آمار دیابت در ایران / وضعیت تامین انسولین در کشور

به گزارش جام جم آنلاین، دکتر علیرضا مهدوی در گفتگو با ایسنا با اشاره به اینکه دو نوع بیمار دیابتی وجود دارد، گفت: دیابت نوع یک بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. در این نوع دیابت، بدن دیگر انسولین تولید نمی‌کند و در نتیجه فرد به دیابت نوع اول دچار می‌شود که باید برای ادامه حیات خود اقدام به تزریق انسولین کند. تشنگی، پر ادراری، پرخوری، کاهش وزن ناگهانی و... از علائم دیابت نوع یک است.

وی در ادامه در تشریح دیابت نوع دوم افزود: در نوع دوم دیابت، میزان انسولین در بدن کاهش یافته و یا مقاومت سلول‌های بدن به انسولین بالا رفته است. این نوع از دیابت به دلیل کاهش اندک اندک انسولین در بدن و به مرور زمان، بدون علائم بوده و بدن خود را با شرایط ایجاد شده وفق می‌دهد و با گذر زمان و افزایش سن، میزان انسولین کاهش یافته و از ۳۰سالگی به بعد در افراد شناسایی می‌شود.

وی با اشاره به اینکه هنگامی که از دیابت صحبت می‌کنیم غالبا منظورمان دیابت نوع دو است، افزود: بیش از ۹۰درصد جمعیت دیابتی‌ها را مبتلایان به دیابت نوع دو تشکیل می‌دهند. ابتلا به دیابت نوع دو وابسته به سبک زندگی افراد، میزان چاقی، رژیم‌های پرکالری، سابقه خانوادگی و ... بروز پیدا می‌کند و می‌تواند با اختلال فشار خون بالا، کلسترول، لیپیدها و... همراه باشد.

مدیر برنامه کنترل دیابت، نوع دیگر دیابت را با عنوان «پِره دیابت» معرفی و تصریح کرد: در صورتی که در آزمایش قندخون فرد، قند بین ۱۰۰ تا ۱۲۶ میلی‌گرم باشد، فرد دچار اختلال قندخون ناشتا بوده و این موضوع نشان دهنده مقاومت بدن به انسولین است و در آینده احتمال بروز دیابت در فرد تقویت می‌شود. نکته قابل توجه آن است که با پایین آمدن سن ابتلا به دیابت، عمده کسانی که در آینده به دیابت مبتلا می‌شوند، از گروه پِره دیابتی‌ها هستند که علاوه بر این بیماری، مستعد بروز بیماری‌ها و عوارض قلبی_عروقی دیگر نیز خواهند بود.

وی در خصوص راه‌های تشخیص دیابت اظهار کرد: قندخون ناشتای افراد در دو مرحله چک‌ می‌شود؛ اگر بالاتر از ۱۲۶میلی‌گرم بود دیابت و درصورتی که قندخون عادی بالاتر از ۲۰۰میلی‌گرم باشد دیابت فرد برای پزشک محرز خواهد شد. از دیگر راه‌های شناسایی فرد دیابتی، تست تحمل گلکوز است که از سوی سازمان جهانی بهداشت بهترین راه شناسایی دیابت شناخته می‌شود. در طی این روش،‌ بیمار ۷۵ میلی‌گرم گلوکز مصرف می‌کند و پس از دو ساعت قندخون او را اندازه گیری می‌کنیم،‌ اگر پس از این مدت قندخون بالای ۲۰۰ باشد،‌ دیابت و اگر بین ۱۴۰تا ۲۰۰ میلی‌گرم باشد اختلال تحمل گلوکوز شناخته می‌شود.

مهدوی در ادامه در خصوص درمان دیابت با تاکید بر اصلاح سبک زندگی افراد،‌ گفت: اگر قندخون فرد خیلی بالا نباشد او می‌تواند با اصلاح شیوه زندگی، کم کردن وزن، ورزش و... قندخون خود را پایین آورد. کاهش مصرف چربی‌ها و قندهایی نظیر شکر و شکلات می‌تواند علاوه بر کنترل قندخون فرد باعث جلوگیری از بروز سایر بیماری‌ها شود.

وی با اشاره به اهمیت کاهش وزن در بیماران دیابتی، ادامه داد: بر اساس مطالعات ثابت شده است که هفت درصد کاهش وزن بدن می‌تواند باعث به تعویق انداختن بروز دیابت تا ۱۱ سال باشد. به همین علت فعالیت بدنی هوازی منظم و حداقل ۱۵دقیقه در هفته با شدت متوسط را به افراد توصیه می‌کنیم.

معاون دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، پس از اصلاح سبک زندگی، راه دیگر درمان را درمان دارویی معرفی کرد و افزود: در دیابت نوع دو اگر بیمار منع مصرف دارویی نداشته باشد،‌ درمان با داروی «متفورمین» آغاز می‌شود؛‌ البته با تاکید راهنماهای بالینی اگر مصرف دارو اثربخش نباشد، تزریق انسولین همراه با مصرف قرص موثر خواهد بود. برخلاف ترس بیماران از آمپول انسولین و باور به این نکته غلط که تزریق انسولین دیگر پایان راه بیماری است،‌ باید تاکید کنم که آمپول تزریقی انسولین همان هورمونی است که در بدن دیگر تولید نمی‌شود، پس عوارض ثانویه آن به مراتب از دیگر داروها کمتر خواهد بود. نکته قابل توجه آن است که درمان برای بیماران مبتلا به امراض قلبی_عروقی متفاوت خواهد بود.

