گزارش میدانی از مناطق زلزله‌زده «سی‌سخت» که مردمش در شرایط بسیار دشواری قرار دارند
یازده روز خیلی سخت
۱۱روز از زلزله سی‌سخت در کهگیلویه و بویراحمد می‌گذرد، نه در فضای تب‌زده مجازی و نه در فضای رسانه‌های رسمی کسی از حال و روز اهالی این شهر خبر ندارد، تلخ‌تر این‌که درست یک روز پس از این حادثه هم وقتی معاون رئیس‌جمهوری دستور بسیج امکانات استانی به زلزله‌زدگان را داد این شهر را منسوب به استانی دیگر کرد، به این مفهوم که حتی در یکی از بالاترین رده‌های رسمی کشور هم کسی نمی‌دانست سی‌سخت در محدوده استانی چهارمحال و بختیاری نیست.
به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم، بی‌توجهی به وضعیت مردمان این شهر نه محدود به ناآگاهی معاون اول رئیس‌جمهوری که در رده‌های مهم‌تر استانی هم مشهود است. زلزله سی‌سخت اما چه تفاوتی با زلزله‌های دیگر داشته که این‌چنین مورد بی‌مهری قرار گرفته است؟
تا امروز اخبار رسمی حکایت از تخریب ۱۰ تا صد درصدی ۱۸۰۰ واحد مسکونی دارد، به این مفهوم که در این شرایط حالا ۱۸۰۰ خانوار بدون سرپناه شده‌اند و در کنار سرمای جانسوز این منطقه در چادرهایی با دمای زیر صفر روزگار می‌گذرانند.مصائب کرونا به کنار اما پس از گذشت بیش از ۱۰روز هنوز کانکس برای این مردم فراهم نشده است، مردمی که برخی آمارها حکایت از این دارد که ۶۰ درصدشان زیر خط فقر هستند و حالا همان سرپناه همیشگی‌شان را هم از دست داده‌اند.
عکس‌های منتشر شده گاه به گاه از این مردم هم نشان از تایید همین موارد دارد، مردمانی نشسته کنار آوار خانه‌ها و در پناه آتشی که قرار است گرم‌شان کند. رد نگاه این مردم اما خالی از امید است، امیدی که در موارد مشابه گذشته حداقل تا چند ماه می‌شد آن را در نگاه مردمان مصیبت‌زده دید.
آوار وعده‌ها در سرمای زلزله
زمین‌لرزه ۵/۶ ریشتری چهارشنبه‌شب (۲۹ بهمن) در سی‌سخت کهگیلویه و بویراحمد به صدها ساختمان در این شهر و بیش از ده‌ها روستا آسیب رساند. نزدیک به ۲۰۰۰واحد مسکونی در سی‌سخت خسارت دید و بیش از ۸۰۰ واحد شهری و روستایی باید ساخته و ۳۰۰۰واحد باید بازسازی شود. از همان روزهای اول پس از زلزله کاهش دمای هوا و بارش برف، زندگی را برای مردم زلزله‌زده این مناطق سخت‌تر کرده است.
این چکیده بازتاب‌ها از زلزله اخیر سی‌سخت است که شاید به گوشتان خورده باشد اما ویدئوهای مردمی چیز دیگری می‌گویند. در شهر و روستاها که به گفته رسانه‌ها۸۰۰ واحد نیاز به بازسازی دارد، بسیاری از مردم در خیابان‌ها بدون چادر هستند. برخی مسؤولان هم در بازدید از مناطق زلزله‌زده این شهر مصائب این مردم را دیدند و البته وعده‌هایی هم برای کمک دادند اما مردم مصیبت‌دیده این مناطق امیدوارند با کمک مردم و مسؤولان خانه‌هایشان خیلی زود بازسازی شود.
محمد اسلامی، وزیر راه هم به مردم این منطقه وعده «کمک بلاعوض و تسهیلات ارزان‌قیمت برای بازسازی» داده و البته قول داده دولت وام‌های قبل از زلزله را «مدنظر قرار می‌دهد» و زلزله‌زدگان را از پرداخت قبض آب و برق معاف می‌کند.
یک مشکل تکراری؛ توزیع نامناسب اقلام
پای صحبت اهالی سی‌سخت که بنشینید متوجه تفاوت اوضاع با آنچه از زبان مسؤولان عنوان شده، می‌شوید. اغلب آنها می‌گویند مسؤولان فقط برای بازدید به آن منطقه می‌آیند و این حضور هیچ تاثیری در وضعیت کنونی اهالی این شهر ندارد. فهرست بازدیدها هم بلندبالاتر از آن است که در این گزارش گنجانده شود. آمارهای اعلام شده از تخصیص اقلامی همچون پتو، چادر و وسایل گرمایشی با آنچه شهروندان مصیبت‌زده می‌گویند تفاوت‌های آشکاری دارد.
