جشنی برای 90 سالگی عزت‌الله انتظامی/ تصاویر

زادروز 90 سالگی عزت‌الله انتظامی بهانه‌ایی شد تا به همراه پرویز پرستویی که همیشه از او به عنوان الگوی فعالیت هنری‌اش نام برده به دیدار آقای بازیگر برویم.

مجید انتظامی و همسرش «آذرنوش صدرسالک» که میزبان عزت‌الله انتظامی در دوران نقاهت هستند، پذیرای ما در این دیدار بودند.

انتظامی از احوالش گفت

پس از خوش و بش‌ها و حال و احوال‌های معمول، انتظامی از وضعیت این روزهایش گفت و عمل جراحی که در ناحیه گردن داشته است، او گفت:«دو سه ماه خوابیده بودم و چند روزی است که مرخص شدم. رگی در گردن است که مستقیم خون را به مغز می‌رساند. این رگ مسدود شده بود و اگر رسیدگی نمی‌شد دچار سکته می‌شدم. رگی را از پایم پیوند زدند و خوشبختانه مشکل برطرف شد. به دکتر گفتم چهار پنج سال روی سن من ‌انداختی که گفت خوب کردم»

او با اشاره به همراهی‌های پسر و عروس‌اش در روزهای بیماری درحالیکه بغض کرده بود، ادامه داد: «اگر مجید و همسرش نبودند بیماری‌ام بهتر نمی‌شد. آنها از صبح به بیمارستان می‌آمدند و تا 12 شب بعد از اینکه می‌خوابیدم می‌رفتند. قبل از آن هم من را به بیمارستان‌های مختلف می‌بردند. دو سه سال است غذای من را آذر به خانه‌ام می‌فرستد»

پرستویی: آقای انتظامی به تعریف نیازی ندارد

پرویز پرستویی که در یک فیلم با عزت‌الله انتظامی همکاری داشته است، درباره او گفت:« آقای انتظامی به تعریف نیازی ندارد. تنها کسی که در عرصه هنر بی‌نیاز است ایشان هستند. از سوپر سر کوچه تا همه دولتمردان حسرت دیدن ایشان و نوع زندگی هنری‌شان را دارند.»

وی با بیان اینکه «علت کم کاری ایشان خود خواسته است»، خاطرنشان کرد:«خیلی‌ها هستند که پیشنهاد کاری ندارند و کسی به طرفشان نمی‌آید اما آقای انتظامی آنقدر زندگی شرافتمندانه‌ایی دارند که هر کاری را قبول نمی‌کنند. این موضوع را از ایشان یاد گرفتم و هر جا خواستم کاری کنم آقای انتظامی مقابل چشم‌ام بوده‌اند و همیشه گفته‌ام ایشان مرجع من در بازیگری و زندگی هستند.»

پرستویی با یادآوری روزهای همکاری‌اش با انتظامی در فیلم «دیوانه از قفس پرید» به ایسنا یادآور شد:«ایشان همیشه صبح زود در صحنه حاضر می‌شدند و بسیار به حرکاتشان دقت می‌کردم. یک بار ندیدم به صندلی تکیه بدهند چون لباس کارشان بود و نمی‌خواستند حالتش به هم بخورد. حتی میان کار نمی‌خوابیدند تا صورت جمع نشود و گریم به هم نخورد. هر موقع هم که نوبت بازی‌شان می‌شد اصلا سن و سال مطرح نبود و مثل یک نوجوان با اشتیاق مقابل دوربین می‌رفتند. همیشه گفته‌ام باید بدویم تا به ایشان رسیم.«

این هنرمند ادامه داد: «حتی اگر بازی هم نداشتند به سر صحنه می‌آمدند. وقتی علت این موضوع را پرسیدم پاسخ دادند "برایم مهم است ببینم شما در این سکانس چگونه بازی می‌کنید تا نوع بازی‌ام را با آن تنظیم کنم". این الگو را از ایشان گرفتم و محال است، حتی روزی بازی نداشته باشم، سر کار نروم و نوع بازی‌ام را مطابقت ندهم.»

