مسجد امام اصفهان وسط وین

او که از اجرا در سالن اصلی تالار وحدت به وجد آمده بود، بعد از تشویق حاضران در سالن رو به آنها کرد و گفت: «از آنجا که این سالن دقیقا مشابه سالن اپراهال وین است، احساس می‌کنم در کشور خودم هستم.»

این نمونه کوچکی از تقلید ما از معماری غربی‌هاست که در دوره پهلوی متاسفانه باب شده بود. اما بشنوید از یک نمونه غربی که از معماری ایرانی الگو گرفته است؛ روزی یک استاد شرق‌شناس به‌طور اتفاقی در یکی از خیابان‌های وین ساختمان کارخانه‌ای قدیمی را می‌بیند که معماری جالبی دارد، چیزی که در ابتدا برایش کمی عجیب است ولی واقعیت دارد؛ این ساختمان به سبک معماری ایرانی و دوره اسلامی قرن نوزدهم ساخته شده بود.

این مساله سبب شگفتی پروفسور مارکوس ویتر، رئیس موسسه تاریخ هنر دانشگاه وین می‌شود تا جایی‌که او را به بررسی مطالعه المان‌های شرقی در فضاهای غربی علاقه‌مند می‌کند: «برایم جالب بود که از چه زمانی از قرن نوزدهم معماری به سبک اصفهانی در اروپا مورد اهمیت قرار گرفته و چرا صاحب این کارخانه تمایل به ساخت نمای آن به شیوه معماری ایرانی داشته است؟»

آن گونه که ویتر از تاریخچه فعالیت این کارخانه در گذشته می‌گوید، صاحب این کارخانه که به تجارت میان کشورهای افغانستان، گرجستان و اروپا مشغول بوده نوعی گُل را از شرق به غرب می‌برده تا در این کارخانه ماده حشره‌کشی از این گل خشک شده بسازد که در آن زمان برای نگهداری از فرش مورد استفاده قرار می‌گرفت.

امروزه در این کارخانه فعالیتی صورت نمی‌گیرد. به گمان این استاد اتریشی، شباهت این کارخانه به یک ویلای لوکس زمان خودش نشان می‌دهد که این فرد در گذشته ثروتمند نبوده و زمانی که مال و ثروتی اندوخته است، این ساختمان را ساخته تا خودنمایی کند.

در این بنا از سبک معماری مسجد امام اصفهان الگو گرفته و در آن دو سبک معماری شرقی شامل ایرانی و اندلسی استفاده شده که اولی در نمای خیابان و دومی در موتورخانه و فضاهای داخلی نمایان است. با وجود این، نمای ایرانی قسمت مهمی از عمارت را تشکیل می‌دهد.

کمیل انتظاری ‌-‌ گروه فرهنگ و هنر