواب رختخواب‌ها و ملزوماتش را بررسی کرد.

گزیدگی آبزیان

شنا کردن در خلیج فارس و دریای عمان بویژه در سواحل جزایر، لذتی فراموش نشدنی دارد و کمتر گردشگری می‌تواند این شیوه از گذران اوقات فراغت را از فهرست برنامه‌های سفرش حذف کند؛ اما شنا کردن در فصل بهار و حتی اواخر اسفند، ممکن است خطر گزیدگی آبزیان را افزایش دهد، چرا که زمان جفتگیری و تخم‌ریزی بسیاری از آبزیان در این هنگام صورت می‌گیرد. اختاپوس‌، توتیای دریایی، مرجان‌، ستاره دریایی، شقایق دریایی، ماهیان سمی و بسیاری گونه‌های دیگر هستند که می‌توانند برای گردشگران مشکلات بسیاری فراهم آورند؛ اما یکی از شایع‌ترین گزیدگی‌ها که در خلیج‌فارس و جزایر آن گزارش می‌شود، گزیدگی فرد به واسطه عروس‌ دریایی‌ است. این جانوران دارای بدنی شفاف با زائده‌های دم‌مانند در اطراف خود هستند که اندام‌های زهرآگین جانور روی همین رشته‌های دم‌مانند قرار می‌گیرد. معمولاً دسته‌جمعی و بی‌صدا حرکت می‌کنند و از این رو به یکباره فرد خود را در میان انبوهی از آنها می‌یابد که اگر با بدن برهنه وارد آب شده باشد، براحتی از سوی این جانوران گزیده می‌شود. در ظرف چند دقیقه، در محل‌های گزش آماس، تورم، سرخی، التهاب و سوزش بسیار شدید احساس می‌شود که بتدریج به عوارض سردرد، درد عضلانی، تهوع، استفراغ، تشنج، تب و مشکلات قلبی ـ ریوی و بلعی منتهی خواهد شد. اگر در منطقه‌ زیست عروس‌ دریایی غواصی یا شنا می‌کنید حتما یک شیشه سرکه سفید در کیف کمک‌های ‌اولیه‌ خود داشته باشید تا به هنگام گزیدگی محل مورد صدمه را با سرکه بشویید. توجه داشته باشید که هرگز محل صدمه دیده را با آب شیرین شست‌وشو ندهید، چرا که سبب پخش سم به داخل بافت پوستی بدن می‌شود. (هستی یزدان‌پناه/ضمیمه چمدان)