انتظامی را نمی‌توان با کسی مقایسه کرد

پرستویی تاکید کرد: «آقای انتظامی نمونه ندارند و اینکه به ایشان نمونه بی‌بدیل بازیگری می‌گویند واقعا حق است و همیشه درس زندگی گرفته‌ام. همه کارهای آقای انتظامی را دوست دارم و معتقدم قدرت عجیب و غریبی در بازیگری دارند که خدایی است و یک استثنا محسوب می‌شوند. مانند شجریان در موسیقی، انتظامی را هم نمی‌توان با کسی مقایسه کرد.»

انتظامی: پرستویی خودش یک کوه است

عزت‌الله انتظامی هم با بیان اینکه «پرویز پرستویی خودش یک کوه است» به اظهارنظر درباره او پرداخت و گفت:«با پرویز یک کار داشتم اما کارهای او را دیده‌ام. «آژانس‌ شیشه‌ای» خود دنیایی است و خوشحالم آهنگ این فیلم‌ را مجید ساخته است. خیلی خوب است آدم در کار هنری‌اش این ارزش را پیدا کند و چقدر خوب است تماشاگر را محترم بشمارد. برای من همیشه تماشاگر جایگاه بالایی داشته و در مقابلش تعظیم کرده‌ام و معتقدم تماشاگر بسیار مهم است. این هنرها در دل مردم جا بگیرد، بیرون نمی‌آید. باید تماشاگر تو را باور کند و اگر تو را قبول کرد برنده‌ای در غیر آن به درد نمی‌خورد.«

وقتی ساز هارپ برای تولد آقای بازیگر به صدا درآمد

در حین این صحبت‌ها کیک تولد عزت‌الله انتظامی هم آماده می‌شود و پیش از آنکه آقای بازیگر شمع نود سالگی‌اش را خاموش کند، آذرنوش صدر سالک به پشت ساز "هارپ" می‌رود و ضمن تبریک این تولد قطعه‌ای را به پدر همسرش تقدیم می‌کند.

اجرایی که با تحسین حاضران همراه می‌شود و چشم‌های پرستویی و مجید انتظامی هم نمناک می‌شود.

عزت‌الله انتظامی که به وجد آمده برای عروسش سوت می‌زند و خطاب به او گفت:«خیلی پای سازت نشسته بودم اما امروز چیز دیگری بود».

آقای بازیگر با اشاره به سازی که عروسش مشغول نواختن آن بود،ادامه داد: «این ساز خیلی با شکوه و تماشایی و زدنش بسیار مشکل است . آذر بهترین نوازنده هارپ در ایران است و ساززدنش را بسیار دوست دارم و اثر زیادی در من می‌گذارد. یک حرکتش میلیاردها تومان می‌ارزد. موقعی هم که شاگرد دارد می‌نشینم و با علاقه گوش می‌دهم.«

صدرسالک که 45 سال است تخصصی این ساز را می‌نوازد،هم گفت: «آقای انتظامی گل ما هستند و همه چیز را از ایشان یاد گرفتیم. اگر پشت ساز کار می‌کنم این پدر و پسر الگو بودند و از آنها عشق می‌گیرم.»

انتظامی با بیان اینکه از گذشته عاشق موسیقی بوده است، یادآور شد: «خود من دوره‌هایی که شروع به پیش پرده‌خوانی کردم ضرب یاد گرفتم چون با دایره و ضرب کار می‌کردم که بخشی هم در«آقای هالو» و «بانو» است. هر سه پسرم را هم به دنبال موسیقی فرستادم. مجید "اوبوا" می‌زد، رامین "ویلون" و شهاب "ویلونسل". الان هم رامین برلین است و حدود 14 کتاب درباره موسیقی نوشته و در ارکستر بزرگ برلین است و تدریس می‌کند. پسر کوچکم هم بعد از 13 سال "ویلون سل" را کنار گذاشت.»

در ادامه مجید از پدرش می‌خواهد شمع تولدش را فوت کند و انتظامی هم که باردیگر اشک‌هایش جاری شده آنها را خاموش می‌کند.

