ریزگردهای داخلی بر سر تهران

وحید حسینی، مدیرکل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با بیان این‌که شاخص ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون، حدود190 است، تصریح می‌کند: شرایط هوای تهران به اضطرار نزدیک شده‌ است.

به گفته حسینی، اکنون شاخص آلاینده‌هایی مانند دی‌اکسید نیتروژن، منواکسید کربن و دی‌اکسید گوگرد در وضع سالم است، اما شاخص ذرات معلق زیر ده میکرون با عدد 186 در وضع هشدار قرار گرفته است. این در حالی است که روز دوشنبه این شاخص در تهران حدود 96 بود.

گرد و غبار‌های داخلی

احد وظیفه، مدیرکل مرکز پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی درباره وضع هوا در روزهای آینده به جام‌جم می‌گوید: دوشنبه گذشته چون در سمنان، قم و مرکزی وزش باد داشتیم گرد و غبار را برای تهران پیش‌بینی کردیم که کمبود رطوبت در خاک و کاهش باران شرایط را برای خیزش گرد و خاک فراهم کرده، به همین دلیل در مناطق حاشیه تهران غبار محلی مشکل‌ساز شد.

وی ادامه می‌دهد: پیش‌بینی می‌کنیم این شرایط به دلیل سکون نسبی هوای تهران فروکش کند و از غلظت گرد و خاک کاسته شود.

این در حالی است که باید تاکید کرد شرایط به گونه‌ای است که تکرار چنین وضعی اصلا دور از ذهن نیست، زیرا آن قدر در مدیریت منابع آب در کشور ضعیف عمل شده که اکنون بسیاری از زمین‌های اطراف کلانشهرهایی مانند تهران به بیابان تبدیل شده و وزش بادهایی با سرعت کم نیز گرد و غبار زیادی را روانه شهرها می‌کند.

مدیرکل مرکز پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی با تاکید بر این‌که گرد و غبار اخیر تهران اصلا منشا خارجی نداشته است، تصریح می‌کند: شرایط نشان می‌دهد که خشکسالی و کمبود رطوبت در لایه‌های سطح خاک سبب شده وزش بادهایی با سرعت حدود 10 متر بر ثانیه نیز گرد و خاک ایجاد کند. می‌توان گفت این شرایط برای تهران بی‌سابقه بوده است.

وی درباره تاثیر فعالیت کارخانه‌های صنعتی مانند شن و ماسه بر آلودگی کلانشهرها عنوان می‌کند: فعالیت چنین کارخانه‌هایی و اقدام‌هایی مانند جاده‌سازی در افزایش گرد و غبار تاثیرگذار است.

این در حالی است که باید تاکید کرد، اکنون در بیشتر مناطق کشور جاده‌هایی کشیده شده و می‌شود که ضروری نیست و بجز آسیب رساندن به محیط‌زیست کشور فایده‌ای ندارد.

لزوم توجه به محیط‌ زیست

بخشی از ریزگردهایی که سبب آلوده شدن هوای پایتخت شده به دلیل فعالیت‌های صنعتی است، اما بخش عمده آن این روزها به علت گسترش بیابان‌ها و تغییر کاربری اراضی است، زیرا اکنون در اطراف شهرهای بزرگ توجهی به پدیده بیابانزایی نمی‌شود. بنابراین باید گفت در صورتی که مسئولان برنامه جامعی برای بهبود وضع محیط‌زیست کشور و مهار بیابانزایی نداشته باشند، روز به روز مشکلات بیشتری گریبان کلانشهرنشینان را می‌گیرد.

یوسف رشیدی، مدیر مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط‌‌زیست نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: هوای پایتخت اکنون در شرایط هشدار قرار داشته و علت اصلی آن نیز گرد و غبار است، به این شکل که سطح شاخص ذرات معلق زیر 2.5 میکرون و زیر 10 میکرون بالا رفته و سبب شده آلودگی زیادی به وجود بیاید.

وی یادآور می‌شود: تا قبل از دوازدهم خرداد شاخص آلودگی زیر عدد صد بود، اما اکنون دو برابر شده، یعنی می‌توان گفت بیشتر از آلودگی صنعتی، وضع منابع طبیعی سبب آلودگی هوای تهران شده است.

رشیدی درباره این‌که تعطیل شدن کارخانه‌های صنعتی مانند شن و ماسه می‌تواند چاره آلودگی کنونی پایتخت شود، عنوان می‌کند: اکنون گرد و غبار روی هواست و تعطیل شدن این کارخانه‌ها تاثیر زیادی ندارد، اما در آینده می‌تواند در بهبود شرایط کمک کند.

