قاعدگی‌های پردردسر

۱۰ تا ۲۰ روز قبل از شروع قاعدگی، سطح هورمون‌هایی نظیر پروژسترون و استروژن بسرعت تغییر می‌کند و تقریبا ۹۰ درصد از خانم‌ها علائمی را قبل از شروع قاعدگی تجربه می‌کنند و کمتر از ۲۰ درصد از خانم‌ها این علائم را با شدت بیشتری دریافت می‌کنند که ممکن است عملکرد و روابط آنها را تحت تاثیر قرار دهد. در بعضی از زنان این نشانه‌ها قابل توجه، ولی کوتاه‌مدت بوده و ناتوان‌کننده نیست. اما بعضی دیگر ممکن است یک دو نشانه از دامنه وسیع نشانه‌ها را که موقتا عملکرد طبیعی‌شان را مختل می‌کند، داشته باشند. این نشانه‌ها ممکن است از چند ساعت تا چند ماه تداوم داشته باشد. این سندرم اختلال روانی ـ عصبی غددی است که پارامترهای بیولوژیک، روانی و اجتماعی در آن نقش، دارد. این بیماران در سه بخش خلقی، رفتاری و جسمانی دچار تغییر می‌شوند و علائم مختلفی از خود بروز می‌دهند. زن مبتلا دچار ورم، افزایش وزن، احساس بیقراری، تحریک‌پذیری و افزایش تنش روانی می‌شود. علائم بیماری باید حداقل 5 مورد از موارد زیر باشد که در اکثر اوقات در آخرین هفته قبل از پریود وجود داشته و چند روز پس از شروع مرحله فولیکولار بتدریج رو به فروکش می‌گذارد و هفته اول پس از خونریزی ماهانه علائم از بین می‌رود. علائم عبارتند از:

ـ خلق افسرده و احساس ناامیدی یا افکار حاکی از ملامت نفس

ـ اضطراب، تنش و احساس دلواپسی

ـ تزلزل عاطفی و احساس ناراحتی و گریه و اندوه زیاد

ـ خشم یا برافروختگی یا افزایش تعارضات بین فردی

ـ کاهش علاقه به فعالیت‌های معمول مانند کار و تحصیل و دوستان و تفریح

ـ تمرکز نداشتن

ـ زود خسته‌شدن و احساس نداشتن انرژی

ـ تغییر در اشتها، پرخوری یا پیدایش ولع به غذاهایی خاص

ـ تغییر آشکار در الگوهای خواب (پرخوابی یا بی‌خوابی)

ـ احساس از پادرآمدن یا مسلط نبودن بر خود

ـ علائم جسمی دردناک از قبیل سردرد، درد مفاصل یا عضلات، احساس پف‌کردگی، افزایش وزن و تورم سینه.

شایع‌ترین علائم خلقی عبارتند از نوسان خلق و برافروختگی و اضطراب و بی‌علاقگی نسبت به انجام کارها و خستگی سریع. زن مبتلا در هر چرخه قاعدگی حداقل به مدت یک هفته هیچ علائمی ندارد. برای درمان از تکنیک‌های ایجاد آرامش و بازخوردهای زیستی و روش‌های رفتاری و ابراز حمایت گروهی استفاده می‌شود. استفاده از دارودرمانی برای کاهش علائم جسمانی نیز ضروری است. لازم است تا خانم مبتلا علائم خود را به طور کامل ثبت کند و در طول بیماری از حضور در محیط‌های پرتنش اجتناب کند.

اضافه کردن ورزش به برنامه روزانه تأثیر بسزایی در کاهش عوارض ناشی از قاعدگی دارد. پیاده‌روی یا دیگر ورزش‌های آئروبیک به میزان ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در روز علاوه بر سلامت جسم در آرامش روحی و روانی نیز مؤثر است. تغییر در سبک زندگی و خواب کافی و تمرینات مربوط به نحوه تنفس عمیق نیز به کاهش علائم کمک می‌کند.

دکتر مهرنوش دارینی

روان‌شناس و مشاور