می‌گذاشتید 18 ساله بمانم

آقای بازیگر با بیان اینکه «روز قشنگ و با شکوهی برایم ساختید» گفت:« می‌گذاشتید همان هجده ساله بمانم. اما چه شکوه و جلالی، از آن کارهای قشنگی کردید که تا به حال کسی نکرده بود.»

تشکر مجید انتظامی / به پدرم روحیه خاصی دادید

مجید انتظامی با تقدیر از حضور پرویز پرستویی، خبرنگار، عکاس و فیلمبردار ایسنا با بیان اینکه روحیه خاصی به پدرم دادید خطاب به پرستویی اظهار کرد: «به شما تبریک می‌گویم که اینقدر به فکر هم‌صنفتان هستید. برخلاف صنف‌های دیگر که پشت هم می‌زنند و به این فکر نیستند که کی به دنیا آمده است. فقط دوست دارند زودتر برود و جا برای بقیه خالی شود.»

پرستویی هم گفت:« آن زمانی که شایعه کرده بودند به روستا رفتم و کشاورزی می‌کنم یک سال و نیم کوهنوردی می‌کردم و هر روز به ایستگاه 5 می‌رفتم و می‌آمدم و جمعه‌ها هم قله می‌رفتم. آن موقع آقای انتظامی گفته بودند وقتی این سینما را می‌بینم خجالت می‌کشم بازی کنم، من هم همه جا گفتم وقتی استاد من می‌گوید خجالت می‌کشم من باید بمیرم پس بهتر است به کوه و دشت بزنم. خیلی کم کسی در این عرصه پیدا می‌شود که اینگونه باشد.»

وی افزود: «جوان‌ها خیلی باید روی خودشان کار کنند. ما دو جور تربیت داریم یکی خانوادگی و یکی بیرون از خانواده که حرفه و کار است و آن را خیلی کم داریم و به خاطر همین بزرگ و کوچک نمی‌شناسیم. امسال جوانی که برای اولین بار سینما آمده و قرار بود جایزه بازیگری فجر را بگیرد مصاحبه‌ای کرده بود و گفته بود خوشحالم جایزه را به من ندادند. اینجوری بیشتر مطرح شدم، ضمن آنکه آنهایی که جایزه گرفتند الان چکار می‌کنند و هر لحظه اراده کنم سیمرغ می‌گیرم.»

او ادامه داد: «آقای انتظامی 90 سال دارند اما هنوز می‌گویند وقتی می‌خواستم روی سن بروم دعا می‌کردم مشکلی پیش نیاید. برای اینکه بازیشان در فیلم مسعود کیمیایی خوب شود، گوسفند نذر می‌کنند. در حالی که ممکن است بگویند ایشان دیگر نیازی به این چیزها ندارند. پس چطور جوانی اینگونه می‌گوید؟ این همان است که آدم را با سر زمین می‌زند.»

پرستویی با بیان اینکه «آقای انتظامی همه اخبار را تعقیب می‌کنند و خبری از زیردستشان در نمی‌رود» گفت: «بسیاری از بازیگران، شب از مهمانی به سر صحنه می‌روند و حتی حس‌شان را نمی‌دانند. آقای انتظامی برای خیلی از بازیگران دلسوزی کرده و مشاوره داده است. موجی در میان نسل جدید آمده که به عقب نگاه نمی‌کنند و فکر می‌کنند همه چیز مال آن‌هاست و احترام به پیشکسوتان نمی‌گذارند.»