مریم یکی از زنان مصیبت‌دیده از زلزله اخیر در سی‌سخت است. او به جام‌جم می‌گوید: «مردم الان نیاز اساسی به چادر برای اسکان دارند، مسؤولان می‌گویند چادر دادیم، شما یک نفر را در این شهر پیدا کنید که بگوید چادر گرفته است، می‌خواهند مردم را در کمپ و اردوگاه اسکان بدهند، بدون این‌که به قضیه بیماری کرونا توجه کرده باشند.»
دلشادیان، رئیس شورای استان کهگیلویه و بویر احمد هم از نحوه توزیع این اقلام گلایه‌های تندی دارد. او معتقد است شرایط در این شهر عادی نیست. دلشادیان می‌گوید: «شبی که در سی‌سخت زلزله آمد، باران و برف می‌بارید و مردم شب سختی را گذراندند. فردای همان روز ۱۸۰۰ تخته چادر برای اسکان موقت زلزله‌زدگان از سوی جمعیت هلال احمر استان برای توزیع بین مردم ارسال شد که متاسفانه حدود ۴۰۰ نفر از این زلزله‌زدگان توانستند چادر دریافت کنند. مابقی چادرها کجا رفت، هنوز بی‌اطلاعیم!»
روستاییان، فراموش‌شدگان زمین‌لرزه
در بی‌مهری رایج به مردمان زلزله‌زده سی‌سخت نکته تلخ دیگری وجود دارد و آن هم این‌که همان توجه کم به این افراد هم محدود شده به شهر سی‌سخت و اهالی روستاهای اطراف که اتفاق از زلزله آسیب بیشتری دیده‌اند مورد بی‌توجهی صرف قرار گرفته‌اند.
این رویه را می‌شود از همان قصه توزیع نامناسب اقلام هم متوجه شد. جایی که همان اقلام هم تنها محدود به توزیع در این شهر شده و بسیاری از روستاییان هنوز از این وسایل محروم مانده‌اند. یکی از روستاییان سی‌سخت با انتقاد از توزیع نامناسب چادر و کوهستانی‌بودن منطقه روستاهای سی‌سخت به جام‌جم می‌گوید: پنجشنبه و جمعه برف سنگینی در این مناطق آمده و هنوز به روستاها چادر نداده‌اند و متاسفانه بعضی از دهدارها برای هر چهار خانواده یک چادر گرفته‌اند که به دلیل جمعیت و بافت هویتی منطقه اسکان در یک چادر غیرقابل‌امکان است. او ادامه می‌دهد: اصلا کسی به داد ما نمی‌رسد و همه توجهات به سی‌سخت است و روستایی‌ها فراموش شده‌اند.
کانکس؛ خواسته تکراری اهالی
اهالی سی‌سخت می‌گویند چادر و پتو و وسایل گرمایشی که به برخی از شهروندان تحویل داده شده جوابگوی سرمای شب‌های زمستانی این شهر نیست. بسیاری از خانواده‌ها هفته ابتدایی زلزله را در چادرهای مسافرتی گذرانده‌اند، چادرهایی که با خواندن نامشان هم سرما را می‌شود در آن حس کرد و پس از گذشت یک هفته چادرهای اسکان هلال‌احمر به برخی از آنها تحویل داده شده است.
هلال‌احمر می‌گوید چادر و چراغ حرارتی را به زلزله‌زدگان داده و غذای گرم هم به موقع برای آنها آورده می‌شود. هر چند برخی از آنها هم از بی‌نظمی در توزیع این اقلام گلایه دارند. این وضعیت اهالی خوش‌شانس سی‌سخت است که برخی از آنها می‌گویند هنوز پتو یا موکتی که بتوانند روی آن زندگی کنند، ندارند.
خانه‌ها به دلیل خسارت شدید ناامن است و وضعیت آواربرداری هم به دلیل وسعت تخریب به کندی صورت می‌گیرد. ترجیع‌بند ثابت خواسته‌های مردم اما «کانکس» است. حسین کلانتری، استاندار کهگیلویه‌وبویراحمد هم می‌گوید کانکس‌هایی به همت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) وارد استان‌شده که به‌زودی کمپ یا شهرک کانکسی برای اسکان موقت ایجاد خواهد شد.
