روزه‌داری با حفظ سلامت قلب

هر سال با شروع ماه رمضان با مراجعات مکرر برای مجوز گرفتن یا نگرفتن روزه در زمینه بیماری‌های مختلف مواجه می‌شویم. واقعیت این است که روزه داری صرف‌نظر از اثرات مثبت معنوی آن برای سلامت بدن نیز مفید است. ازجمله اثرات مفید روزه‌داری، فراهم کردن فرصتی است برای استفاده بدن از چربی‌های اضافی انبار شده طی زمان، تنظیم وزن و چربی خون و نیز کاهش شدت کبد چرب در افرادی که به آن مبتلا هستند. بعلاوه روزه‌داری و رعایت یک برنامه غذایی صحیح با کمک به کاهش وزن، کاهش سطح چربی‌های خون و نکشیدن سیگار موجب پیشگیری از بیماری‌های قلبی در افراد سالم می‌شود.

کد خبر: ۹۱۳۵۱۰

اما روزه‌داری در برخی بیماران ازجمله مبتلایان به مشکلات قلبی ـ عروقی با اما و اگرهایی همراه است و ضروری است مبتلایان به بیماری‌های قلبی و عروقی، حتما در مورد امکان روزه‌داری با پزشک معالج خود مشورت کنند.

دکتر سعید علیپور پارسا، متخصص قلب و عروق در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: تحقیقات علمی نشان داده‌ مصرف مکرر و بی‌رویه مواد غذایی طی روز بویژه در قالب کربوهیدرات‌ها می‌تواند موجب آزاد شدن رادیکال‌های آزاد اکسیژن و افزایش فاکتورهای التهابی در خون گشته و زمینه آسیب سلول‌های جدار عروق بویژه شرایین کرونر قلب را فراهم کند. بنابراین حتی در شرایط غیرروزه‌داری نیز توصیه می‌شود در فواصل وعده‌های اصلی غذایی از مصرف تنقلات در قالب شیرینی و بیسکویت خودداری شود.

وی با تاکید بر این که آثار مثبت روزه‌داری زمانی ایجاد خواهد شد که فرد در زمان سحر به منظور پیشگیری از گرسنگی یا تشنگی از مصرف آب و غذای بیش از نیاز خودداری کرده یا در زمان افطار، جبران گرسنگی روز را نکند، می‌افزاید: توجه داشته باشید آب و غذای مصرفی در یک وعده هر قدر هم که بیشتر از نیاز معمول باشد طی زمان مشخصی، هضم و جذب شده و پاسخگوی نیاز کل روز فرد نخواهد بود. کما این که مصرف بیش از اندازه آن نیز می‌تواند موجبات ناراحتی‌های گوارشی را در فرد فراهم کند. فراموش نکنید اغلب افرادی که پس از ماه رمضان با مشکلات گوارشی مراجعه می‌کنند، نه به سبب روزه گرفتن بلکه به دلیل تغذیه نامناسب و بیش از اندازه دچار چنین مشکلاتی می‌شوند و معمولا این افراد در پایان ماه با افزایش وزن نیز مواجه هستند.

پس از آنژیوپلاستی روزه نگیرید

توجه داشته باشید نمی‌توان نسخه واحدی برای تمام بیماران قلبی، کلیوی و فشار خونی نوشت، اما به گفته دکتر علیپور، اغلب بیماران قلبی می‌توانند بدون مشکل روزه بگیرند به شرطی که داروهای خود را در زمان سحر و افطار مصرف کنند. البته بیمارانی که دچار حمله قلبی شده‌اند بهتر است در ماه‌های اول پس از سکته قلبی یا آنژیوپلاستی روزه نگیرند چراکه نوسانات فشار خون و غلظت خون به دلیل کم‌آبی بدن می‌تواند مخاطره‌انگیز باشد.

مراقب فشار خونتان باشید

وضعیت فشار خون در بیماران فشارخونی ممکن است رفتارهای مختلفی از خود نشان دهد. برای مثال فشار خون در برخی افراد از کنترل خارج شده، در برخی تغییری نکرده و برخی از افراد نیز دچار افت فشار خون می‌شوند.