وی خاطرنشان می‌کند: ما در کاهش انتشار آلودگی از منابع ساخت بشر مانند استاندارد سوخت و خودروها تقریبا موفق عمل می‌کنیم، اما بخش دیگر به گرد و غبار، تثبیت خاک، بیابان‌زدایی و توسعه کمربند سبز اطراف شهرها مربوط می‌شود که اکنون نیاز به توجه بیشتری دارد.

احتمال توفان در خراسان‌جنوبی و سیستان

این در حالی است که محمدرحیم شهریاری، مدیرعامل جمعیت هلال احمر خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با مهر از احتمال وقوع توفان خبرداده و یادآور شده است: با توجه به توفان‌های چند روز اخیر و پیش‌بینی‌های هواشناسی 14 پایگاه امداد و نجات و 11 شعبه هلال احمر در سراسر استان در حالت آماده‌باش هستند.

براساس این گزارش، اکنون وزش بادهای شدید همراه با گرد و غبار استان بیرجند را در برگرفته و تا روز پنجشنبه نیز ادامه خواهد داشت. افزون بر این باید یادآور شد، شدت گرفتن توفان و وزش باد شدید از روز گذشته در منطقه سیستان علاوه‌ بر افزایش میزان گرد و خاک به کاهش دید و اخلال در زندگی روزمره ساکنان این منطقه منجر شد.

در این باره مرتضی فرجی، کارشناس پیش‌بینی سازمان هواشناسی سیستان و بلوچستان اظهار کرد: بر اساس بررسی آخرین نقشه‌های هم‌دیدی و پیش‌نگری با تقویت شیب فشاری در مرزهای شرقی کشور تا جمعه در نواحی شمالی استان وزش باد شدیدتر شده و در نقاط مستعد توفان، گرد و خاک و کاهش شدید دید رخ خواهد داد.

توصیه‌های وزارت بهداشت

کاظم ندافی، رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان این‌که ذرات ریزگرد و غبار دارای اثرات نسبتا مهمی بر سلامت انسان است، گفت بیشتر ذراتی که در پدیده گرد و غبار حضور دارند از نوع درشت یا غیرقابل تنفس است و تهدید جدی برای سلامت مردم ایجاد نمی‌کند، ولی ممکن است در افرادی که سابقه بیماری‌های تنفسی دارند مانند مبتلایان به آسم و آمفیزم مشکلاتی ایجاد کند.

ندافی متداول‌ترین نشانه‌هایی را که طی یک پدیده گرد و غبار مشاهده می‌شود، تحریک چشم‌ها عنوان کرد و افزود: معمولا نوزادان، کودکان و نوجوانان، سالخوردگان، افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت و آمفیزم و بیماران قلبی در مقابل این پدیده آسیب‌پذیرترند.

وی یادآور شد: قرار گرفتن این افراد در معرض گرد و غبار می‌تواند واکنش‌های حساسیتی و حملات آسم را تشدید کند، مشکلات تنفسی حادی را ایجاد کند، در ایجاد بیماری‌های قلبی و عروقی موثر باشد و نهایتا طول عمر را کاهش دهد.

ندافی به شهروندان توصیه کرد از فعالیت در خارج از منزل اجتناب کرده و اگر الزاما باید در هوای آزاد فعالیت کنند زمان آن را به حداقل ممکن کاهش دهند، افزون بر این باید اشخاص از ورزش سنگین بویژه اگر دارای مشکلات تنفسی و آسم هستند، خودداری کرده و در خانه یا محیط‌های بسته بمانند.

وی عنوان کرد: در زمان بروز این پدیده، میزان دید بسرعت کاهش می‌یابد. اگر در چنین شرایطی در جاده هستید و کاهش عمق دید بر توانایی دید شما تاثیر می‌گذارد آهسته‌تر برانید و در صورت لزوم با توجه کامل به علایم راهنمایی و رانندگی تا برطرف شدن شرایط حاد، خودروی خود را در نقطه امنی متوقف کنید.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان این‌که ماسک‌های کاغذی معمولی و دستمال نمی‌توانند جلوی ورود ذرات ریزگرد و غبار به سیستم تنفسی را بگیرند، گفت: ماسک‌های ویژه‌با عنوان1 P و 2 P برای این شرایط تا حدی مناسب است.

وی یادآور شد: این ماسک‌ها آلاینده‌های گازی هوا مانند منواکسید کربن را نمی‌گیرد، همچنین تنفس با استفاده از ماسک از حالت معمولی دشوار‌تر است، بنابراین افراد دارای سوابق بیماری قلبی عروقی و تنفسی باید در این باره با پزشک خود مشورت کنند.

مهدی آیینی - گروه جامعه