وی با اشاره به حضور انتظامی در آموزشگاه «کارنامه» ادامه داد: «در مقطعی اساتیدی را دعوت می‌کردیم درباره حرفه‌شان صحبت کنند که روزی در خدمت آقای انتظامی بودیم.از ایشان خواستیم سناریوهایشان را همراه بیاورند.آقای انتظامی آنقدر روی برگ برگ آنها تمرکز کرده بودند و درباره نقش حاشیه‌نویسی کرده بودند که سناریو‌ها کهنه شده بود. این است که یکی عزت‌الله انتظامی می‌شود و یکی سال‌ها کار می‌کند و به قولی نو مانده است. مانند کارمندی که پولی گرفته و 8 ساعت کار می‌کند. چهار دیالوگ حفظ می‌کند جایی می خندد و جایی گریه می‌کند، امورشان هم می‌گذرد. در واقع عشقی که ما صوری از آن حرف می‌زنیم آقای انتظامی به عینه اجرا می‌کنند.»

عزت‌الله انتظامی با بیان اینکه این کار یک آدم بودن می‌خواهد که کم داریم گفت: «آدم باید عاشق کارش باشد. اینکه آدم کارش را درست انجام دهد یک هدیه الهی است. خداوند ویژگی‌هایی را به بنده‌اش می‌دهد تا آدم چیز بهتری را بسازد. مانند کارهایی که پرویز و مجید انجام می‌دهند. افرادی هستند که در کارشان ناموفق هستند که به نظر من عاشق کارشان نیستند و کارشان درنمی‌آید.» وی ادامه داد: «من خیلی از کاشکی نمی‌کردیم می‌ترسم و یکی از زرنگی‌هایم این است تا حالا چنین چیزی برایم پیش نیامده است. پول برایم مهم نیست. کار را باید بخوانم و اگر دوست نداشته باشم امکان ندارد قبول کنم.»

مجید انتظامی: سایه پدر به من نیرو می‌دهد

نوبت به مجید انتظامی می‌رسد تا از پدرش بگوید. این آهنگساز معتقد است: «این دست پدرم که پشت کمرم است و سایه‌اش فقط به من نیرو می‌دهد تا کار کنم. گاهی به همسرم می‌گویم خودم با زحمت سر کار می‌روم اما بابا دراین سن اینقدر فعال است و اصلا او را در خانه پیدا نمی‌کنیم. صبح می‌رود و شب می‌آید در صورتیکه من این توان را ندارم. این نیرویی که به من می‌دهد باعث شده من تا الان فعال باشم و کار کنم. خدا سایه‌اش را کم نکند.»

عزت‌الله انتظامی هم ادامه داد:«مجید خیلی خوب است. رهبر ارکستری که خیلی شیک است و کارش را خیلی دوست دارم. بویژه موسیقی فیلم‌هایش را، «از کرخه تا راین» را که شنیدم گریه کردم و معتقدم فیلم اگر این آهنگ را نداشت قابل دیدن نبود. اکثر موسیقی فیلم‌های گردن کلفت ساخته مجید است که متأسفانه برخی موسیقی‌هایش را بدون اطلاع خودش منتشر کرده‌اند.»

پرستویی هم درباره مجید انتظامی به اظهارنظر پرداخت و با بیان اینکه خاندان انتظامی همیشه درجه یک هستند گفت: «مجید انتظامی به عنوان یک آهنگساز آثار بسیاری را ثبت کرده و حتی داخل آسانسور هم می‌رویم و یا جایی زنگ می‌زنیم موسیقی‌های ایشان را می‌شنویم. کارهایی که جدا از فیلم هم آدم با آن زندگی می‌کند. هنوز که هنوز است موسیقی «آژانس شیشه‌ای» پخش می‌شود حالم بد می‌شود همین‌طور «از کرخه تا راین».»

مجید انتظامی درباره تأثیرگذاری موسیقی «آژانس شیشه‌ایی» و تغییر ریتم آن مناسب با جریان فیلم توضیح داد:« الان راحت می‌شود سر لحظه فضای موسیقی را عوض کرد. آن موقع کامپیوتر نبود و همه چیز باید با کرونومتر اندازه گرفته می‌شد و مشخص کردن لحظه بسیار مشکل بود.»

در ادامه پرستویی بازیگر نقش حاج کاظم «آژانس شیشه‌ای» گفت: «یکی گفت شما موسیقی را شنیده بودی بازی می‌کردی و انگار از قبل حس و حال را می‌دانستی. گفتم من کار خودم را کردم آقای انتظامی خوب ما را درک کرد و لحظات را بسیار درخشان کار کرد.»

