مسکن‌سازی یا مسکن‌بازی؟

حدود ۲۰ سال پیش طرح مسکن مهر در کشور اجرا شد که هنوز هم نیمی از واحدهای آن زمان نیمه‌کاره مانده‌اند. بعد از آن طرح جهش ملی مسکن و نهضت ملی اجرا شد که بازهم متقاضیان زیادی را به میدان آورد و با بدقولی همیشگی بانک‌ها پروژه‌ها زمینگیر شدند. قانون جهش تولید مسکن می‌توانست مشکلات این حوزه رارفع کنداما با وجود گذشت بیش از دو سال از تصویب آن، بانک‌ها به تعهدات خودبرای اختصاص۲۰درصد از تسهیلات‌شان به بخش مسکن عمل نکرده‌اند. کاری که به‌یکباره آواری شد روی پروژه‌های در حال اجرا.

بر اساس قانون جهش تولید مسکن، بانک‌ها موظف شده‌اند ۲۰درصد از تسهیلات خود را به ساخت مسکن اختصاص دهند، اما تاکنون تمام آنهابه‌طور دسته‌جمعی ازپرداخت این تسهیلات خودداری کرده‌اند.این عدم همکاری موجب شده تابسیاری از پروژه‌های در حال ساخت، ازجمله پروژه‌های نهضت ملی مسکن در استان‌های مختلف و شهرهای جدید استان تهران مانند پرند، پردیس، اسلامشهر و دماوند با کمبود منابع مالی مواجه و روند ساخت آنها به‌طور قابل توجهی کند شود.ظرف چند سال اخیر هیچ آمار دقیقی در رابطه با میزان پیشرفت نهضت ملی مسکن ارائه نشده است. مسئولان وزارت راه‌وشهرسازی و وزیر سابق این وزارتخانه همواره در پاسخ به این سؤال که تاکنون چند واحد ساخته یا تحویل مردم شده، جواب‌های میلیونی اما بدون سند ارائه می‌کردند و با بیان این‌که «تعدادی خانه هم در حال ساخت است»هرچند هفته یک بار۱۰۰الی۲۰۰هزار واحد به آمار قبلی اضافه کرده و متقاضیان بلاتکلیف را سردرگم‌تر به حال خود رها می‌کردند.
     
حال ناخوش استان‌ها
گذری به استان‌ها نشان می‌دهد آمار دقیقی از متقاضیان وجود دارد، ولی آمار درستی از واحدهای در حال ساخت یا واگذارشده ارائه نمی‌شود.جهانگیر الیاسی،مدیرکل راه‌وشهرسازی کردستان با اشاره به این‌که به‌رغم تأمین مسکن، در زمینه ساخت مقداری عقب هستیم، می‌گوید: «زمان‌بر بودن آماده‌سازی ناشی از خاک‌برداری‌های فراوان و محدودیت فصل کاری در استان از دلایل برخی کاستی‌ها در حوزه ساخت بوده است.»
وی با بیان این‌که تعداد متقاضیان مسکن درکردستان۹۲هزار نفر است که این خود نشان‌می‌دهد دراین استان نیاز به مسکن بیشتر از سایر استان‌هاست، به برخی مشکلات موجود در طرح نهضت ملی مسکن استان اشاره کرده و ادامه می‌دهد: «کمبود اعتبار و تأخیر در پرداخت صورت‌وضعیت سازندگان توسط بانک عامل، عدم تعیین تکلیف مالکیت پروژه ۱۲هکتاری قروه، عدم تعیین‌تکلیف پروژه ۲۷هکتاری دهگلان و وجود معارض در اراضی قشلاق ازجمله مشکلات موجود است.»
رضا حافظی، مدیرکل راه‌وشهرسازی شمال استان کرمان با بیان این‌که تعداد ۶۳هزار و ۶۵۱ نفر متقاضی طرح نهضت ملی مسکن در این استان تایید نهایی شده‌اند،به اتمام اسکلت و سقف ۶۰۱۸ واحد و اخذ پروانه ۱۱هزار و ۵۴۲ واحد در شمال استان اشاره کرده ومی‌گوید:«۴۰هزارمتقاضی منتظر اعلام سهمیه بانک‌ها جهت افتتاح حساب و اتصال به پروژه و ادامه کار هستند.»
     
متقاضیان، هنوز چشم به راه
در هرمزگان تعداد ثبت‌نامی‌ها در سامانه نهضت ملی مسکن بیش از۱۵۸هزار نفر بوده که از این تعداد ۴۶هزار نفر با شاخص‌ها و معیارهای درنظرگرفته‌شده به‌عنوان واجد شرایط شناخته شدند.سهمیه هرمزگان در طرح نهضت ملی ۴۹هزار و ۹۵۰ واحد شهری و ۱۶هزار واحد مسکونی روستایی است.استاندار اعلام کرده است که تاکنون از مجموع تکلیف استان در نهضت ملی مسکن، تعداد ۲۱هزار واحد مسکونی آماده و تحویل شده و همچنین ۱۱هزار قطعه زمین نیز به مردم و متقاضیان واگذار گردیده است.
​​​​​​​به گفته مدیرکل راه‌وشهرسازی خراسان‌شمالی، ۸۳هزار و ۵۱۸ متقاضی نهضت ملی مسکن در این استان اقدام به ثبت‌نام در سامانه کرده که درخواست ۳۲هزار و ۲۶۵ نفر تایید شده است.سیدعلی میرکریمی می‌گوید: «اکنون بیش از ۳۰هزار واحد ملی در استان در دست ساخت است که باید بخش‌هایی را به بهره‌برداری برسانیم و کلید آن را تحویل مردم دهیم.»
سهم خراسان‌شمالی از طرح «نهضت ملی مسکن» سالانه ۱۱هزار و ۶۹۰ واحد مسکونی و در مدت چهار سال، ۴۶هزار و ۷۶۱ واحد مسکونی است که سهم سه شهر بزرگ آن به ترتیب برای بجنورد ساخت ۲۲هزار و ۱۴۲ واحد، شیروان ۵۵۶۸ واحد و اسفراین ۷۷۹۸ واحد در مدت چهار سال بود که سه سال آن گذشته است.

ساخت و ساز به روایت آمار
دفتر آمار، اطلاعات و پایش برنامه‌های معاونت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه‌وشهرسازی در گزارشی عملکرد طرح نهضت ملی مسکن درخصوص مجموع واحدهای مسکونی شروع‌‌شده، در دست ساخت و تکمیل‌شده را دومیلیون و ۶۸۷هزار و ۴۵۰ واحد  اعلام کرد.

تفکیک اقدامات صورت‌گرفته و واحدهای در حال ساخت نهضت ملی مسکن
واگذاری زمین روستایی اجاره ۹۹ ساله                  ۸۵ هزار واحد
طرح جوانی جمعیت در شهرها                           ۷۴ هزار و ۶۵۸ واحد
انبوه‌سازی روی اراضی دولتی با اجاره ۹۹ساله       ۷۲۰ هزار و ۳۳۸ واحد
واحدهای سازمانی نیروهای مسلح                        ۲۵۴ هزار و ۱۴۶ واحد
نوسازی بافت فرسوده شهری                           ۳۰۰ هزار واحد
بخش خصوصی (خودمالکان)                           ۲۰۶ هزار و ۲۳۵ واحد
نوسازی و بهسازی مسکن روستایی                    ۵۷۴ هزار و ۱۹۲ واحد
تکمیل واحدهای باقیمانده مسکن مهر                   ۱۳۲ هزار و ۴۱۶ واحد