گردشگران با عشایر همراه می‌شوند

تا به امروز توجهی به این ظرفیت نشده بود، اما نگاه بخش گردشگری کشور و استان‌های عشایرخیز اکنون به این سمت و سو تغییر کرده، به طوری که در حال آماده کردن زیرساخت‌های مورد نیاز و هماهنگی با عشایر برای جذب گردشگران تورهای گردشگری در سال آینده هستند.

خوزستان، چهارمحال و بختیاری، فارس، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان، ایلام و خراسان جنوبی، استان‌های عشایرخیز کشور است که هرکدام در فصولی، محل اتراق و ییلاق و قشلاق عشایر است.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری با بیان این‌که زندگی عشایر استان از ظرفیت بی‌نظیری برای جذب گردشگر برخوردار است، به برنامه‌های متنوعی که برای استفاده از این ظرفیت توسط سازمان میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری طراحی شده، اشاره می‌کند و می‌گوید: اکنون در حال آماده کردن مقدمات طرح بزرگ ایل‌گردی با نام جشنواره کوچ هستیم و از آنجا که اجرای درست آن از حساسیت زیادی برخوردار است، در حال انجام مطالعات دقیق برای اجرای اصولی آن هستیم.

حیدر صادقی با تشریح هدف و نحوه اجرای این طرح در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: هدف از اجرای این جشنواره، آشنا کردن گردشگران و علاقه‌مندان با کوچ و نحوه زندگی و آداب و رسوم عشایر است به این ترتیب که علاقه‌مندان برای یک تا سه روز با عشایری که هنوز به صورت سنتی کوچ می‌کنند، همراه شده و در این گذر با آیین‌های مختلف، نحوه زندگی، خوراک، صنایع دستی و موسیقی آنها و جاذبه‌های طبیعی بین‌راهی آشنا می‌شوند.وی یادآور می‌شود: از آنجا که افراد زیادی برای تماشای کوچ عشایر اظهار تمایل کرده‌اند، تلاش می‌کنیم همزمان با کوچ بهاره عشایر در سال آینده که از اردیبهشت آغاز می‌شود، این جشنواره را راه‌اندازی کنیم، اما پیش از آن باید ایل‌راه‌ها (مسیر کوچ عشایر) را احیا کنیم تا هم عشایر بتوانند همچون سابق از این مسیرها تردد کنند و هم گردشگران بتوانند از سفر در این مسیرها که بسیار زیبا و جذاب است، لذت ببرند.

وی به ایجاد کمپینگ در مناطق عشایری استان برای استفاده گردشگران و تماشای نزدیک از نحوه زندگی آنها به عنوان یکی دیگر از برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: اکنون یک کمپینگ با حمایت سازمان میراث فرهنگی در شهرستان عشایرخیز کوهرنگ راه‌اندازی شده و بزودی کمپینگ دیگری در شهرستان چغاخور ایجاد می‌شود که این کمپینگ‌ها خدماتی همچون اسکان در سیاه چادر، شرکت در فعالیت‌هایی همچون اسب‌سواری، تیراندازی، اجرای موسیقی و استفاده از غذاهای محلی عشایر را به گردشگران ارائه می‌دهند.

به گفته صادقی، نحوه استفاده از این کمپینگ‌ها اکنون از طریق ثبت‌نام در تورهای دفاتر خدماتی امکان‌پذیر است و این برنامه به حدی مورد استقبال قرار گرفته که این کمپینگ از هم‌اکنون تا اواسط سال آینده رزرو شده و ظرفیت تورهای بسیاری از دفاتر خدمات گردشگری در این زمینه تکمیل شده است.