مجید انتظامی درباره عدم فعالیت سینمایی‌اش در سال‌های گذشته هم به یک پاسخ کوتاه بسنده کرد و گفت: «در رویه فکری من دیگر فیلم نیست.»

عزت‌الله انتظامی هم با تایید حرف پسرش ادامه داد: «این روزها، فیلم خوب ساخته نمی‌شود.»

صحبت‌های این آهنگساز درباره علاقه فرزندانش به موسیقی صحبت را به خانه موزه عزت‌الله انتظامی‌ رساند؛« پسرم مسیر من را رفته و در اتریش دکتری موسیقی می‌خواند، دختر و نوه‌ام هم ویولن می‌زنند. ضمن اینکه دخترم منشی صحنه هم هست و الان در کافی شاپ خانه موزه مشغول به کار است.من و بابا هم بعدظهرها به آنجا می‌رویم.»

عزت‌الله انتظامی ادامه داد:« من دیدم گلنوش تحصیلات عالیه دارد. مدیر برنامه‌ریزی فیلم بوده و علاقه به این کار دارد ضمن اینکه نوه من است و حضورش در خانه موزه باعث می‌شود آنجا خانواده شود. کارش هم در کافی‌شاپ بسیار خوب بوده است. البته مردم هنوز اطلاعی ندارند و خود موزه هم راه نیفتاده است.»

وی در عین حال که از ادامه فعالیت هنری‌اش توسط خانه‌اش خوشحال است،گفت:« متأسفانه بخشی از وسایل و جوایزم که به صورت امانی در انباری بود گم شده است. اما در مجموع هم اینکه آن خانه ماند بسیار راضی هستم و امیدوارم پاتوق هنرمندان شود.» انتظامی با بیان اینکه قصد دارد فعالیت روزانه‌اش را مانند گذشته ادامه دهد، گفت:« 15 روز یک بار در شورای عالی خانه هنرمندان شرکت می‌کنم، دوشنبه‌ها به خانه تئاتر می‌روم و در هفته به موزه سینما هم سر می‌زنم. مدیریت جدید موزه شرایط خوبی را فراهم کرده است.متأسفانه در گذشته روند خوبی طی نشده و اعتراضاتی هم داشتم اما محمد حیدری خوب است و قرار شد تغییراتی اعمال شود.»

وی افزود: «مانند قدیم بعدظهرها کتاب می‌خوانم و این روزها هم تا جایی که بشود فوتبال‌های جام جهانی دنبال می‌کنم اما شب‌ها نمی‌توانم بیدار بمانم.»

آقای روحانی هنوز حرکتی برای هنرمندان نکرده است

انتظامی که همیشه دغدغه معیشت هنرمندان بخصوص پیشکسوتان را داشته است در سخنانش با بیان اینکه آقای روحانی هنوز حرکتی برای هنرمندان نکرده است ادامه داد:« اگر هم کرده من خبر ندارم. حتی آقای نوبخت معاون ایشان به عیادت من در بیمارستان آمده بود، خواستم سری به محمد علی کشاورز بزنند و به فکر بقیه هنرمندان باشند.»

در این دیدار که نزدیک به دو ساعت به طول انجامید پرویز پرستویی کتاب، آلبوم صوتی و مستند زندگی نامه اش (من پرویز پرستویی هستم) را که در بخش‌های زیادی از آن درباره انتظامی نیز صحبت کرده است به آقای بازیگر اهدا کرد و گفت: «امیدوارم روزی برسد و بتوانم دوباره با شما در فیلمی همکاری داشته باشم و این بزرگترین آرزویم است.»

انتظامی هم با اظهار امیدواری از اینکه این اتفاق بی‌افتد، پیشاپیش تولد پرستویی را (2 تیر) به او تبریک گفت.

عزت‌الله انتظامی متولد 31 خرداد 1303 در محله سنگلج تهران است. (مسعود نجفی/ ایسنا)