باغی که درخت ندارد + عکس

صنعت گردشگری در استان سمنان با توجه به ظرفیت‌های بسیار بالایی که برای رشد و توسعه دارد به دلایلی از قافله پیشرفت عقب مانده و در مسیر درست قرار نگرفته است.

انجام نشدن تحقیقات و پژوهش های لازم، نبود تبلیغات مناسب و بی خبر بودن سرمایه گذاران از این ظرفیت ها و در پی آن کمبود زیرساخت های اقامتی و گردشگری از جمله دلایلی است سد راه ارتقای صنعت گردشگری در استان شده است.

گرمسار از شهرستان های استان سمنان است که به واسطه داشتن چهار اقلیم آب و هوایی و جاذبه های متعدد طبیعی و باستانی پتانسیل های زیادی در حوزه صنعت گردشگری دارد.

متاسفانه با توجه به این شرایط خاص و ممتاز، این شهرستان تاکنون نتوانسته در حوزه توسعه گردشگری و صنعت وابسته به آن در سطح کشور و استان برنامه ریزی مناسبی داشته باشد و از این ظرفیت ها استفاده کند.

صنعت گردشگری در شهرستان گرمسار برای رونق و شکوفایی نیازمند تبلیغ ظرفیت های آن برای جذب گردشگر و سرمایه گذار، مدیریت صحیح و سیاست های جامع است ولی تاکنون نگاه روشن و درآمدزایی به توسعه صنعت گردشگری شهرستان وجود نداشته است.

با ایجاد و گسترش راه های ارتباطی و زیرساخت های اقامتی در شهرستان گرمسار و استفاده از موقعیت استثنایی و ظرفیت های شهر می توان شاهد تحول این منطقه باشیم.

کارخانه ای که با همه عظمتش غریب و خاموش مانده است

طی سال گذشته به منظوراستفاده و بهره برداری از ظرفیت ها و جاذبه های شهرستان گرمسار برنامه ریزی هایی انجام شد. یکی از این موارد ایجاد موزه صنعت در محل کارخانه پنبه پاک کنی این شهرستان بود.

کارخانه پنبه پاک کنی گرمسار از جمله مراکز صنعتی قدیمی این شهر است که می توان آن را شناسنامه ورود صنعت به این شهر دانست.

این کارخانه که یکی از بارزترین نمونه های معماری صنعتی در ایران است، در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی فعالیت خود را آغاز کرده، بیش از چهار هزار مترمربع مساحت دارد و شامل قسمت های مختلفی از جمله بخش کارگذاری موتورها، انبار پنبه، بخش تبدیل پنبه، استخر و ... است.

بزرگ ترها در گرمسار به خوبی به یاد دارند زمانی را که این کارخانه منبع کسب درآمد بسیاری از مردم این شهر بود و پنبه کاران منطقه چشم به حرکت این کارخانه شخم می زدند و دانه های پنبه را با امید به خدا بردل زمین جای می نهادند.

کارگران آن نیز چشم به رویش پربار پنبه ها زحمت و سختی را به جان می خریدند و چرخ کارخانه را به مدد همت و توان بازوان خود به چرخش درمی آوردند و همگی راضی از کسب درآمد حلال خود، خدا را شاکر بودند.

اما اکنون چند سالی است که کارخانه پنبه با آن همه عظمت و شکوهش، خاموش و بی صدا، چشم بر دستان مسئولان دارد، تا حیات دوباره را به او بازگردانند. امیدی که تاکنون جز جنجال و هیاهو چیزی را برای این کارخانه کهن دربرنداشته است.

کارخانه ای با یک قرن قدمت

کارخانه پنبه گرمسار تنها کارخانه با قدمت بالا است که تاکنون دستگاه های آن وجود دارد. این مجموعه با شماره ۵۶۴۱ در مورخ ۲۵ اسفند ماه ۸۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

با توجه به این امر که در سایر کشورها نیز این گونه کارخانه ها به موزه تبدیل شده است، چندی پیش اقداماتی برای تبدیل این کارخانه به موزه صورت گرفت.

این اقدامات به صورت فازبندی تعریف شد، تا با اتمام فازهای مختلف، این مجموعه در نوروز سال ۹۴ به موزه ملی صنعت کشور تبدیل و به صورت کامل افتتاح و بازگشایی شود.

اما اکنون در سال ۹۴ قرار داریم و یکی دو ماهی هم از زمانی که قول افتتاح این موزه داده شده بود سپری شده و هفته های بعدی هم به گمان زیاد خواهد آمد و فاز دوم آن به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی تا زمان رسیدن بودجه های لازم، آغاز نخواهد شد.

از آن همه وعده ها و برنامه ها، مردم گرمسار تنها نام این موزه را بر تابلوی سرد آهنی که بر سر در این کارخانه قرار داده شده است، دیده اند و تحقق وعده ها را به آرزوهای دیگرشان پیوند زده اند، تا شاید روزی وعده ها جامه عمل بپوشند و این تابلوی سرد، گرمی وجود بازدید کنندگان و گردشگران را بعد از سال ها خاموشی بر خود ببیند.