وی با اشاره به رشد چند صد برابری تعداد افراد مبتلا به دیابت از ۳۰ سال گذشته تاکنون تصریح کرد: در تمام پیش‌بینی‌هایی که از آمار مبتلایان به دیابت برای سالیان آینده داریم همواره پیش از رسیدن به موعد مقرر، تعداد بیماران از عدد یاد شده تجاوز می‌کند. در حال حاضر بیش از ۴۰۰ میلیون دیابتی در دنیا وجود دارند که پیش‌بینی می‌شود این عدد در سال ۲۰۳۵ به بیش از ۶۴۰ میلیون نفر برسد. به همین ترتیب مشخص می‌شود درحال حاضر حدود ۲۵۰ میلیون نفر دچار اختلال قندخون ناشتا در جهان زندگی می‌کنند.

مهدوی درخصوص آمار ابتلا به دیابت در ایران نیز گفت: ۱۱درصد جمعیت بالای ۲۵ سال در کشور به دیابت مبتلا هستند که در این میان تعداد افراد مبتلا به دیابت نوع دو بسیار قابل توجه‌تر از مبتلایان به دیابت نوع یک است. از این آمار یاد شده ۱۰ درصد را مردان و ۱۱.۵ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. در گذشته آمار ابتلا به دیابت در روستاها و شهرهای بزرگ بسیار متفاوت بود، اما اکنون در روستاها نیز هشت درصد جمعیت بالای ۲۵ سال دیابت دارند که این عدد حاکی از رشد ۱۲ درصدی ابتلا به دیابت در روستاها در سالیان اخیر است. در این میان سهم پایتخت نشینان از آمار ابتلا به دیابت، ۱۲.۸ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال است.

وی با بیان اینکه در کل دنیا ۵۰ درصد دیابتی‌ها از بیماری خود بی‌اطلاع هستند، افزود: به همین دلیل برنامه‌های غربالگری دیابت در کشورها از اهمیت بالایی برخوردار است. در کشور ما نیز از سال ۷۵ کمیته کشوری کنترل دیابت آغاز به کار کرده و از سال ۸۳ برنامه پیشگیری و کنترل دیابت در کل نظام بهداشتی_درمانی کشور ادغام شده است. در سالیان گذشته این برنامه با فراز و نشیب‌هایی روبرو بود، اما با آغاز طرح تحول سلامت،‌ این برنامه وارد بسته‌های خدمتی شده است.

مدیر برنامه کنترل دیابت کشور، ادامه داد: افراد بالای۳۰ سال،‌ افراد دارای اضافه وزن، مادران دارای سابقه سقط جنین یا به دنیا آوردن نوزاد بالای وزن چهار کیلوگرم،‌ افرادی که در بستگان درجه یک خود فرد مبتلا به دیابت دارند و... همگی از عوامل مشکوک به دیابت هستند. پس از طرح تحول سلامت در برنامه نظام یافته خطر ۱۰ساله رخداد یک سکته کشنده یا غیرکشنده قلبی،‌ کنترل و شناسایی دیابت و پیشگیری از سکته‌های قلبی‌ را همراه باهم دنبال می‌کنیم.

وی با اشاره به اینکه در کشور ما ۷۵درصد افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود مطلع هستند، تصریح کرد: این آمار در مقایسه با آمار جهانی که می‌گوید تنها ۵۰ درصد مردم جهان از ابتلا به دیابت خودشان آگاه هستند، بسیار بهتر است. در سالیان گذشته به واسطه برنامه‌های مدون نظام سلامت،‌ غربالگری‌ها و اصلاع رسانی‌های صورت گرفته، ما توانستیم آگاهی نسبت به دیابت را افزایش دهیم اما،‌ موضوع مهم در مراقبت از دیابت این است که برخلاف فشارخون بالا نمی‌توان صرف انجام برخی توصیه‌ها و مصرف دارو بیماری را کنترل کرد؛ چراکه بیماری دیابت تمام ابعاد زندگی بیمار را درگیر می‌کند و می‌تواند سبب نارسایی کلیه‌، دیالیز،‌ افزایش فشارخون و... باشد؛‌ از این رو درمان آن نیز نیازمند کار تیمی میان بیمار،‌ پزشک،‌ پرستار و... است.

مهدوی در خصوص راه‌اندازی بسیجی ملی برای کنترل دیابت، مشابه با بسیج ملی کنترل فشارخون بالا اظهار کرد: از آنجا که در حال حاضر ۷۵ درصد دیابتی‌ها از بیماری خود مطلع‌اند،‌ تست قندخون چندان کمکی به بیمار دیابتی نخواهد کرد. تمرکز ما بر روی مباحث مراقبتی است و امسال نیز مانند سالیان گذشته قصد داریم در هفته ملی کنترل دیابت با همکاری سازمان‌های ذینفع مانند آموزش‌وپرورش در زمینه شناسایی و آگاهی‌رسانی‌ گام های مثبتی برداریم تا گروه‌های هدف ما که خانوار هستند را توانمند کنیم.

معاون دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت در پایان درخصوص داروهای درمان دیابت افزود: تمامی داروها تحت پوشش بیمه‌ هستند؛ درحالی که در خارج از ایران همین داروها با چند برابر قیمت داخلی در حال فروش است. همچنین تاکنون نیز مشکل جدی برای تامین داروها در زمینه دیابت نداشته‌ایم.