غذا‌های غنی شده زیر ذره‌بین

از طرفی متخصصان تغذیه مدام مردم را به مصرف غذای سالم تشویق می‌کنند تا سلامتشان به خطر نیفتد. حالا این پرسش مطرح می‌شود که آیا اصطلاحات این چنینی روی مواد غذایی به معنی سالم‌تر بودن آنهاست و استفاده از آنها توصیه می‌شود یا بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند؟ اصلا درباره این محصولات چقدر اطلاعات دارید؟

مدتی است هنگام خرید مواد غذایی علاوه بر ماست‌های کم‌چرب، پرچرب و میوه‌ای با انواعی از ماست‌ها روبه‌رو می‌شویم که یکی از الفاظ «پروماس» یا ماست پروبیوتیک روی بسته‌بندی آنها دیده می‌شود. اما آیا ماست‌های پروبیوتیک خواص ویژه‌تری نسبت به ماست‌های معمولی دارند؟

دکتر علی‌اکبر رمضانی، متخصص تغذیه در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که با افزودن مقادیر کافی آنها به ماست اثرات مفیدی روی بدن می‌گذارند. در واقع این میکروارگانیسم‌ها نه‌‌تنها بیماری‌زا نیستند، بلکه در طول عبور از مجرای گوارشی،‌ زنده و فعال بوده و با ایجاد لایه‌های حفاظتی مخاطی در روده‌ها با باکتری‌های مضر مبارزه کرده و منجر به افزایش سطح ایمنی بدن می‌شوند. جلوگیری از رشد باکتری‌های عفونی در بدن، کاهش کلسترول خون، پیشگیری از ابتلا به سرطان و... از دیگر خواص این باکتری‌هاست.

برای شما که مشکل عدم تحمل لاکتوز دارید

دکتر محمدرضا وفا،‌ متخصص تغذیه و رژیم درمانی نیز با بیان این که کاهش عوارض عدم ‌تحمل لاکتوز از مهم‌ترین خواص محصولات پروبیوتیک است، می‌گوید: افرادی که نسبت به لاکتوز موجود در شیر حساسیت دارند و مثلا با خوردن شیر نفخ می‌کنند، می‌توانند با خیال راحت و بدون نگرانی محصولات پروبیوتیک را مصرف کنند. به علاوه، محصولات پروبیوتیک خواص ضدعفونی‌کننده هم دارند و با جلوگیری از رشد باکتری‌های عفونت‌زا در بدن، باعث پیشگیری از ابتلا به عوارض ناشی از بیماری‌های عفونی مثل اسهال می‌شوند. حتی بتازگی، مفید بودن محصولات پروبیوتیک برای سلامت دندان‌ها هم به اثبات رسیده است. نکته جالب این که باکتری‌های پروبیوتیک در روده انسان هم زندگی می‌کنند و بخش قابل‌توجهی از سلامت افراد به فعالیت و تکثیرشان در روده بستگی دارد چون این باکتری‌ها می‌توانند باکتری‌های مضر را در بدن نابود کنند. پس یکی از راه‌های افزایش جمعیت باکتری‌های پروبیوتیک در بدن و فعال نگه داشتن آنها به صورت مستمر، اضافه کردنشان به انواع محصولات غذایی مثل ماست و حتی شیر است. به عبارت دیگر ماست با پروبیوتیک‌ها غنی می‌شود و مصرف آن برای هیچ‌کس بجز افرادی با بیماری‌های خاص مانند HIVپیشرفته یا نوزادان زیر شش ماه ممنوع نیست. افراد مبتلا به بیماری‌های خاص هم باید حتما زیر نظر پزشکشان محصولات پروبیوتیک مصرف کنند.

محصولات غنی شده بخوریم یا نه؟

به گفته دکتر رمضانی با توجه به کمبود و فقر برخی ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها در مواد غذایی، می‌توان از طریق غنی‌سازی این کمبودها را در حد مجاز جبران کرد. مثلا کمبود عنصرهای روی، آهن، کلسیم و ویتامین D و عوارض ناشی از آن از موارد شایعی است که از طریق موادغذایی غنی شده می‌توان آنها را جبران کرد. البته محصولات غنی شده مانند محصولات غذایی که توسط شرکت‌های صنعتی تولید می‌شود با رعایت میانگینی، میان حداقل تاثیر و حداکثری که ایجاد مشکل کند در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال میزان 10 میلی‌گرم روی مناسب مصرف روزانه و مفید برای رشد کودکان است، اما میزان 40 میلی‌گرم آن ایجاد مسمومیت می‌کند. همچنین برای آهن 18 میلی‌گرم مفید و 45 میلی‌گرم مضر است به همین دلیل همیشه میزانی به کار گرفته می‌شود که مصرف روزانه این مواد مسمومیت ایجاد نکند یا از فعالیت دیگر ویتامین‌ها جلوگیری نکند. در حال حاضر شیر و آبمیوه و ماکارونی ازجمله در دسترس‌ترین محصولات غنی شده در ایران محسوب می‌شوند.

وقتی شیر و ماکارونی غنی می‌شوند

بد نیست بدانید براساس آمار بیش از نیمی از جمعیت ایران با کمبود ویتامین D روبه‌رو هستند و غنی‌سازی لبنیاتی مانند شیر می‌تواند در جبران این کمبود بسیار تاثیرگذار باشد. اگر یک فرد سالم و بالغ روزانه به 400 تا 600 واحد ویتامین D نیاز دارد، در صورتی‌که بخواهد از شیر غنی‌شده با ویتامین D بنوشد، اگر یک یا 2 لیوان شیر غنی‌شده بخورد، بین 50 تا 100 درصد ویتامین D مورد نیاز بدنش را دریافت کرده است. البته بهتر است ویتامین D در کنار کلسیم جذب شود و به دلیل این که لبنیات، کلسیم خوبی دارد غنی‌سازی آنها با ویتامین D انتخاب درست و مناسبی است. از طرفی هر فرد بالغ روزانه به هزار میلی‌گرم کلسیم نیاز دارد و باید 3 تا 4 لیوان شیر بخورد. حالا کسانی که لبنیات کافی مصرف نمی‌کنند می‌توانند برای جبران نیازشان از آب پرتقال‌های غنی‌شده کمک بگیرند؛ به شرطی که مراقب کالری دریافتی‌شان باشند.

به گفته دکتر وفا گروهی از کارخانجات محصولاتشان را با ریزمغذی‌هایی از جمله ویتامین‌های گروه B و سبوس غنی‌سازی می‌کنند. از آنجا که ماکارونی هم جزو غذاهای پر مصرف ما ایرانی‌هاست غنی‌سازی این ماده غذایی با سبوس و ویتامین B می‌تواند کمبودهای بدن ما را جبران کرده و به تکمیل رژیم غذایی‌مان کمک کند و حامل خوبی است. این ماکارونی‌ها مناسب افرادی است که می‌خواهند دستگاه گوارش سالم‌تری داشته باشند و هضم غذایشان بهتر انجام شود.

پریسا اصولی - دانش و سلامت