تنگی کانال نخاع

عوامل مختلفی ممکن است عناصر موجود در کانال‌های نخاعی ستون فقرات را تحریک کند و باعث افزایش ضخامت آنها شود، به این ترتیب فضای نخاع کاهش پیدا می‌کند و فرد دچار تنگی کانال نخاع می‌شود. این اختلال ممکن است به صورت ژنتیک در افراد وجود داشته باشد و حتی در سنین جوانی فرد را درگیر کند.

در حالت دیگر نیز ممکن است با افزایش سن فرد دچار تنگی کانال نخاع شود و نیاز به جراحی ستون فقرات پیدا کند.

به گفته دکتر حسین دلاور کسمایی، متخصص مغز و اعصاب، جلوگیری از بروز این اختلال یا شدت یافتن آن تا حد زیادی به سبک زندگی افراد بستگی دارد.

چه زمانی فشار روی نخاع زیاد می‌شود؟

اصطلاح تنگی کانال مربوط به زمانی است که نخاع یا ریشه‌های نخاعی در این دو منطقه تحت فشار قرار می‌گیرند. در گردن اغلب نخاع یا ریشه‌ها تحت فشار هستند، اما در کمر فقط ریشه‌های نخاعی تحت فشار قرار می‌گیرند.

یکی از پایه‌های این اختلال، ژنتیک است. اما در مورد بعضی افراد با وجود باز بودن کانال نخاع، اتفاقات دیگری مثل استئوآرتروز (بیماری غیرالتهابی مفاصل متحرک) که با گذشت سن ایجاد می‌شود، باعث تغییر فاکتورهایی مثل لیگامان‌ها (بافت‌های فیبری رابط در مفاصل استخوانی) داخل کانال نخاع می‌شود. در این شرایط ممکن است استخوان‌ها جابه‌جا شود یا استخوان‌ها زوائد اضافی به نام استئوفیت درست کنند و با کم شدن قطر کانال، عناصری که داخل کانال وجود دارد،
تحت فشار قرار گیرد.

نشانه‌های تنگ شدن کانال نخاعی

فردی که به لحاظ ژنتیک تنگی کانال ندارد، با وجود بروز این عوارض هم ممکن است دچار تنگی کانال نشود، اما کسی که به صورت ژنتیک مشکل تنگی کانال دارد، در معرض این اختلالات قرار می‌گیرد و ممکن است علامت‌دار شود.

تنگی کانال در کانال کمر رایج‌تر است و اگر کمر درگیر شود، فرد دچار لنگیدن مداوم می‌شود. این افراد بعد از چند قدم راه رفتن مجبور به توقف هستند تا درد پا از بین رود و دوباره حرکت کند که به این مشکل لنگیدن متناوب می‌گویند. این افراد معمولا به جلو خم می‌شوند و اگر جراحی نشود، در سنین بالا دیگر نمی‌تواند راست بایستد و این حالت برگشت‌ناپذیر می‌شود. در مورد تنگی کانال در گردن، علامت اصلی عدم‌تعادل و لاغر شدن عضلات دست است.

درمان جراحی یا غیرجراحی؟

تنگی کانال نخاع، یکی از اختلالات شایع بخصوص در افراد مسن است که بر اثر آسیب به ریشه‌های نخاعی یا عصبی ایجاد می‌شود. آسیب به ستون فقرات بیش از هر چیز با ایجاد مشکل بر عملکردهایی مثل راه رفتن و حفظ تعادل همراه است.

