نشانه‌ها، مضرات و درمان خواب دیرهنگام

هر انسانی به طور متوسط یک سوم زندگی خود را به خواب اختصاص می‌دهد و این یک‌سوم تاثیر زیادی بر نحوه گذراندن دوسوم دیگر دارد. میزان خوابی که افراد نیاز دارند با توجه به بازه سنی متفاوت است.

نوزادان به طور متوسط 16 تا 17 ساعت می‌خوابند و با بالاتر رفتن سن نیاز به خواب کم می‌شود و در نوجوانی به 8.5 ساعت می‌رسد و میزان خواب در بزرگسالی تحت تاثیر تفاوت‌های فردی قرار می‌گیرد و افراد به طور متوسط 6.5 ساعت می‌خوابند.

خواب باعث می‌شود بتوانیم توانایی‌های ادراکی خود مانند حافظه، تفکر و کلام را در حد مطلوبی حفظ کنیم و چنانچه در فرآیند خواب طبیعی ما اختلالی رخ دهد، باعث ایجاد نگرانی در فرد می‌شود. بیش از ده گروه اختلال خواب وجود دارد که یکی از آنها خواب دیرهنگام است.

در فرآیند خواب، مرحله پیش از به خواب رفتن وجود دارد که در این مرحله عضلات آرام می‌گیرند، ضربان قلب کند می‌شود و دمای بدن کاهش می‌یابد و برخی افراد با تاخیر به این مرحله می‌رسند و در هنگام خواب رفتن مشکل دارند.

علائم اختلال خواب دیرهنگام عبارت است از:

ـ تلاش مکرر برای زود خوابیدن و عدم موفقیت در به خواب رفتن

ـ تاخیر در به خواب رفتن (بیش از دو ساعت)

ـ دشواری زیاد و طولانی در بیدار شدن همراه با گیجی در صبح

ـ خواب آلودگی زیاد اوایل روز

17 درصد از مردم درگیر خواب دیرهنگام هستند و این اختلال در 7 درصد نوجوانان نیز به چشم می‌خورد. نشانه‌های این اختلال معمولا در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز شروع می‌شود و روند این اختلال غالبا پایدار است و بیش از سه ماه طول می‌کشد و در بزرگسالی معمولا شدت آن افزایش می‌یابد.

تغییر در برنامه شغلی یا تحصیلی فرد که مستلزم این است که صبح‌ها زود از خواب بیدار شود، می‌تواند موجب تشدید این اختلال شود.

از پیامدهای این اختلال می‌توان به خواب آلودگی زیاد در طول روز اشاره کرد و گیجی صبحگاهی و رخوت در این افراد شایع است.

برای درمان باید ابتدا تشخیص بدرستی صورت گیرد و توجه داشت خواب دیرهنگام می‌تواند نشانه‌ای از اختلال افسردگی یا اختلال‌های شخصیت اختلالات اضطرابی نیز باشد.

همچنین شیوع این اختلال در نوجوانی می‌تواند با تغییرات هورمونی که مربوط به دوران بلوغ هستند مرتبط باشد، بنابراین لازم است مسائل و سن بلوغ فرد و تغییرات هورمونی نیز مورد ارزیابی قرار گیرد. پس از تشخیص، مداخلات درمانی صورت می‌گیرد و اگراختلال همراه در فرد وجود دارد درمان‌ها به صورت ترکیبی خواهند بود.

همچنین در فرآیند درمان اصلاح سبک زندگی و داشتن فعالیت بدنی منظم و ورزش‌های هوازی می‌تواند در فرآیند بهبود فرد تاثیر زیادی داشته باشد.

دکتر مهرنوش دارینی - روان‌شناس و مشاور