این متخصص قلب با اشاره به مطالب فوق توضیح می‌دهد: بنابراین بسته به پاسخ‌دهی بدن،ممکن است تصمیم به ادامه روزه‌داری در این افراد یکسان نباشد. توجه داشته باشید در موارد خفیف بیماری فشار خون بالا، یعنی در مواردی که بیماران تحت درمان با یک دارو هستند و فشار خون در سطح مناسبی تحت کنترل است، روزه‌داری بلا مانع است.اما در بیمارانی که فشارخون‌های کنترل نشده دارند روزه‌داری توصیه نمی‌شود. به گفته دکتر علیپور، برخی بیماران دیابتی لازم است برای امکان روزه‌داری با پزشک خود مشورت کنند و در صورت مجاز بودن روزه این افراد ممکن است دوز داروهای مصرفی را با نظر پزشک کاهش دهند. همین طور بیماران مبتلا به سنگ کلیه معمولا به دلیل احتمال سنگ‌سازی در شرایط بی‌آبی از گرفتن روزه معاف می‌شوند.

آریتمی قلب مانع روزه‌داری نیست

بسیاری از آریتمی‌ها و تپش قلب‌ها، مانع روزه‌داری نیست، ولی در برخی آریتمی‌ها ازجمله نامنظمی شدید ضربان قلب، افراد به دلیل تنگی دریچه میترال، با خطر احتمال لخته شدن خون و در نتیجه سکته مغزی یا آمبولی در سایر مناطق بدن مواجه هستند و مصرف منظم داروها و داشتن رژیم غذایی کنترل شده در آنها ضروری است. پس در چنین شرایطی روزه داری منع می‌شود.

بیماران دریچه‌ای می‌توانند روزه بگیرند

متخصصان قلب تاکید می‌کنند: کسانی که بیماری قلبی آنها پرولاپس میترال قلب بدون نارسایی تشخیص داده شده، می‌توانند روزه بگیرند و حتی در صورت وجود علائم مثل تپش قلب یا درد سینه، روزه‌داری در آنها مشکلی به وجود نمی‌آورد. ولی بیماران با نارسایی یا تنگی دریچه‌ای مهم، باید با پزشک خود در مورد روزه‌داری مشورت کنند و در صورت وجود علائم نارسایی قلب به علت تنگی یا نارسایی دریچه قلب، مجاز به روزه‌داری نیستند.

ملاحظات تغذیه‌ای بیماران قلبی روزه‌دار

به روزه‌داران توصیه می‌شود:

ـ مصرف سبزیجات تازه در زمان سحر همراه غذا، چراکه سبزیجات با جذب آب به خود و رهاسازی تدریجی آن طی روز در روده‌ها، مانع تشنگی مفرط می‌شوند.

ـ مصرف غذا در زمان سحر و افطار به اندازه وعده‌های معمول غذایی

ـ افطار کردن با مواد غذایی شیرین نظیر خرما برای احساس زودتر سیری و کسب سریع‌تر انرژی برای فرد

ـ مصرف آهسته و تدریجی مواد غذایی کالری‌زا به طوری که بین افطار و غذای اصلی حدود نیم ساعت فاصله بیفتد. دریافت مواد پرکالری در زمانی کوتاه، موجب گشاد شدن عروق سیستم گوارشی، افت نسبی فشار خون و به دنبال آن تحریک ثانویه سیستم عصبی سمپاتیک می‌شود و به افزایش ضربان قلب و فشار خون می‌انجامد و احتمال حملات قلبی در افراد مستعد افزایش می‌یابد.

ـ مصرف مایعات در فاصله افطار تا سحر برای تامین آب از دست رفته بدن

ـ پرهیز از خوابیدن در زمان کوتاه‌تر از دو ساعت پس از افطار و سحر و در صورت امکان خوابیدن طی روز یا قبل از افطار به مدت حدود نیم تا یک ساعت

ـ استفاده از داروهای قلبی و فشارخون با طول اثر طولانی در زمان سحر و افطار برای جلوگیری از نوسانات فشار خون طی روز

پونه شیرازی