کرونا در کمین زلزله‌زدگان
سرما و بی‌سرپناهی و برف بی‌موقع تنها مشکلاتی نیستند که مردم این شهر از آن هراس دارند و فراگیری ویروس کرونا هم حالا هول مضاعف این مردمان است. استاندار کهگیلویه‌وبویراحمد از هموطنان خواسته تا به‌عنوان امدادرسان به شهر زلزله‌زده سی‌سخت سفر نکنند. وضعیت کرونا با توجه به فراگیری ویروس جهش‌‍یافته حالا مهم‌تر به نظر می‌رسد و این موضوع در گفته‌های استاندار هم آشکار است.
بسیاری از دستگاه‌ها به‌واسطه پرهیز از تجمع، خودشان به مردم مراجعه می‌کنند تا مانع تجمع مردم و افزایش خطر ابتلا باشند. حسین کلانتری می‌گوید وضعیت فراگیری کرونا در شرایط کنونی سی‌سخت جدی است و به همین دلیل «به صراحت اعلام کرده‌ایم نیازی به نیروی انسانی امدادگر از بیرون نداریم و هر گروهی هم که قرار است وارد شود باید تست بدهد.» او برای این هشدار البته که مصداق هولناکی دارد.
آن‌طور که استاندار کهگیلویه گفته با انجام تست متوجه شده‌اند ۴۰درصد یک گروه امدادی مبتلا به کرونا بوده‌اند! پرویز یزدان‌پناه، رئیس دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه هم تاکید کرده با توجه به زلزله سی‌سخت احتمال ابتلای مردم این شهرستان به کووید-۱۹ بسیار زیاد است بنابراین باید در رفت‌وآمدها و میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی احتیاط بیشتری صورت گیرد.
حسین یکی از فعالان گروه‌های جهادی مستقر در سی‌سخت به جام‌جم می‌گوید: در حال حاضر وسایل گرمایشی برقی، چراغ‌های والور نفتی و جیره خشک غذایی مورد نیاز است که در این زمینه مانند گذشته کمک‌های مردم نیک‌اندیش و خیر را می‌طلبد.
قبل از همه لازم است بنیاد مسکن استان کهگیلویه‌وبویراحمد عملیات تخریب و آواربرداری را به اتمام برساند و سپس گروه‌های جهادی برای ساخت منازل مردم وارد عمل شوند، متاسفانه هنوز آواربرداری کامل‌نشده و این برای کارگروه‌های جهادی مشکلاتی ایجاد کرده است.
به گفته وی، مردم البته علاوه بر مشکل مهمی چون زلزله نگران کرونا هستند. گروه‌های مختلفی می‌خواهند به منطقه بیایند که می‌توانند وضعیت کرونایی شهر را تغییر دهند. مردم از یک طرف نگران سرما هستند و از طرف دیگر وضعیت کرونا نگران‌کننده است و این خطر وجود دارد که با رفت‌وآمدهای غیرضروری شهر سی‌سخت به مرکز کرونایی استان تبدیل شود.
آیا زلزله سی‌سخت عجیب بود؟
از معدود روایت‌های زلزله اما می‌توان به یک نکته تکراری پی برد. در روایت ثابت برخی از اهالی از شب زلزله می‌توان متوجه متفاوت بودن این زلزله با تجربه‌های تلخ گذشته در این منطقه شد. برخی از مردم شهر سی‌سخت معتقدند زلزله ۶/۵ ریشتری ۲۹بهمن علاوه‌بر خساراتی که به دنبال داشته در نحوه وقوع نیز با زمین‌لرزه‌های بزرگ و کوچکی که تاکنون تجربه کرده‌اند متفاوت بوده است.
از ادعاهای همیشگی زلزله همچون دیدن نور در کوه یا قطع برق‌ها پیش از اتفاق که بگذریم اغلب آنها معتقدند خسارت‌های ناشی از این زلزله با مورد مشابه همین منطقه در سال ۶۸ بسیار بیشتر است. روح‌ا... تقی‌زاده، متخصص لرزه‌نگاری معتقد است مولفه‌های مختلفی در شدت تخریب یک زلزله موثر است. به باور او، یکی از این مولفه‌ها که در سی‌سخت هم قابل مشاهده است، عمق زلزله است.
