علم بهتر است یا فرهنگ

ناگفته پیداست که حالا نه اوضاع فروش کتاب اوضاع‌ و احوال مناسبی است و نه اوضاع فروش سینما از حال‌وروز رضایت بخشی برخوردار است، رد پای این مساله را می‌توان در حوزه تئاتر، هنرهای تجسمی و دیگر گرایش‌ها هم رصد کرد.

این مساله نشان می‌دهد که بنا به هر دلیل یا علتی جامعه ما سال‌های سال است که با مصرف کالاهای فرهنگی قهر کرده و نیازهای فرهنگی‌اش را در جایی خارج از سالن سینما و تئاتر یا کتابفروشی و نگارخانه برآورده می‌سازد.

برای تغییر این وضع (جدا از تغییر مکانیسم‌های تولید یک اثر هنری در جغرافیای فرهنگی ایران) باید به تغییر ذائقه یک یا چند نسل آینده ایران هم توجه کرد.

این تغییر ذائقه همان‌طور که روان‌شناسان اجتماعی و جامعه‌شناسان فرهنگی و هنری می‌گویند در دوران میانسالی یا بزرگسالی امکان تحقق ندارد. در واقع یک فرد اگر در سنین کودکی، نوجوانی و جوانی بامطالعه اخت شود و از اثری هنری لذت ببرد، در دوران بعدی زندگی هم خواسته و ناخواسته در سبد مصرفی‌اش جایی برای کالاهای فرهنگی هست.

پذیرش چنین دیدگاهی نگاه را به سمت نهادهای آموزشی مثل مدرسه و دانشگاه می‌چرخاند و لزوم برنامه‌ریزی در این حوزه.

در حوزه دانشگاه وقتی به ساختار وزارت علوم دقت می‌کنیم، می‌بینیم که در این وزارتخانه معاونتی به اسم معاونت فرهنگی و اجتماعی وجود دارد و به‌دنبال آن در دانشگاه‌های بزرگ و مادر ایران هم معاونتی به نام معاونت فرهنگی و اجتماعی هست.

زیرشاخه این معاونت کانون‌های فرهنگی و هنری هستند که باید زمینه شکل‌گیری فضایی پرنشاط در حوزه فرهنگ و هنر را فراهم سازند.

بااین‌حال اما متأسفانه در خیلی از مقاطع مختلف شاهد بوده‌ایم که افرادی در این مسند قرار می‌گیرند که پیشینه مدیریت فرهنگی ندارند و سوابق دانشگاهی‌شان باعث می‌شود تا این حوزه را نیز در ادامه فعالیت علمی دانشگاه ببینند. همین نگاه خودبه‌خود راه برپایی فعالیت‌های زیربنایی فرهنگی و هنری را در دانشگاه‌ها می‌بندد.

نمونه‌های موفق در این حوزه انگشت‌شمار هستند و قائم به فرد، مثلا وقتی مدیری فرهنگی به دانشگاه شیراز می‌رود، به یکباره شیراز به محلی برای گردهمایی‌های فرهنگی و هنری دانشجویی در سطح ملی تبدیل می‌شود و وقتی آن مدیر به هر دلیلی برکنار می‌شود، این مهم نیز به فراموشی سپرده می‌شود.

در حال حاضر دانشگاه شهید چمران اهواز مثال خوبی برای این مدعی است، این دانشگاه در دوره جدید توانسته گام‌های بلندی در راستای تحقق این هدف بردارد.

این دانشگاه هم زمینه‌ای برای تولید آثار مختلف فرهنگی، فیلم، تئاتر، نمایشنامه، مجموعه شعر و داستان و ... فراهم ساخته و هم در مدتی کوتاه توانسته جشنواره‌های ملی و بین‌المللی را مثل جشنواره فیلم‌های علمی، جشنواره نمایش رضوی، جایزه ادبی اهواز، نکوداشت حماسه دفاع مقدس و ... را اجرا کند و حتی روی جامعه شهری و فرهنگی استان هم تأثیر بگذارد.

دانشجویانی که در این دانشگاه فعالیت می‌کنند، احتمالا دانشجویان خوش‌شانسی هستند، اما قطعاً یک‌دست صدا ندارد و این حرکت باید در دیگر دانشگاه‌های مادر و بزرگ ایران هم راه بیفتد.

دانشجو فقط جوانی نیست که باید علم بیاموزد و بنا به مصلحت فعالیت سیاسی کند، او بیش و پیش از هر چیز باید بافرهنگ و هنر آشنا شود و کالایی به نام محصولات فرهنگی و هنری را بشناسد.

رضا رستمی- جام‌جم