خلف وعده مسئولان برای ایجاد و فراهم آوردن موزه صنعت کشور در گرمسار

یکسال پیش در فروردین ماه ۹۳ استاندار وقت سمنان در سفر به گرمسار از راه اندازی اولین موزه ملی صنعت کشور در گرمسار خبر داد، این موزه همان کارخانه پنبه بود که قرار بود با توجه به دارا بودن شاخص های مهم فرهنگی و تاریخی مورد استفاده قرار گیرد.

محمد وکیلی در آن زمان از حمایت پژوهشکده میراث فرهنگی کشور از تبدیل کارخانه پنبه گرمسار به اولین موزه ملی صنعت کشور خبر داده بود.

وی با بیان اینکه یکی ازعوامل توسعه اقتصادی استان شناساندن قابلیت ها و پتانسیل های گردشگری است، گفته بود: در این راستا انجام تحقیق و پژوهش های مردم شناسی و باستان شناسی در استان و شناساندن صحیح آن به گردشگران داخلی و خارجی ضرورت دارد و عرضه تولیدات صنایع دستی استان و شهرستان گرمسار در کارخانه پنبه باید انجام شود.

در جلسه شورای اداری که آن روز با حضور استاندار سمنان شکل گرفت مصوب شد بخش غیرساختمانی کارخانه قدیمی پنبه پاک کنی که دارای قدمت ۸۰ ساله است به شهرداری و بخش میراثی آن به میراث فرهنگی با حفظ هویت تاریخی این مجموعه واگذار شود و موزه ترکیبی و بهره بردار آن نیز اداره میراث فرهنگی تعیین و اعلام شد.

قابل ذکر است که راه اندازی موزه در گرمسار از مصوبات دور سوم سفر دولت قبلی بود که با تأخیر بسیار زیاد و طی کردن بله و خیرهای متوالی بالاخره انجام شد.

وعده مسئولان گرمساری برای جان بخشیدم به پارک موزه صنعت

رئیس قبلی شورای شهر گرمسار نیز در همان زمان یعنی ابتدای سال ۹۳ تبدیل شدن کارخانه پنبه این شهر به پارک موزه صنعت، را اتفاق خوشایندی دانست و با اشاره به منفک شدن کارخانه پنبه این شهر از جهاد کشاورزی و تبدیل کردن آن به پارک موزه صنعت، گفت: با حمایت های استاندار مجموعه این کارخانه برای احداث پارک موزه صنعت در اختیار شورای شهر و شهرداری قرار گرفت.

حسن همتی اعلام کرده بود: بناست که در کنار پارک موزه، بازار سنتی و فرهنگی، بازارهای هفتگی، نمایشگاه های شهری و استانی نظیر نمایشگاه سفال و سرامیک، گلیم و سایر صنایع دستی بر پا شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان های گرمسار نیز با تأیید این خبردر اردیبهشت ماه ۹۳ اظهار کرده بود که پس از سالیان سال که از بسته بودن درب مجموعه و انبار پنبه پاک کنی می گذرد، تا چند روز دیگر فاز یک اولین باغ موزه صنعت خاورمیانه در شهرستان گرمسار افتتاح می شود.

خانم کمالی اعلام کرده بود: با فعالیت های پیش بینی شده (سالن آمفی تئاتر، تولید و عرضه صنایع دستی، گالری هنری، فعالیتهای فرهنگی، سفره خانه، عرضه محصولات کشاورزی و عشایری، برگزاری نمایشگاه های ملی و ...) در سنوات بعدی این مجموعه به قطب گردشگری شهرستان گرمسار تبدیل خواهد شد.

تاکید بر حفظ حریم بنای تاریخی کارخانه پنبه پاک کنی گرمسار

فاز اول باغ موزه صنعت گرمسار که در کارخانه تاریخی پنبه پاک کنی این شهر ایجاد شد، با اندکی مرمت و سفیدکاری و ساماندهی که توسط اداره میراث فرهنگی صورت گرفته بود، با حضور معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در خرداد ماه سال گذشته افتتاح شد.

محمدحسین بحرالعلومی، مدیرکل وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان در آن مراسم خواستار جلوگیری از تجاوز به عرصه و حریم بنای تاریخی پنبه پاک کنی شهرستان گرمسار شد اما از این همه قول و برنامه ریزی هایی که هنوز محقق نشده است اگر بگذریم و امید به استمرار کار داشته باشیم، خوب که نظر افکنیم، می توانیم بنگریم که این موزه کاملاً حاشیه نشین شده و گویی نادیده گرفته شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان گرمسار نیز معتقد است اگر بودجه سال ۹۴ برای انجام فاز بعدی سازماندهی موزه صنعت گرمسار برسد، تعمیرات و اقدامات بعدی را آغاز خواهند کرد.

