دریانوردانی که دردهایشان را با آب می شویند

به گزارش جام جم آنلاین، میتروپولوس- دبیرکل اسبق سازمان بین‏ المللی دریانوردی؛ "اهمیت صنعت حمل و نقل دریایی را بسیار زیاد می داند و معتقد است در صورت بروز کمترین خللی در این بخش، نیمی ‏از دنیا دچار قحطی و گرسنگی (به سبب نرسیدن آذوقه) و نیمی ‏دیگر از دنیا دچار سرمازدگی (به سبب نرسیدن سوخت) می شود به همین دلیل، نقش دریانوردان بسیار واضح و مبرهن است."

به بهانه هفته ملی دریانوردی که هر سال از اول تا هشتم مهرماه مراسم مختلفی برای گرامیداشت آن برگزار می شود به پای صحبت چند نفر از دریانوردان نشسته ایم تا این بار بر خلاف روال معمول به جای مسئولان، آنان سخن بگویند.

در این گزارش به دلیل تعهد اخلاقی خبرنگار به مصاحبه شوندگان، نام خانوادگی افراد درج نشده است.

*طاها، دریانوردیست که با سمت مهندس کشتی بر روی آب های داخلی و بین المللی حضور دارد و بعد از سالها کار کردن به این نتیجه رسیده است که تجاربش را در اختیار دیگران قرار دهد تا آنها با چشمانی باز، آگاهانه و نه صرفا بر اساس علاقه ای هیجانی، این رشته و شغل را انتخاب کنند.

وی درباره ویژگی های شغل دریانوردی می نویسد: گفته می‌شود که دریانوردان دائماً به سفرهای خارج از کشور می‌روند. این درست امّا یادآوری می‌کنم که با یک کشتی کانتینری تندرو، حدود ده روز تا دو هفته زمان لازم است تا به کشوری مانند بلژیک برسید و بیست‌وچهار ساعت بعد آن‌جا را ترک کنید و با یک کشتی فله‌ی معمولی، حدود بیست روز این مسیر را طی می‌کنید و دو یا سه روز توقف دارید.لازم به توضیح نیست که همه‌ی سفرها منتهی به بلژیک نمی‌شوند و بسیاری اوقات سر از پاکستان و یمن و سودان و غنا و آفریقای جنوبی در می‌آورید. بگذریم از کشورهایی که به ایرانیان اجازه‌ی ورود به شهرهایشان را نمی‌دهند.

این مهندس کشتی در ادامه اظهاراتش تأکید می کند: هنگامی که تصور می‌کنید پس از یک سفر طولانی به خانه بازگشته‌اید، در واقع تازه روند معمولی شدن را آغاز نموده‌اید. شما هنگامی به‌راستی بازگشته‌اید که: ساعات خواب و بیداری‌تان و گرسنه شدنتان به شکل معمول بازگشته باشد. در خواب و بیداری توهم حرکت و موج خوردن را نداشته باشید. با دیدن تلویزیون منزل، دلتان نخواهد که با طناب و تسمه آن را به جایی ببندید و محکم کنید. با شنیدن صدای بوق اتومبیل‌ها به فکر آلارم‌های موتورخانه نیافتید و شروع به حدس زدن موارد احتمالی نکنید. دائم به موبایل خود نگاه نکنید که ببینید آیا رومینگ جایی را می‌شناسد یا نه و در برخورد با ناملایمات روزمره الفاظ رکیک به ذهن و زبانتان خطور نکند. این بازه‌ی زمانی در یک دریانورد معمولی حدود یک ماه طول می‌کشد. که این بازه در برخی 2 هفته و در برخی تا آغاز سفر بعدی‌شان ادامه دارد.

طاها که گویا سختی کار برایش خیلی زیاد است، ادامه می دهد: این درست است که صحنه‌ی غروب خورشید در میانه‌ی دریا زیباست.منظره‌ی آسمان شبش را در هیچ‌جای دیگر نمی‌توانید ببینید امّا آن‌جا محیط کار است. چه بسیار هفته‌ها که می‌آیند و می‌روند و شما پایتان را روی عرشه نمی‌گذارید و یا عبور می‌کنید و نیم نگاهی هم به سطح آب نمی‌اندازید.

در کنار طاها، دریانورد دیگری از بین مخاطبان ما لب به گلایه می گشاید و می گوید: من بیش از 15 سال است که در کشتیرانی در بخش دریا مشغول بکار هستم. متاسفانه باید بگویم که سیستم مدیریت در آن بر مبنای برده داری نوین است. دریانوردان با وجود آن که با مشکلات متعددی همچون؛ دوری از خانواده که در یک دوره دریا 9 ماه طول می کشد، تهدیدهای دزدان دریایی، زندگی و کار در شرایط سخت جوی ( دریای طوفانی، گرما و سرمای شدید)، بارگیری مواد مضر در کشتی ها مثل سولفور و غیره، مواجه هستند و با مشقت کار می کنند ولی کشتیرانی حاضر نیست که حقوق دریانوردان زحمتکش ایرانی را بر مبنای ضوابط بین المللی پرداخت کند. در صورتی که با آوردن نیروهای هندی و پاکستانی که اصلا تخصصی ندارند، به آنها حقوقی بر اساس استانداردهای بین الملل می دهد.

وحید در ادامه اظهارات خود درباره جزییات مشکلاتشان به جام جم آنلاین می گوید: با وجود آن که دریانوردی جز مشاغل سخت و زیان آور است اما اداره کار و سازمان تامین اجتماعی به هنگام پرداخت حقوق و دستمزد اصلا معتقد به این رده بندی نیستند.یک کاپیتان هندی یا پاکستانی بر اساس قوانین بین الملل 12 تا 15 هزار دلار و گاهی حتی 20 هزار دلار ماهانه دستمزد می گیرد در صورتی که یک کاپیتان ایرانی تنها 5 هزار دلار حقوق دریافت می کند.

این دریانورد با اشاره به اظهارات مشوقانه برخی از مسئولان برای جذب دانشجو و نیرو برای دریانوردی خاطر نشان می کند: کشتیرانی الان با کمبود نیرو مواجه است چرا که خیلی ها از نیروهای کشتیرانی کارشان را رها کرده اند. عده ای به خاطر شرایط محیطی، ترجیح می دهند که در شرکت های آف شور( یک ماه کار یک ماه مرخصی در خارج از دریا) کار کنند تا بتوانند در کنار خانواده شان باشند و عده ای دیگر توانایی ادامه کار به دلیل سختی کار یا آسیب دیدگی ندارند به همین دلیل یا خود را بازخرید می کنند و یا کار خود را ( به دلیل درآمد بیشتر آن) به خشکی انتقال می دهند.عده ای نیز که دارای مدارک بین المللی هستند برای شرکت های خارجی کار می کنند. برای همین کشتیرانی با کمبود پرسنل مواجه است.

مهندس دوم کشتی در ادامه می گوید: نکته تأسف برانگیز آن است که کشتیرانی حاضر است که نیروهای خارجی را با حقوق و دستمزد چند برابری جذب کند و حتی به آنها هزار دلار به عنوان فوق العاده منطقه جنگی پرداخت کند اما اقدامی برای تغییر و بهبود حقوق و مزایای نیروهای ایرانی و ترغیب آنها برای بازگشت به کار انجام نمی دهد. لغو تحریم ها باعث رونق صنعت حمل ونقل دریایی خواهد شد و کشتیرانی مجبور است کمبود نیروی خود را با جذب تعداد بیشتری نیروی کار خارجی جبران کند در واقع کشتیرانی با مدیریتی که دارد باعث فرار نیروهای متخصص از کشور به شرکت های خارجی و جذب نیروهای خارجی به کشور می شود.

وحید با بیان این که کار در کشتیرانی در رده ملوان جای خوب و با حقوق قابل توجهی است، مشکلات حقوق و دستمزد را متعلق به افسران (افسر دوم تا کاپیتان) عنوان می کند و می گوید : افسران ارشد کشتی باید مدارج بین المللی را طی کنند و باید به علم دریانوردی، نجوم، مخابرات دریایی، امداد و نجات، طب، مکانیک موتورهای دریایی و موارد دیگر مسلط باشند اما درآمدشان متناسب با مهارت ها و سختی کارشان نیست و اتفاقا همینجا محل بروز مشکل است.بعد از خصوصی شدن کشتیرانی قرار بود که طرح طبقه بندی مشاغل در آن اجرا شود اما هنوز در این زمینه اقدام جدی انجام نگرفته است.

رضا، کاپیتان است و با 35 سال سابقه به دنبال بازنشستگی است. بسیار متاثر و ناراحت است از این که سالیان متمادی سخت کار کرده است به امید آن که آسایش دوران بازنشستگی فشار کار سالیان گذشته را جبران کند اما با سدی مواجه شده است که نه تنها فشارهای دوران کار را از او سلب نمی کند بلکه او را با سختی های جدیدی مواجه می کند.

وی درباره شرایط بازنشستگی خود و دلایل ناراضی بودنش به جام جم آنلاین می گوید:به من می گویند شما به عنوان یک کاپیتان باید بر پایه حقوق ریالی و در مجموع با حقوق 2 میلیون و 200 هزار تومان بازنشسته شوی کما این که همکارم با عنوان سرمهندس کشتی با یک میلیون و 400 هزار تومان باید بازنشسته شود.

به گفته این دریانورد کهنه کار، مسئولان اداره کار و سازمان تامین اجتماعی معتقدند که بازنشستگی باید بر مبنای حقوق ریالی دریانوردان باشد و حقوق دلاری آنها که در زمان حضورشان در دریا دریافت می کنند، تاثیری در محاسبه حق سنوات و حقوق بازنشستگی ندارد چرا که حقوق دلاری آنها به عنوان حق ماموریت به آنها پرداخت می شود یعنی فردی اگر بخواهد با20 سابقه بازنشسته شود به جای دریافت 280 میلیون تومان باید 35 میلیون تومان حق سنوات دریافت کند و صرفا با پایه حقوق ریالی بازنشسته می شود و این ظلم بزرگی برای زحمت کشان این عرصه است.

رضا به تبصره 1 ماده 36 قانون اشاره می کند و تأکید می کند: بر اساس این ماده قانونی در مشاغلی همچون دریانوردی که ماهیت کار به شکل ماموریت است اما در حقیقت معنای واقعی آن مامور نیست بلکه خودِ کار است، هر نوع پرداختی به تبع شغل در راستای ماهیت شغل، جزء مزد مبنا است بنابراین مجموعه مزدشان باید به دلار و ریال محاسبه شود.

این دریانورد درباره دریافت جریمه های غیرقانونی از برخی دریانوردان توسط کشتیرانی، خاطرنشان می کند: در صورتی که فردی به دلیل شرایط موجود استعفا دهد، مشمول پرداخت جریمه غیرقانونی می شود. به عنوان مثال شما استعفا می دهید اما استعفای شما پذیرفته نمی شود و از زمانی که در محل کارتان حاضر نمی شوید، برایتان غیبت رد می کنند در صورتی که طبق ماده 21 قانون کار شما ظرف یک ماه می توانید دیگر سرکار نیایید. یک هیات حل و فصل اداری در سال 80 و در دوران دولتی بودن کشتیرانی تشکیل شده است که وجاهت قانونی هم ندارد، بعد از گذشت مدت زمانی به فرد اعلام می کند که شما به دلیل غیبت از محل کار باید جریمه پرداخت کنید و در صورت عدم پرداخت سند خانه شما که در رهن کشتیرانی است به اجرا گذاشته می شود. یکی از همکاران بنده با 15 سال سابقه کار به هنگام بازنشستگی ملزم به پرداخت 6 میلیون تومان جریمه شد. نکته جالب دیگر آن که حتی اگر دریانور بخواد سرکار خود برگردد اول باید جریمه غیبتش را پرداخت کند، سپس در محل کار حضور یابد.

رضا در بخش دیگری از اظهارات خود به خصوصی شدن کشتیرانی از سال 79 اشاره می کند و با علامت سوالی در ذهن می گوید: 49 درصد سهام کشتیرانی برای سازمان بازنشستگی و تامین اجتماعی (شستا) ،20 درصد برای وزارت بازرگانی، 30 درصد هم متعلق به افراد و شرکت ها و یک درصد آن هم در بورس سرمایه گذاری شده است. در چنین شرایطی که کشتیرانی از درآمد خوبی برخوردار است، برای پرداخت حق و حقوق متخصصین خود نباید مشکلی داشته باشد اما دلیل وجود این مشکلات چیست، واقعا برای ما هم سوال برانگیز است.

این دریانورد در پایان اظهارات خود به مشکل یکی از همکارانش اشاره می کند و می گوید: یکی از دریانوردان، 20 سال از مجموع 22 سال سابقه کارش را در دریا گذرانده است و 2 سال آخر را در خشکی مشغول تدریس بوده است از آنجا که حقوق خشکی 1 تا 2 میلیون بیش از زمان دریاست بنابراین دریافتی 2 سال آخر این همکار ما بیش از سالهای قبل بوده است. موقع بازنشستگی به ایشان گفته اند چون دو سال آخر کارتان، افزایش ناگهانی حقوق داشتید بنابراین میانگین 5 ساله برای شما می گیریم و شما بر مبنای 2 میلیون تومان بازنشسته می شوید.

کاپیتان رضا با طرح این سوال که ،اگر از نظر آقایان زمان حضور دریانوردان بر روی آب ماموریت محسوب می شود و دریافتی آنها در این مدت جز حقوقشان نیست پس باید طبق مفاد 52 تا 59 قانون عمل کنند، ادامه می دهد: ماموریت یعنی یک روز کار، و یک روز کار برابر است با 8 ساعت، که این میزان برای مشاغل سخت و زیان آور 6 ساعت تعیین شده است و از آنجا که طبق قوانین بین المللی، دریانوردی جز مشاغل سخت است مابقی ساعاتی که این افراد بر روی شناور هستند یعنی 16 ساعت را، باید اضافه کار دریافت کنند ضمن آن که 35 درصد هم بابت شب کاری باید به آنها پرداخت شود که با محاسبه این موارد؛ مبلغ دریافتی ما باید فراتر از محاسبات نادرست باشد.

دریانوردی عشق می خواهد و صبر و به وساطت همان؛ دریادارها دردهایشان را سالها به دل دریا ریخته اند به امید آن که روزی فرا رسد که حق و حقوشان به رسمیت شناخته شود و این روزها از محمد سعیدی به عنوان مدیرعامل جدید کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران انتظار دارند که حرفایشان را بخواند و برای احقاق حق دریانوردان تلاش کند.

*به نقل از وبلاگ چرکنویس

سهیلا فلاحی -جام جم آنلاین