توت‌فرنگی به کردستان رونق می‌دهد

گل سرسبد این بازار هم این روزها، محصول خوش آب و رنگ کردستان ـ توت‌فرنگی ـ است که طی سال‌های اخیر و با برنامه‌های ترویجی جهادکشاورزی کردستان، تولید آن توسعه زیادی یافته و به دلیل وجود بازار فروش خوب، کشاورزان این خطه را بیش از هر زمانی به کشت و کار و تولید امیدوار کرده است.

توت‌فرنگی یکی از میوه‌هایی است که در فصل بهار عرضه می‌شود و گرچه در چند استان کشور تولید می‌شود، اما خاستگاه اصلی آن کردستان است، به‌طوری‌که این استان به عنوان قطب تولید توت‌فرنگی سالم و ارگانیک کشور مطرح است و در واقع این محصول که به طلای سرخ کردستان معروف است، یکی از ظرفیت‌های مهم این استان است که ترویج و توسعه آن می‌تواند در رونق اقتصادی این خطه محروم سهم بسزایی داشته باشد.

البته به گفته مسئولان جهادکشاورزی کردستان در سال‌های اخیر اقدامات زیادی برای توسعه علمی و همه‌جانبه این ظرفیت انجام گرفته است، ولی هنوز از تمام ظرفیت استان با توجه به تنوع اقلیمی و آب و هوای مساعد کوهستانی آن، برای تولید این محصول استفاده نشده است.

آن‌طور که یک کارشناس مسئول در جهادکشاورزی کردستان به جام‌جم می‌گوید: توت‌فرنگی بومی ایران نیست و اولین بار حدود 60 تا 70 سال پیش یکی از اهالی مریوان چند بوته آن را از ترکیه به کردستان آورد و به دلیل آب و هوای مساعد و کوهستانی کردستان، با این منطقه سازگار شد و تولید آن در اراضی کم‌بازده و سنگلاخی استان ترویج و توسعه یافت، به گونه‌ای که توت‌فرنگی به‌تدریج به شناسنامه استان تبدیل شد. مهدی فتحی با اشاره به این‌که توت‌فرنگی کردستان بسیار شیرین، نرم و خوش‌طعم است، می‌افزاید: اما این محصول به دلیل شیرینی بسیار زیاد، از ماندگاری بسیار کمی برخوردار است، به‌طوری‌که بسیار زود و گاهی حتی پیش از رسیدن به بازار پلاسیده و خراب می‌شود و ثانیا میزان عملکرد آن در واحد سطح پایین است، از همین‌رو صرفه اقتصادی ندارد و تولیدکنندگان را با مشکلات زیادی مواجه ساخته بود. این امر باعث شده بود که در 10 تا 15 سال پیش بسیاری از باغداران، کشت این محصول را رها کردند و جایگاه این محصول در استان روبه تنزل بود، اما با رویکرد علمی و فنی که جهادکشاورزی در چندسال گذشته در پیش گرفت، این محصول دوباره جایگاه خود را در استان بازیافت و حتی در جایگاهی برتر نسبت به گذشته خود قرار گرفت، به‌طوری‌که باغداران زیادی به کشت و تولید این محصول روی آوردند و اکنون خانوارهای زیادی از این طریق ارتزاق می‌کنند.

مدیر امور باغبانی استان کردستان نیز با اشاره به این‌که تولید توت‌فرنگی اکنون سهم مهمی در اقتصاد خانوارهای کردستانی دارد، به جام‌جم می‌گوید: بیش از 12 هزار بهره‌بردار در بخش تولید این محصول به فعالیت مشغول هستند که این افراد با احتساب خانوارهایشان، جمعیتی بالغ بر 50 تا 60 هزار نفر می‌شوند. اردشیر پورحبیبی با بیان این‌که شهرهای سنندج، کامیاران، سروآباد و مریوان به ترتیب بیشترین میزان تولید توت‌فرنگی را به خود اختصاص داده است، می‌افزاید: بسیاری از روستاهای این مناطق اقتصادشان فقط بر پایه کشت توت‌فرنگی می‌چرخد و اگر تولید این محصول در موقعیت کنونی درآمدزا نبود، این روستاها تاکنون خالی از سکنه شده بود.

به گفته وی تا 10 سال پیش تنها رقم قابل تولید در استان، رقم بومی کردستان بود که به دلیل عملکرد پایین و ضایعات بالا، تولید آن اقتصادی نبود و درآمدزایی چندانی نداشت، بنابراین بسیاری از باغداران کشت آن را رها کرده بودند که با وارد کردن ارقام جدید به استان که هم زودبازده است و هم عملکرد بالا و ماندگاری بیشتری دارد، تحولی در تولید این محصول ایجاد شد.