تنگی نخاع وضعیتی است که با فشرده شدن نخاع، به عملکرد ستون فقرات آسیب وارد می‌شود. کانال نخاعی با افزایش سن ممکن است تنگ‌تر شود و باعث فشرده شدن اعصاب و ایجاد مشکلاتی در ستون فقرات شود. درمان تنگی کانال همیشه جراحی نیست و در بسیاری از موارد درمان‌های فیزیوتراپی، ورزش یا دارو می‌تواند به کنترل تنگی کانال کمک کند. با این حال در مورد جوانانی که با تنگی کانال درگیر هستند، توصیه می‌شود جراحی انجام دهند. انجام جراحی در این مورد به فرد کمک می‌کند بتواند به ورزش کردن ادامه دهد. اگر کسی تنگی کانال نخاع را درمان نکند، نمی‌تواند به ورزش ادامه دهد و ممکن است با بیماری‌های دیگری مثل بیماری‌های قلبی ـ عروقی درگیر شود.

سبک زندگی خود را تغییر دهید

در پیش گرفتن سبک زندگی سالم در پیشگیری از وقوع چنین مشکلاتی نقش بسیار مهمی دارد. ورزش باید بخشی از زندگی افراد باشد و براستی نقش مهمی در سلامت افراد بخصوص با بالا رفتن سن دارد. همچنین رژیم غذایی افراد و درست غذا خوردن بسیار مهم است. امروز چاقی در کشور ما زیاد شده است و افراد تغذیه درستی ندارند. سریع و حجیم غذا خوردن و مصرف غذاهای پرکالری، حتی از غذا لذت نبردن و فقط برای سیر شدن از جمله عوامل خطر بروز این مشکل است.

رعایت نوع فعالیت‌های روزمره مثل نوع بلند کردن وسایل سنگین، صندلی و میزی که افراد پشت آن می‌نشینند نیز بسیار مهم است و احتمال بروز دیسک یا تنگی کانال را کاهش می‌دهد.

عضلات اطراف ستون فقرات را تقویت کنید

بدون شک عضلات اطراف ستون فقرات در ایجاد تنگی کانال خیلی اهمیت دارد. معمولا کسانی که فیله‌های کمر ضعیف دارند، بیشتر احتمال درد کمر، بیرون زدن دیسک، استئوآرتروز و تنگی کانال نخاع در آنها وجود دارد. آنها که فیله‌های قوی دارند، کمتر دچار این مشکلات می‌شوند. برای مثال وزنه‌برداران یا ورزشکاران حرفه‌ای با وجود انجام ورزش‌های سنگین دچار اختلالاتی مثل تنگی کانال بر اثر حرکات ورزشی نمی‌شوند. در واقع فیله‌های قوی کمر، ستون فقرات را حفظ می‌کند و ورزش‌هایی که به تقویت این عضلات کمک می‌کند، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از تنگی کانال نخاعی یا کاهش درد ایفا کند.

ورزش‌های مناسب برای کاهش فشار ستون فقرات

در حالی که بسیاری از افراد با افزایش سن و بروز مشکلاتی مثل تنگی کانال نخاع دچار بی‌تحرکی بیشتر می‌شوند، انجام حرکات ساده کششی می‌تواند درد را تسکین دهد. ورزش کردن در این مورد اگر نتواند روند این بیماری را متوقف کند، باعث می‌شود سرعت پیشرفت بیماری کند شود. حرکات مرتبط با کشش عضلات پشت باسن و فیله‌های کمر و عضلات پشت ران به آرامی یکی از مفیدترین تمرین‌ها برای کاهش درد و فشار ستون فقرات است. شنا، پیاده‌روی و دوچرخه سواری نیز ورزش‌های مناسبی برای تقویت فیله‌های کمر و جلوگیری از بروز اختلالاتی مثل تنگی کانال نخاع است. در این تمرین‌ها هرچه انعطاف‌پذیری عضلات اطراف ستون فقرات بیشتر شود، آسیب و فشار کمتری به مهره‌ها وارد شده و مهره‌ها در امتداد یکدیگر باقی می‌مانند. البته در صورتی که مشکل جدی شده و براحتی نمی‌توان آن را کنترل کرد، همه این حرکات باید با هماهنگی پزشک و فیزیوتراپیست باشد.

سپیده شعرباف - دانش و سلامت جام جم