کارهایی که استرس و اضطراب با بدن ما می‌کند

خسارات اجتماعی ناشی از استرس بسیار بالا است و در صورتی که همچنان سیر صعودی خود را طی کند، بار هزینه‌های خدمات اجتماعی از جمله ارایه خدمات پزشکی برای افرادی که در اثر استرس شدید دچار بیماری می‌شوند، حقوق بازنشستگی زود هنگام برای افرادی که به علت بیماری‌های ناشی از استرس شدید از کار افتاده‌اند و هزینه‌های معلولیت ناشی از حوادث که به علت استرس بالا به وجود آمده‌اند، مانند تصادفات بر جامعه تحمیل می‌شود.

علاوه بر آن، استرس اغلب مردم را تندمزاج می‌کند و این امر بر روی کیفیت کلی زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. سالانه مبالغ زیادی صرف هزینه‌های ناشی از عواقب استرس محیط کار می‌شود که می‌توان به کارگریزی و کاهش میزان عملکرد افراد اشاره کرد. به هرحال هر عملی که بتواند از تأثیرات مخرب استرس در جامعه بکاهد، جامعه‌ای سالم‌تر و شادتر را به دنبال دارد که در زمینه‌های پیشرفت آن جامعه نقش چشمگیری دارد.

ناهماهنگی در همکاری اعضای بدن

دکتر ایرج خسرونیا با بیان اینکه استرس بلند مدت، یکی از شایع‌ترین علل بیماری فشار خون و سایر بیماری‌های قلبی است، تاکید کرد: امروزه اعتقاد بر این است که استرس بلند مدت می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های روحی و روانی را افزایش دهد و همچنین تغییرات رفتاری که به واسطه آن ایجاد می‌شوند با کاهش میزان مشخص سلامت جسمی ارتباط دارد که از جمله این تغییرات افزایش و زیاده‌روی در مصرف مواد مخدر است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: هرگونه اختلال که موجب بر هم زدن سلامت روانی و آرامش جسمی افراد شود، استرس نام دارد و این اختلال زمانی رخ می دهد که بدن باید کارهایی بیش از حد توانایی خود انجام دهد. نتیجه استرس برای اشخاص، خانواده ها، جامعه و سازمان هایی که دچار استرس سازمانی هستند، بسیار زیان آور است.

رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی کشور با اشاره به اینکه استفاده از آرام بخش‌ها، درمان واقعی استرس نیست، افزود: وقتی تحت تأثیر استرس بسیار بالا قرار داریم، خطر وابستگی به مواد مخدر نیز افزایش می‌یابد که این امر باعث اختلال در روابط شخصی فرد می‌شود و رفتار شخص در منزل و محیط کار بسیار پرتنش و استرس‌زا می‌شود. داروهای مجاز همچون آرام بخش‌ها اگرچه در کوتاه مدت باعث از بین بردن علایم نگرانی می‌شود، اما مصرف مداوم آن اعتیادآور است و تأثیرات جانبی مثل عدم تمرکز، هماهنگی ضعیف دستگاه‌های بدن و حتی گیجی را به همراه دارد.

خسرونیا با بیان اینکه کورتیزول یکی از هورمون‌های بدن است که توسط غده آدرنال یا فوق کلیه ترشح می‌شود، گفت: ترشح کورتیزول در جریان واکنش بدن به استرس، در سطح بالایی صورت می‌گیرد و نیز به دلیل آن که کورتیزول مسئول چند تغییر مربوط به استرس در بدن است به آن، هورمون استرس گفته می‌شود.

این متخصص داخلی با بیان اینکه در محیط پراسترس کنونی، واکنش بدن به استرس آنقدر زیاد فعال می‌شود که اغلب فرصت لازم برای بازگشت به حالت طبیعی و عادی به دست نمی‌آورد، گفت: در این شرایط استرس‌ها تبدیل به استرس مزمن می‌شوند. همچنین وجود سطح بالا و طولانی مدت کورتیزول در جریان خون دارای تأثیرات منفی از جمله اختلال در عملکرد شناختی، اختلال در عملکرد غده تیروئید، عدم تعادل میزان قند خون، کاهش تراکم استخوان، کاهش بافت عضلات، افزایش فشار خون و تضعیف سیستم دفاعی و واکنش‌های تحریکی بدن دارد که برای نگهداری کورتیزول در سطحی مناسب و تحت کنترل، باید واکنش‌های آرامشی بدن پس از هر واکنش به استرس، فعال شود.