پورحبیبی با اشاره به سفر مقام معظم رهبری در سال 88 به کردستان و تاکید ایشان بر توجه به تولید و توسعه علمی توت‌فرنگی به عنوان ظرفیت خاص کردستان در بخش تولید، یادآور می‌شود: در پی تاکید ایشان به رسیدگی به وضعیت توت‌فرنگی و توت‌فرنگی‌کاران، کانون هماهنگی دانش و صنعت توت‌فرنگی شامل اساتید دانشگاه، مرکز تحقیقات، جهادکشاورزی و بخش خصوصی تشکیل شد و این کانون از یک‌سو به بررسی بهترین ارقام جدید تجاری قابل کشت در استان پرداخت و از دیگرسو تمام شرایط لازم برای اقتصادی شدن رقم کردستان را از طریق ارائه راهکارهایی برای افزایش مدت‌زمان ماندگاری و بسته‌بندی مناسب فراهم کرد، به طوری که پس از مطالعات و تحقیقات و آزمایش تجربی، دو رقم تجاری پاروس و کویین الیزا بهترین ارقام قابل کشت در استان شدند که اکنون بسیاری از باغداران به کشت این دو رقم روی آورده‌اند. مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی کردستان با بیان این‌که تولید توت فرنگی در استان هر سال نسبت به سال پیش از آن در حال افزایش است، می‌گوید: امسال حدود 2650 هکتار از اراضی استان به کشت توت‌فرنگی اختصاص یافت که پیش‌بینی می‌شود از این میزان حدود 35 هزار تن محصول برداشت شود، در حالی که سال گذشته حدود 2500 هکتار زیر کشت توت‌فرنگی رفت و 33 هزار تن محصول از آن به دست آمد.

تولید سالم‌ترین توت‌فرنگی در کردستان

به گفته پورحبیبی، سه استان کردستان، گلستان و مازندران مهم‌ترین تولیدکنندگان توت‌فرنگی کشور است که در این بین کردستان بیش از 60 درصد تولید این محصول را به خود اختصاص داده است و البته از این میزان تولید، 30 درصد مصرف خود استان است و بقیه به استان‌هایی همچون اصفهان، همدان، آذربایجان غربی و بویژه تهران صادر می‌شود.

اکنون رقم کردستان و ارقام تجاری در کنار هم در کردستان تولید می‌شود و آن‌طور که مدیر امور باغبانی کردستان می‌گوید: 40درصد تولید استان به رقم کردستان و 60 درصد به ارقام تجاری اختصاص یافته است و از آنجا که عملکرد رقم کردستان، پایین و حدود پنج تا شش در هکتار و ماندگاری آن کم است و در مقابل ماندگاری رقم تجاری بالا و عملکرد آن حدود 15 تا 30 تن در هکتار و بازارپسندتر هم هست، باغداران به تولید این ارقام گرایش پیدا کرده‌اند، هرچند رقم کردستان به دلیل طعم شیری و مطلوب جایگاه خود را همچنان بین مردم حفظ کرده است.

در همین حال رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان نیز به سالم بودن 95 درصد محصول توت‌فرنگی استان اشاره کرده و می‌گوید: استفاده از آب سالم برای آبیاری، استفاده نکردن از کود و سموم شیمیایی و همچنین کشت در آب و هوای مناسب اکنون به برندی برای کردستان در این محصول تبدیل شده است.

کریم ذوالفقاری با اشاره به این‌که توت‌فرنگی یکی از محصولات استراتژیک استان است که توسعه آن هم از لحاظ سطح زیرکشت و هم تولید همواره جزو اولویت‌های سازمان بوده است، می‌ افزاید: در برنامه‌ای پنج ساله که از سال زراعی 92 آغاز شده است، 30 تا 40 درصد سطح زیرکشت این محصول در استان افزایش پیدا خواهد کرد.

به گفته وی اجرای ایستگاه‌های پمپاژ کشاورزی و توسعه کشت توت‌فرنگی در اراضی شیب‌دار و کم‌شیب در غرب استان از دیگر برنامه‌های این اداره است.

ذوالفقاری با اشاره به اینکه با حمایت‌های دولت می‌توان اراضی مستعد کشت توت‌فرنگی در استان را شناسایی کرد و توسعه داد، خاطرنشان می‌کند: آبیاری مناسب و مدیریت مزرعه از عوامل بسیار مهم در افزایش تولید و کیفیت محصول است که خوشبختانه این دو مورد در استان به خوبی اعمال شده و می‌شود. این مسئول نبود صنایع فراوری و بسته‌بندی توت‌فرنگی را مهم‌ترین مشکل این بخش دانسته و می‌گوید: اکنون توت‌فرنگی استان به استان‌های دیگر صادر و در آنجا فراوری می‌شود، در حالی که اگر بخش خصوصی در این زمینه سرمایه‌گذاری و صنایع تبدیلی کوچکی در استان ایجاد کند، می‌توان توت‌فرنگی‌هایی که قابلیت فروش در بازار را از دست می‌دهند، از طریق این صنایع به محصولاتی همچون مربا، مارمالات، کمپوت و... تبدیل و سودآوری زیادی نیز از این بخش نصیب تولیدکنندگان استان کرد.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران