سراب بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور

جام جم سرا: قانونی فعلی بازنشستگی صاحبان مشاغل سخت مصوبه سال 80 است که نبود تعاریف شفاف و مشخص در آن،سبب شده احتمال بازنشستگی با مصوبات آن، رویایی باشد.

مثلا در یکی از مواد این قانون هر بیمه شده فقط 10 روز در طول سال حق غیبت غیرموجه دارد و درصورتی که این 10 روز حتی یک روز بیشتر شود، شرایط بیمه شده (در مشاغل سخت) از حالت متوالی به متناوب تغییر می​کند یعنی به جای 20 سال سابقه متوالی کار باید با 25 سال متناوب بازنشسته شود .

هر چند موارد این چنینی که 11 روز غیبت غیر موجه بیمه شده را معادل پنج سال کار بیشتر برای رسیدن به بازنشستگی می داند، زیاد است اما بالاخره آیین نامه جدید مشاغل سخت و زیان آور با تغییراتی در همین خصوص آماده و به دولت فرستاده شده تا مورد تصویب قرار گیرد.

به گفته معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی، آیین‌نامه جدید مشاغل سخت و زیان‌آور پس از این‌که با همکاری کمیسیون اجتماعی مجلس تدوین شد برای تصمیم‌گیری نهایی به دولت ارسال شده است که در صورت تصویب، برخی موانع موجود بر سر راه بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور از سر راه برداشته خواهد شد.

سید حسن زدا در گفت‌وگو با جام‌جم، با اشاره به تسهیلات جدیدی که در قالب آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور به دولت ارائه شده است، توضیح می‌گوید: موضوع غیبت‌های غیرموجه در طول سال و مهلت دو ساله به کارفرمایان که با بیمه کردن کارگران خود نسبت به بهبود شرایط فیزیکی کار در کارگاه‌ها نیز اقدام کنند، از مهم‌ترین تغییراتی است که در قالب آیین‌نامه جدید به دولت ارائه شده است.به گفته زدا، به محض این‌که آیین‌نامه جدید به تصویب دولت برسد، سازمان تامین اجتماعی آمادگی لازم برای ابلاغ آن به شعب سراسر کشور به منظور استفاده بیمه‌شدگان واجد شرایط را خواهد داشت.

البته برای آنها که دنبال بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور هستند این قانون حکایت حلوایی است که تا حالا بیشتر دهان‌ها با اسمش شیرین شده تا خودش.

پراکنده بودن سوابق بیمه‌ای، منظم واریز نشدن لیست حق بیمه‌ها از سوی کارفرمایان و تعاریف متفاوت از مشاغل سخت و زیان‌آور از مشکلات بیمه‌شدگان شاغلی است که وقتی به امید استفاده از تسهیلات بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور راهی شعب تامین اجتماعی می‌شوند تازه متوجه می‌شوند برای این‌که بتوانند براساس این قانون بازنشسته شوند باید هفت‌خوانی از ماده و تبصره‌های ریز و درشت را پشت‌سر بگذارند.

خبرنگاران یکی از این گروه‌ها هستند که از هنگام تصویب قانون مشاغل سخت و زیان‌آور تاکنون برای استفاده از این تسهیلات با سنگ‌اندازی‌های فراوان در شعب بیمه مواجه شده‌اند.

کم نیستند خبرنگارانی که گرچه روی کاغذ شامل قانون بازنشستگی با 20 سال سابقه می‌شوند، اما وقتی تصمیم می‌گیرند برای بازنشسته شدن اقدام کنند و کارشان به اداره بیمه تامین اجتماعی می‌افتد آن‌قدر به بهانه تبصره و آیین‌نامه‌های مختلف پیش پایشان سنگ انداخته می‌شود که سرخورده می‌شوند و چاره‌ای برایشان نمی‌ماند جز این‌که قید بازنشستگی با 20 سال سابقه را بزنند.

نمونه آن این است که مشاغلی چون دبیرگروه، معاون سردبیر و سردبیر با وجود سختی و استرس افزون‌تر، جزو مشاغل سخت به شمار نمی‌آید.

این در حالی است که کمتر خبرنگاری تا آخر 20 سال خدمت خود به لحاظ عنوان شغلی خبرنگار می‌ماند.

قشر پرستاران نیز از ناکارآمدی و نداشتن ضمانت اجرایی قانون مشاغل سخت و زیان‌آور هنگام بازنشستگی گلایه‌های فراوان دارند.همچنین کمتر پرستاری در بخش دولتی است که برای بازنشسته شدن با 25 سال سابقه کار با مشکل مواجه نشود؛ در واقع مشکل اصلی اینجاست که قانون، استفاده پرستاران از بازنشستگی با 25 سال سابقه را مشروط به موافقت کارفرما کرده است و این موضوع موجب شده که چون هنگام بازنشستگی باید علاوه بر حقوق بازنشستگی که ماهانه اداره بیمه به پرستار می‌پردازد، کارفرما نیز سنوات بپردازد و این کار هزینه‌بر است، معمولا بخش دولتی حاضر نیست با بازنشستگی با 25 سال سابقه موافقت کند.

بی‌عدالتی در غیبت‌های غیرموجه

براساس قانون مشاغل سخت و زیان‌آور هر یک سال فعالیت در کارهای سخت و زیان‌آور باید 1.5 سال محاسبه شود، اما براساس همین قانون و با تفسیر تأمین اجتماعی افزایش 1.5 برابری سابقه کاری افراد فقط در صورتی اجرا می‌شود که آنها 20 سال متوالی در یک کار سخت و زیان‌آور فعال بوده باشند، اما چه وقت شرایط بیمه شده برای بازنشستگی از توالی به تناوب تغییر می‌کند؟

بر اساس قانون مشاغل سخت و زیان‌آور هر بیمه شده فقط ده روز در طول سال حق غیبت غیرموجه دارد و در صورتی که این ده روز حتی یک روز بیشتر شود، شرایط وی از متوالی به متناوب تغییر می‌کند یعنی به جای 20 سال متوالی باید با 25 سال متناوب بازنشسته شود.این مشکل نهایت بی‌عدالتی در حق بیمه‌شدگانی است که در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول کارند و عامل مهمی برای این‌که بسیاری از شاغلان در مشاغل سخت و زیان‌آور حتی پس از رسیدن به سن بازنشستگی هم نتوانند از تسهیلات این قانون استفاده کنند.

معاون فنی درآمد سازمان تامین اجتماعی نیز با تائید بی‌عدالتی‌ای که در این بخش از قانون مشاغل سخت و زیان‌آور نسبت به بیمه‌شدگان روا می‌شد، از تغییراتی براساس آیین‌نامه جدید خبر داد که به واسطه آن وضع طوری به نفع بیمه‌شدگان تغییر پیدا کند تا شرایط بیمه‌شدگان به این سادگی‌ها از 20 سال متوالی به 25 سال متناوب تغییر نکند.

زدا، ارائه توضیحات تکمیلی درباره نحوه تغییرات در لحاظ کردن غیبت‌های غیرموجه را به تصویب نهایی این آیین نامه در دولت موکول و تصریح کرد: قطعا در آیین‌نامه جدید، دیگر موضوع ده روز حق غیبت غیرموجه در طول یک سال مطرح نخواهد بود و تغییرات جدی در آن لحاظ خواهد شد.

گلایه مجلس از تاخیر دولت

هرچند تدوین آیین‌نامه جدید مشاغل سخت و زیان‌آور و ارسال آن به دولت برای تصمیم‌گیری، خبر امیدوارکننده‌ای برای آن دسته از فعالان در مشاغل سخت و زیان‌آوری است که با وجود رسیدن به شرایط سنی هنوز نتوانسته‌اند از تسهیلات این قانون به نفع خود استفاده کنند و از این بابت قدردان دولت هستند، اما نمایندگان مردم در کمیسیون اجتماعی مجلس معتقدند که دولت برای بازنگری در قانون مشاغل سخت و زیان‌آور یک سال تعلل داشته است.

سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد: سال گذشته این کمیسیون روی نقاط مبهم این قانون چند جلسه کارشناسی برگزار کرد و با تغییراتی که در قالب استفساریه در بخشی از آیین‌نامه جدید قانون مشاغل سخت و زیان‌آور داده شد، آن را از سوی سازمان تامین اجتماعی برای تصمیم‌گیری به دولت ارسال کرد که متاسفانه تاکنون دولت برای تصویب آن تعلل داشته است.

به گفته سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، موضوع تغییر شرایط بیمه‌شدگان شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور از 20 سال متوالی به 25 سال متناوب مهم‌ترین اشکال در قانون فعلی است که نمایندگان مردم در کمیسیون اجتماعی مجلس با همکاری سازمان تامین اجتماعی برای بازنگری در این موضوع اقدام کردند.

وی توضیح داد: در نهایت قرار شد با تغییرات جدیدی که در‌این‌باره لحاظ می‌شود تسهیلاتی برای مشمولان در نظر گرفته شود تا آنها صرفا با ده روز غیبت غیرموجه در طول سال از شرایط 20‌سال متوالی خارج نشوند و در حقشان بی‌عدالتی نشود.

قاضی زاده تاکید کرد: در صورت تصویب این آیین نامه در دولت سازمان تامین اجتماعی موظف است هرچه سریع‌تر دستورالعمل اجرایی آن را نیز تدوین و برای اجرا به شعب تامین اجتماعی ابلاغ کند.

قانونی برای حمایت از مشاغل زیان‌آور

13 سال پیش یعنی در مهرماه سال 80 قانونی به تصویب رسید که به موضوع ماده 76 قانون بیمه تامین اجتماعی، یعنی مشاغل سخت و زیان‌آور اختصاص داشت.

بر این اساس، مشاغلی که با اشتغال به آنها فرد دچار آسیب جسمی و روحی می‌شود به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور شناخته شد البته این قانون در سال 70 نیز به نوع دیگری اجرا می‌شود و حدود 40 شغل به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور در جدول این مشاغل تعیین شده بود، اما در آیین‌نامه سال 80 تشخیص این نوع مشاغل و یک سری تکالیف دیگر با شروط خاصی همراه شد.

به این معنی که هرکس مدعی است کارش جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است، می‌تواند ادعایش را به کمیته استانی که در ادارات کار و رفاه هر استان مستقر است، بدهد تا در آنجا بررسی شود.

البته ماده 15 این آیین‌نامه تاکید می‌کند این کمیته لزوما این که شغلی در یک کارگاه ممکن است جزو مشاغل سخت و زیان‌آور شناخته شود، همان شغل را در یک کارگاه دیگر به دلیل برخورداری از شرایط بهتر محیطی و امکانات کاری، ممکن است جزو مشاغل سخت محسوب نکند.

این قانون به مرور با پیشنهادهایی که داده شد، تغییراتی پیدا کرد، به طوری که هم اکنون علاوه بر مواردی که در کمیته استانی بررسی می‌شود، سه دسته شغل جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است که برای تائید آنها نیازی به بررسی و رای کمیته استانی نیست.

این سه گروه شامل: 1ـ مشاغلی که در زندان‌ها و در ارتباط مستقیم با زندانی‌هاست. 2ـ مشاغلی که در مراکز روان‌درمانی و ارتباط با بیماران روانی است و گروه آخر خبرنگاران یعنی کسانی که صرفا کارشان تهیه خبر است.(پوران محمدی - گروه جامعه)

برای مشاهده سوابق بیمه با موبایل کلیک کنید.