ثبت جهانی کوچ ایل بختیاری

صادقی، ثبت جهانی کوچ ایل بختیاری را از دیگر برنامه‌های مهم سازمان میراث فرهنگی عنوان می‌کند و یادآور می‌شود: این اداره در وهله اول، ثبت ملی این کوچ را که بین استان‌های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد و اصفهان مشترک است، برای سال آینده در دستور کار دارد. از سویی آماده‌سازی پرونده ثبت جهانی آن نیز از ده روز گذشته و با تشکیل کمیته‌ای از استادان دانشگاه، متخصصان و کارشناسان مربوط آغاز شده است.

مرتضی عربی، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی خراسان جنوبی نیز به برنامه‌ای که در این زمینه برای ایام نوروز تدارک دیده شده، اشاره می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: برپایی سیاه‌چادر عشایر در شهرستان‌های نهبندان، سرایان و سربیشه از مهم‌ترین این برنامه‌هاست که قرار است آداب و رسوم، صنایع دستی و سبک زندگی عشایر در آنها به نمایش گذاشته شود.

محمدکاظم بهادری‌پور، مدیر روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی استان فارس نیز با اشاره به این‌که تمرکز عشایر در این استان بیشتر در شهرستان فیروزآباد است، به جام‌جم می‌گوید: فیروزآباد به دلیل برخورداری از سه اثر باستانی آتشکده (کاخ اردشیر بابکان)، مجموعه شهرگور و قلعه دختر، در طول سال بویژه ایام نوروز گردشگران و مسافران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند و این مسافران می‌توانند همزمان با تماشای آثار تاریخی، از زندگی عشایر نیز که در فروردین هنوز در این استان به سر می‌برند، بازدید داشته باشند.

علاقه عشایر برای حفظ سنت‌ها

زندگی در کوچ که اکنون علاقه‌مندان زیادی در داخل و خارج از کشور پیدا کرده است، نه فقط به صورت رسمی از سوی میراث فرهنگی پیگیری می‌شود، بلکه ظاهرا خود عشایر نیز آستین همت بالا زده و در این خصوص برنامه‌هایی را طراحی و تدوین کرده‌اند.نماینده عشایر جامع بنیاد قشقایی شیراز نیز دراین باره به خبرگزاری سازمان میراث فرهنگی می‌گوید: تعدادی از افراد ایل قشقایی به دلیل روبه‌رو شدن با روندی که موجب فراموشی آداب و رسوم و سنن سنتی، مراتع و چراگاه‌ها می‌شد، به فکر اجرای طرحی افتادند تا بتوانند آنچه برایشان باقی مانده را حفظ کنند.شیما امیری می‌افزاید: از آنجا که قشقایی‌ها دارای ساختاری منسجم از طایفه گرفته تا تیره، بن کوه و خانواده‌های مختلف می‌شود، مجریان طرح به این نتیجه رسیدند که کار به صورت انفرادی و شخصی قابل اجرا نیست و باید یک گروه این کار را انجام دهد، بنابراین جامعه هدف تیره هیبت‌لو به منظور توانمندسازی مدنظر قرار گرفت و با کمک موسسه‌های داخلی و بین‌المللی، طرح گردشگری جامع بنیاد عشایر قشقایی تیره هیبت‌لو را شروع کردیم.وی تصریح می‌کند: بر همین اساس صندوقی تحت عنوان معیشت پایدار تشکیل شد و به ثبت قانونی رسید که در این صندوق طرح‌های مختلفی اجرا می‌شود که یکی از آنها گردشگری است و به جای آن‌که یک شخص بانی کار شود، تمام سود به صندوق واریز می‌شود که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بین مشارکت‌کنندگان تقسیم می‌شود.

امیری درباره تورهای گردشگری که با این هدف اجرا می‌شود، می‌گوید: تورها در بسته‌های یک تا سه شب اقامت تعریف شده‌ است و نسبت به تمایل گردشگر قابل تغییر است. در این میان هیچ اتفاقی به صورت نمادین اجرا نمی‌شود و گردشگر وارد جریان زندگی عادی ایل شده و زندگی واقعی را تجربه می‌کند.

فاطمه مراد زاده / گروه ایران