کمالی گفت: هرکاری که در باغ موزه صنعت گرمسار صورت بگیرد، زیرنظر سازمان میراث فرهنگی بوده و بدون آن اقدامی صورت نخواهد گرفت.

باغی بدون درخت تنها در قالب همان وعده های قدیمی و تکراری

وقتی از میدان معلم به سمت میدان بسیج در شهر گرمسار گذرمی کنی، در سمت راست خود این کارخانه بزرگ و با قدمت، اما متروک و بی صدا را می بینی که نسل حاضر تنها آن را قریب به یکسال است با تابلوی «باغ موزه صنعت» می شناسند.

کارخانه ای که اگرچه می توان آن را با توجه به قدیمی بودنش، «موزه» نامید و به دلیل فعالیت صنعتی اش، «صنعت»، اما اطلاق نام «باغ» که در ابتدای تابلو بزرگی که بر سر در کارخانه نهاده اند نوشته شده است را نمی توان توجیهی کرد.

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان گرمسار در پاسخ به این سوال که لفظ کلمه «باغ» در ابتدای «موزه صنعت» با چه هدفی صورت گرفته است، گفت: کاربری قبلی این کارخانه کشاورزی یعنی پنبه پاک کنی بوده و فضای اطراف این کارخانه بسیار وسیع و قابل کاشت برای درختان مختلف خصوصا گیاهان و درختان بومی شهرستان گرمسار است.

موزه صنعت هنوز کاملا تکلیف صاحب خود را نمی داند و خود به سر و سامان و معنای حقیقی «موزه» دست نیافته است که برنامه ایجاد باغ در آن ریخته می شود، با یک دست دو هندوانه را نتوان به مقصد رساند و بهتر بود همان موزه و روند کارش در اولویت قرار می گرفت تا زودتر موزه صنعت گرمسار به سرانجام برسد.

مالکیت باغ موزه صنعت گرمسار از آن چه کسی خواهد شد

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان گرمسار در مورد مالکیت باغ موزه صنعت گفت: مالکیت این موزه در اختیار اداره جهاد کشاورزی است و در صورتی که اینگونه آثار و ابنیه تاریخی در تملیک ادار ات باشد، نظارت میراث فرهنگی برآن مستمر خواهد بود و بدون هماهنگی با این اداره عملی انجام نخواهد شد.

جالب آن است که مالک باغ موزه صنعت شهرستان گرمسار اداره جهاد کشاورزی بوده و اداره تعاون روستایی از آن به عنوان انبار استفاده می کند.

در جریان بازسازی، مرمت و ایجاد بازار نیز مبالغی از طرف شهرداری گرمسار، برای این مکان هزینه شده است و ضمنا به دلیل مطالباتی که شهرداری از اداره جهاد کشاورزی دارد، خواهان مالکیت این موزه است.

چندی پیش نیز این مکان در اختیار شورای شهر گرمسار برای ایجاد مکان های فرهنگی، اقتصادی وهنری مختلف قرار گرفته است.

یک فرزند و چند دایه، که نیابت هیچ کدام بر دیگری مشخص نیست و کارخانه کهنه معلق برای یافتن اولیاء خویش است، تا شاید بعد از سال ها سکوت رنگی دیگر به خود گیرد.

وجود تاسیساتی با این درجه از اهمیت و با عمر حدود ۱۰۰ سال در این شهر فرصت مناسبی برای علاقمندان است تا با تاریخ صنعت کارخانه پنبه پاکنی کشور آشنا شوند .

طرح های مهمی برای توسعه گردشگری در این منطقه با محوریت کارخانه پنبه پاک کنی گرمسار می توان در نظر گرفت و از آن به عنوان یک قطب درآمدی و تاریخی بهره برد.

تعریف کاربری مناسب برای کارخانه پنبه پاک کنی شهرستان گرمسار فرصت مناسبی برای اندوختن تجربه‌ای ارزشمند در حوزه حفاظت از میراث معماری صنعتی است و در همین راستا بر آن است تا با تملک و مرمت بنا، زمینه مناسبی برای استفاده مجدد از بنا و ارتقای فضاهای پیرامونی آن را فراهم کنند.

درست است که این کارخانه قدیمی با نام تصنعی «موزه» دل خوش کرده و بدون برنامه و کاربرد صحیح رها شده، اما باید از ابعاد دیگرهم به مسائل این کارخانه بزرگ نگریست و عواقب آن را در نظر داشت، مکانی که یک قرن قدمت دارد و ثبت آثار ملی شده باید این گونه به مردم شناسانده شود؟ چه بسا که در این رفت و آمد هایی که صورت می پذیرد، تخریب هایی در این موزه صورت گیرد و آن زمان جایی برای جبران باقی نخواهد ماند و آیا این همه ضرر و لطمات به آن آشنایی خواهد ارزید؟ موزه ای که تا زمان تعیین مالک واقعی و حل مسائل موجود در آن برای افتتاح نهایی باید صبر کرد. (مهر)