روغن کرمانشاهی و چند تفکر اشتباه درباره آن

این روغن را در منطقه کرمانشاه از شیر گاو و گوسفند به دست می‌آورند و طریقه تهیه سنتی آن این‌گونه است که ماست را دوغ کرده و درون مشک می‌ریزند و آنقدر تکان می‌دهند که گویچه‌های روغنی به صورت کره به یکدیگر می‌چسبند. کره را از دوغ جدا کرده و آنقدر حرارت می‌دهند تا آب کره تبخیر و به 0.2 درصد و چربی‌اش به 99.8 درصد برسد. این روغن در مقایسه با کره‌های صنعتی که 80 تا 85 درصد چربی دارد پرچرب‌تر بوده و خواص تغذیه‌اش بیشتر است و عطر و طعمش بسته به نوع و کیفیت علف‌های معطری که دام مصرف می‌کند، متفاوت است. این روغن اگر گوسفندی باشد کمی دیرهضم و در مقایسه با روغن گاوی کلسترول بالاتری دارد، اما لذیذتر و خوش‌عطر‌تر و البته گران‌تر است.

اگر قرار باشد بین روغن حیوانی و روغن نباتی جامد یکی را انتخاب کنیم، روغن حیوانی مناسب‌تر است چون از لبنیات تهیه شده و خواص شیر را دارد ضمن این‌که روغن نباتی مایع وقتی جامد (هیدروژنه) می‌شود، اسیدهای چرب غیراشباع آن اشباع شده و در روند جامد شدن بر میزان اسید‌های چرب ترانس آن افزوده می‌شود. البته اگرچه روغن یا کره اصیل حیوانی به‌طور ذاتی خود دارای اسیدهای چرب اشباع و برای سلامت زیان‌هایی دارد، اما فرقش با روغن جامد گیاهی این است که به‌طور مصنوعی جامد نمی‌شود و حاوی اسیدهای چرب ترانس نیست. از روغن اصیل حیوانی می‌توان برای سرخ کردن مواد غذایی استفاده کرد.

طبق تحقیقی که اخیرا در دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران صورت گرفته گرم و سرد یا خشک و مرطوب بودن مزاج افراد در تعیین مصرف روغن کرمانشاهی نقش دارد. به طوری که مصرف متعادل این روغن برای مزاج گرم و خشک مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی مصرف بیش از یک قاشق مرباخوری آن برای افراد سالم با مزاج سرد و مرطوب می‌تواند دردسرساز باشد. ضمن این‌که مصرف روغن کرمانشاهی برای افراد مسن، سیگاری، چاق و کم‌تحرک منع شده است. حکمای طب سنتی روغن حیوانی را از روغن‌های نباتی جامد و پیه و دنبه حیوان مفیدتر می‌دانند. براساس تحقیق دیگری که در یکی از دانشگاه‌های تهران انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف روغن کرمانشاهی در کوتاه‌مدت تاثیر سویی بر روی چربی و کلسترول خون ندارد، اما بررسی آثار بلندمدت آن نیاز به مطالعات بیشتر دارد.

چند تفکر اشتباه

درست است که روغن حیوانی از روغن نباتی جامد و دنبه بهتر است، اما این دلیل نمی‌شود که برخی افراد تصور کنند دلیل طول عمر یا سلامت نسل قدیم مصرف این روغن بوده یا آن‌که این روغن در بهبود رشد کودکان موثر است. در قدیم چون جنب و جوش و تحرک زیاد و هوا سالم بوده بدن با سوخت و سازی مطلوب می‌توانسته مواد زائد این روغن را دفع کند. از طرفی تاکنون در هیچ جای دنیا تاثیر مثبت مصرف این روغن بر روی رشد کودکان به اثبات نرسیده است. البته ناگفته نماند کالری بالای این روغن می‌تواند قوای جسمانی از دست رفته برخی بیماران یا زنان تازه زایمان کرده را جبران کند و برای ماساژ و گرم نگه داشتن استخوان‌ها مفید است.

فاخره بهبهانی / گروه سلامت