ارتباط هورمون استرس با مرگ قلبی

دکتر منوچهر قارونی، متخصص قلب و عروق نیز در خصوص تاثیرات منفی استرس بر بروز بیماری‌های قلبی تاکید کرد: تحقیقات محققان بیانگر آن است که میزان بالای کورتیزول یا هورمون استرس بر مرگ در اثر بروز عوارض قلبی تاثیرگذار است؛ چرا که کورتیزول به منظور کمک به بدن برای رفع استرس و بازیابی ثبات بدنی ترشح می‌شود، اما میزان بالای این هورمون با بروز عوارض قلبی و عروقی از جمله سندروم متابولیک که از علل آن چاقی و فشار خون بالا است، مرتبط می‌شود. همچنین این هورمون خطر تصلب شرایین را نیز به شدت افزایش می‌دهد.

این متخصص قلب و عروق با اشاره به اینکه استرس‌های روانی می‌توانند تغییراتی را در بدن ایجاد کنند که منجر به برخی اختلالات در عملکرد اعضای بدن شوند، یادآور شد: رابطه میان استرس و بیماری‌های قلبی ثابت می‌کند که استرس یک عامل خطر برای ابتلا به بیماری‌های عروق کرونر، انفارکتوس حاد میوکارد و افزایش کلسترول است که می‌توان گفت پیشرفت تکنولوژی و زندگی مدرن امروزی موجب تغییراتی در روش زندگی و شرایط اجتماعی وابسته به افزایش اختلالات استرسی و بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.

وی در ادامه افزود: با وجود اینکه پیشرفت تکنولوژی با تشخیص، درمان و تغییر درعوامل خطرناک بیماری‌های عروق کرونر، می‌تواند بیماری و مرگ‌ و ‌میر قلبی را کاهش دهد، اما مرگ ‌و ‌میر بیماری‌های عروق کرونر با علایم سندروم حاد عروق هنوز علت اصلی مرگ، در کشو‌رهای توسعه‌ یافته و در حال توسعه است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با بیان اینکه استرس‌های روانی موجب انفارکتوس حاد میوکارد، تاخیر در بهبود بیماری و افزایش عوارض آن در طول درمان و نگهداری بیمار می شود، تصریح کرد: بهترین روش‌ها برای مقابله با استرس ایجاد تغییرات سالم در شیوه زندگی است، به‌ صورتی‌ که زمان بیشتری برای استراحت و آرامش اختصاص داده شود.

ارتباط استرس و سرطان پستان

دکتر اکرم السادات سجادیان، کارشناس ارشد مشاوره روان شناسی نیز در خصوص نقش استرس در روند بهبود سرطان پستان، گفت: این سرطان به عنوان شایع‌ترین سرطان زنان، باعث استرس فراوان در زندگی بیماران می‌شود، چرا که با درگیری عضو زنانه برای آینده فرد نقش آفرین است.

این کارشناس ارشد مشاوره روان شناسی در ادامه با اشاره به اینکه از منظر روان شناسان سرطان پستان باید یک سانحه فرض شود که دارای تبعات زیادی است، خاطر نشان کرد: مشکلات روحی و استرس ناشی از ابتلا به سرطان پستان افراد را دچار گوشه گیری، انزوا از محیط اجتماعی و ترس از غیر قابل درمان بودن سرطان، نگرانی از توانایی مادر شدن به خصوص در زنان جوان و اختلال در روابط زناشویی می‌کند.

وی در ادامه افزود: تشخیص بیماری سرطان برای اغلب بیماران دشوار است که افراد را به انزوا می‌کشاند. بنابراین استرس موجب محدودیت فعالیت در افراد می‌شود که در این مرحله اعضا خانواده بهترین فردی هستند که با حمایت و درک موقعیت و شرایط افراد می‌توانند در کاهش استرس کمک کننده باشند، اما باید توجه داشت که حمایت بیماران مبتلا به سرطان نباید توام با ترحم باشد چراکه ترحم اطرافیان موجب ناخوشایندی و افزایش استرس بیماران می‌شود.

این عضو هیات علمی پژوهشکده سرطان پستان در پایان یادآور شد: خانواده فرد مبتلا به سرطان باید برای کمک به بازگشت بیمار به زندگی عادی، دانش کافی از بیماری، روند درمان و عوارض آن راکسب کنند، زیرا فرد و اطرافیان اغلب در هنگام اطلاع از ابتلا به بیماری دارای اطلاعات ناقص و گاهی اشتباه هستند؛ بنابراین کسب آگاهی موجب کاهش استرس در افراد می‌شود و به درک متقابل می‌انجامد. (ایسنا)