جشنی که آبرو می‌خرد

هر کس هرچه در توان داشت سخاوتمندانه پیش می‌گذاشت. کم و زیادش چندان مهم نبود ، مهم نیت پاک و خالصی بود که از قلب تک‌تک‌شان می‌گذشت.

قرار بود با این پول‌ها گره از کار گرفتاری باز شود. قرار نبود اسمی‌از فرد نیازمند به میان بیاید تا مبادا خدای ناخواسته آبرویش پیش اهل خانه یا در و همسایه ریخته شود.

این رسم جوانمردها بود. گرفتن دست نیازمند با حفظ کرامت انسانی؛ آیینی که با گذشت قرن‌ها هیچ گاه بوی کهنگی به خود نگرفته است. جشن گلریزان برای حمایت از نیازمندان.

همه می‌توانند در این جشم سهمی‌داشته باشند؛ زن ، مرد ، پیر ، جوان و... برای سهیم بودن در این جشن نیز فقط این‌که از لحاظ مالی فرد متمولی باشید کافی نیست چون قبل از آن باید اول دل بزرگی داشته باشید و دست بخشنده‌ای تا بتوانید سخاوتمندانه و بی‌هیچ چشمداشتی از آنچه دارید ببخشید به این امید که این کارتان گره از زندگی نیازمندی بگشاید.

گلریزان؛ ریشه در رسوم پهلوانی

در گذشته گلریزان یک رسم شناخته شده در اخلاق و مرام پهلوانان بود، هرگاه یکی از اهالی محل از نظر مالی به مشکل برمی‌خورد، همراه با آداب و رسوم ویژه‌ای که در مکانی به اسم زورخانه برگزار می‌شد، ساکنان محل از همسایه‌ها گرفته تا کسبه در آن مکان جمع شده و در حد توان خود مبلغی را در ظرف‌های مخصوصی که ویژه این کار بود، می‌ریختند و به این صورت ضمن این‌که آبروی فرد نیازمند حفظ می‌شد، مشکل مالی‌اش نیز برطرف می‌شد.

آیین گلریزان بخشی از تاریخ کهن ایرانیان است، اما این آیین فقط در گود زورخانه‌ها جا نداشته است این رسم دیرینه بتدریج به خانه‌های مردم نیز کشیده شد تا جایی که زنان نیز در این سنت حسنه مشارکت کردند و حتی برای انداختن سفره ابوالفضل(ع) یا فاطمه زهرا (س) که با نذری‌های زنان همسایه یک محله گسترده می‌شد، نوعی گلریزان کوچک برپا می‌کردند.

حالا هرچند با گذشت زمان و تحت‌تاثیر شرایط اجتماعی، تغییر سبک زندگی، شهرنشینی، ساخت آپارتمان‌ها و برج‌های سر به فلک کشیده به جای خانه‌های حیاط‌دار با محله‌های قدیمی‌بسیاری از سنت‌های قدیمی‌ کمرنگ یا حتی به فراموشی سپرده شده است ، اما هنوز سنت دیرینه گلریزان پابرجا مانده تا آنجا که لازم باشد، دست ناتوانی گرفته شود.

24 سال پیش؛ اولین جشن گلریزان

دیگر تمام نیکوکارانی که در جشن‌های گلریزان ستاد دیه شرکت می‌کنند، خوب می‌دانند قدم اول این جشن‌های معنوی برای آزادی زندانیان جرایم غیرعمد را چه کسی برداشته است و او کسی نیست جز شهید سید اسدالله لاجوردی.

آن روز که شهید لاجوردی برای کمک به زندانیان نیازمند اولین قدم را برداشت و با 80 هزار تومان چند زندانی را آزاد کرد، شاید تصورش را نمی‌کرد که این کارش زمینه‌ای برای آغاز یک حرکت انساندوستانه را رقم بزند که تا حالا با گذشت 24 سال همچنان ادامه دارد.

به این ترتیب اواخر دهه 60 اولین جرقه‌های این کار خداپسندانه زده شد و در یکی از آخرین شب‌های ماه رمضان پنجم اردیبهشت سال 69 با برگزاری اولین مراسم جشن گلریزان در تالار اتاق بازرگانی ایران، ستاد دیه تشکیل شد.

از آن به بعد به همت ستادهای دیه ، همه ساله جشن‌های گلریزانی با هدف جمع‌آوری کمک‌های مردم، مسئولان، موسسات دولتی و نهادهای غیردولتی بویژه درایام ماه رمضان برای آزادسازی زندانیان بدهکار غیرعمد و غیر کلاهبرداری برگزار می‌شود.

آمارها می‌گوید طی پنج سال منتهی به سال 92 بیش از یکهزار جشن گلریزان در نقاط مختلف کشور برگزارشده است که به کمک آنها زمینه آزادی ده‌ها هزار نفر از زندانیان نیازمند فراهم شده است. در طول این 24 سال با حمایت‌های رهبر معظم انقلاب، مسئولان و افراد نیکوکار در سراسر کشور حدود 80 هزار نفر از زندانیان جرایم غیرعمد به آغوش خانواده هایشان بازگشته اند.

فقط برای زندانیان جرائم غیر عمد

هنوز هم جشن گلریزان برپا می‌شود. هنوز هم جوانمردانی پیدا می‌شوند که برای گرفتن دست نیازمندان پا پیش بگذارند. زن یا مرد فرقی نمی‌کند مهم این است که آنها تصمیم گرفته‌اند در این کار انساندوستانه مشارکت داشته باشند.

ستاد دیه کشور به عنوان یک تشکل مردم نهاد که مشارکت مردمی‌در آن حرف اول را می‌زند همه ساله در ماه مبارک رمضان یا در دیگر مناسبت‌های مذهبی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی در مشارکت مالی برای آزادی زندانیان نیازمند قدم برمی‌دارد. در واقع این ستاد متولی برپایی جشنی است که درآن برای آزادی زندانیانی که چشم به حمایت خیرین دوخته‌اند گلریزان می‌کنند، اما امکان بهره مندی از حمایت‌های جشن گلریزان هم اما و اگرهایی دارد که مهم‌ترین آن، این است که فرد زندانی به دلیل ارتکاب جرایم غیرعمد و غیر از کلاهبرداری به زندان افتاده باشد.

جشنی به افتخار عاطفه‌ها

هر سال فصل مدرسه و ماه مهر که می‌شود ، دفترها و نوشت‌افزارهای رنگارنگ ذوق و شوق دانش آموزان برای درس خواندن را چند برابر می‌کند. هیچ چیز به اندازه نوشتن روی دفترهای مشق با جلدهای خوش آب و رنگ و انواع و اقسام لوازم تحریر برای بچه‌ها لذت بخش نیست ، اما بعضی دانش‌آموزان هستند که مهرشان بوی بهار نمی‌دهد. دلشان بهاری است، اما نداری و فقر، رنگ شادی را در چهره‌شان کمرنگ کرده است.

تقسیم مهربانی‌ها کمترین کاری است که می‌شود برای این دانش‌آموزان انجام داد تا حسرت درس خواندن با نوشت‌افزار رنگارنگ و پوشیدن مانتو و کفش نو به دلشان نماند. مثل همه اتفاقات اینچنینی این بار هم مردم نقش اول این حرکت انساندوستانه هستند، افراد نیکوکاری که همیشه و همه جا برای گرفتن دست همنوع خود آماده اند.

همین نیت خیرخواهانه بهانه ای شد تا در سال 1374 اولین حرکت برای برگزاری جشن عاطفه‌ها به همت کمیته امداد امام خمینی (ره) مشکل بگیرد و از آن سال تاکنون این جشن با شور هرچه تمام تر و بدون حتی یک‌سال وقفه در سراسر کشور برگزار شود. حالا سال تحصیلی 94 ـ 93 که فرا برسد باز هم به روال سال‌های گذشته پایگاه‌های سیار کمیته امداد در شهرهای کوچک و بزرگ مستقر می‌شوند تا کمک‌های مردمی‌از پول نقد گرفته تا دیگر مایحتاج تحصیلی دانش‌آموزان را به همت مشارکت افراد خیر جمع‌آوری کرده و آنها را به دست دانش‌آموزان نیازمندی که در شهرستان‌های دورافتاده یا روستاهای محروم زندگی می‌کنند، برسانند.

جشن عاطفه‌ها، جشنی به وسعت تمام ایران است، جشنی که در آن عطرعشق، ایثار، عاطفه و مهربانی از قلب سخاوتمند ایرانی‌ها به مشام می‌رسد. همه می‌توانند سهمی‌در این جشن داشته باشند درست مثل همان دانش آموزی که با پول توی جیبی اش یک جعبه کوچک مداد رنگی می‌خرد و آن را با یک دنیا ذوق و شوق به یکی از پایگاه‌های جمع آوری کمک‌های مردمی‌کمیته امداد تحویل می‌دهد، فقط به عشق این‌که دل دختر یا پسر دانش آموزی که ممکن است فرسنگ‌ها دورتر در روستایی محروم زندگی می‌کند، در سال تحصیلی جدید باز شاد شود.

جشنی برای نیکوکاران

آنهایی که دست به خیرند، همیشه به دنبال بهانه‌ای هستند تا به واسطه آن دست نیازمندی را بگیرند. جشن احسان و نیکوکاری هم بهانه دیگری برای یک عمل خیرخواهانه و انساندوستانه است، مثل جشن عاطفه‌ها. پایه گذار جشن احسان و نیکوکاری نیز کمیته امداد امام خمینی (ره) بود که اولین جشن نیکوکاری در اسفند سال 72 با مشارکت گسترده مردم در سراسر کشور برگزار شد.

بهانه برگزاری این جشن نیز فرارسیدن سال نو و دست‌گیری هموطنان نیازمندی بود که در آستانه سال جدید بضاعت تهیه مایحتاج عید از مواد خوراکی گرفته تا کفش و لباس نو برای فرزندانشان را ندارند.

از همین رو هر سال در آستانه آغاز سال تحصیلی و تحویل سال نو، مردم ایران با ابتکار کمیته امداد امام خمینی (ره) و همکاری صدا و سیما در حد توان مالی خود در جشن نیکوکاری شرکت می‌کنند تا در شادی دل‌های کودکان ایران زمین سهیم باشند و توشه‌ای برای خود بیندوزند.

پوران محمدی / گروه جامعه