آن‌طور که او گفته بالابودن مولفه عمودی شتاب هم از دیگر مواردی بوده که باعث شده مردم حس کنند به بالا پرتاب شده‌اند در حالی که در زلزله منجیل مولفه افقی شتاب زلزله بیشتر بود و افرادی که توانسته بودند در لرزش‌های اولیه خود را از اتاق به در خانه برسانند، با لرزه دریافتی بعدی، از آنجا به درون منزل پرتاب شدند. مولفه متفاوت دیگر زلزله سی‌سخت در مدت زمان آن بوده است، چراکه در زلزله اخیر مدت این زمین‌لرزه به نسبت گذشته بیشتر بود و همین هم می‌تواند عاملی باشد که خسارت‌ها را افزایش داده باشد.
گروه‌های جهادی در خط مقدم خدمت
اگرچه بسیاری از بی‌تفاوتی به مردم سی‌سخت گلایه دارند اما از همان روزهای اول حضور گروه‌های جهادی در این منطقه چشمگیر بود. رئیس بسیج سازندگی کهگیلویه و بویراحمد گفته بیش از هزار نفر در قالب گروه‌های جهادی مشغول خدمت‌رسانی به مردم زلزله‌زده شهر سی‌سخت هستند. آن طور که ناصر صالحی به رسانه‌های محلی گفته با توجه به آسیب‌های واردشده به شهر سی‌سخت این شهر به ۹ منطقه تقسیم و ۹ قرارگاه با ترکیب گروه‌های مختلف خدمات مورد نیاز را به مردم ارائه می‌دهند.
افراد حاضر در گروه‌های جهادی با حضور در مناطق آسیب‌دیده مشخصات خانوار، میزان آسیب، لوازم مورد نیاز و آنچه به مردم تحویل شده را یادداشت کرده و برای ارائه خدمات به ستاد تحویل می‌دهند. از میان گفته‌های رئیس بسیج سازندگی کهگیلویه و بویراحمد می‌توان به ارقام و آماری هم دست یافت. این‌که هر روز بین ۴۰۰۰-۲۰۰۰ پرس غذا پخت و بین مردم توزیع می‌شود و تاکنون ۱۰۰۰ دستگاه بخاری برقی و ۲۰۰۰ بسته معیشتی بین مردم زلزله‌زده شهر سی‌سخت توزیع شده ، ازجمله این آمار است. اما آنها هم از وضعیت کنونی در این شهر گله دارند.
یکی از فعالان جهادی مستقر در سی‌سخت معتقد است شهر فاقد فرماندهی بحران است. او به جام‌جم می‌گوید: «روزهای اول شاهد بودیم هلال‌احمر بحث توزیع را بر عهده داشت و توزیع به‌صورت مشخص صورت نگرفت، همین امر باعث شد تا گروه‌هایی که از این شهر عبور می‌کردند یا شهروندان غیربومی این چادرها را دریافت و با خود از منطقه خارج کردند. واقعیت این است که مردم مشکلات بسیاری در سرما دارند. از دیشب هم هوا به‌شدت سرد شده و بعید است به این زودی‌ها مشکل شهر حل شود. البته بسیج و سپاه شهر را منطقه‌بندی کرده و در حال امدادرسانی هستند، ولی نیاز به امکانات گرمایشی و چادر جدی است.»
روایتی از خسارت‌ها
حالا با گذشت ۱۱ روز از زلزله برآورد خسارت‌ها دارد به دست می‌آید و آرام‌آرام مسؤولان بخش‌های مختلف برآوردی از خسارت‌های ایجاد شده را عنوان می‌کنند. آن طور که افشین بهمنی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دنا گفته زلزله سی‌سخت «۱۴میلیارد تومان به بخش گردشگری و تاسیسات این بخش خسارت وارد کرده است.»
نجفعلی آرسته، رئیس اداره جهادکشاورزی این شهرستان اما میزان خسارت‌های واردشده به بخش کشاورزی را ۱۰۶میلیارد تومان اعلام کرده است. خوشبختانه این زلزله تاکنون خسارت جانی نداشته و آخرین آمار مربوط به تعداد مجروحان مربوط به دو روز پیش است که حکایت از جراحت ۶۸ نفر به واسطه زمین‌لرزه دارد. اما تنها مصیبت زلزله آسیب‌های جانی نیست. در زلزله سی‌سخت کسی جان خود را از دست نداده است، اما ۱۴هزار نفر تحت تاثیر زلزله قرار گرفته‌اند و به بیش از ۳۰۰۰ واحد مسکونی از ۶۰ تا ۱۰۰درصد خسارت وارد شده است. معنی‌اش این است که ۱۴هزار نفر بی‌خانمان شده‌اند و در روزگار کرونا و شرایط سخت اقتصادی کنار آوار خانه‌هایشان در چادر روزگار می‌گذرانند.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد