زنان در نقش‌های متفاوت

برای زنان فضاهایی که در آن قرار می‌گیرند، اهمیت خاصی دارد و احساس می‌کنند بخشی از هویتشان براساس روابطی که با دیگران دارند، به دست می‌آید به همین دلیل هم در خصوص هر اختلاف سلیقه جزئی و برخوردهای اجتناب‌ناپذیری که پیش می‌آید بلافاصله دچار نگرانی می‌شوند. اغلب زنان اگر نتوانند اهداف مهم زندگی‌شان را برآورده سازند دچار نارضایتی می‌شوند. در منزل نیز معمولا زنان با نگرانی‌ها و تنش‌های خاص خود مواجه هستند.

برای مثال، فرزندان هم مایه شادمانی و هم موجب کلافگی و ناراحتی مادران می‌شوند و این امر احساسات متناقضی را در مادران ایجاد می‌کند. ما به خاطر فرزندان خود خیلی کارها می‌کنیم و هنگامی که فرزندانمان دچار مشکل می‌شوند، تصور می‌کنیم مشکل آنها ناشی از نحوه رفتار والدین آنهاست. متاسفانه همیشه نمی‌توانیم رفتار و بینش فرزندان خود را کنترل کنیم یا حتی تغییر دهیم. به همین دلیل گاهی به خاطر برآورده نشدن انتظارات خود مایوس می‌شویم. این حس نبود کنترل و تاثیری که رفتار آنان روی ما و باورهایمان بر جا می‌گذارد، شرایط خوبی را برای فکر و خیال دائم ما به عنوان مادر فراهم می‌کند.

از آنجا که اغلب اوقات زنان مسئولیت بیشتری به عنوان مادر نسبت به فرزندان خود دارند و گاهی هم به عنوان تک‌سرپرست تمام مسئولیت فرزند را بر دوش دارند یکی از موضوعات متداول فکر و خیال مادران، فرزندان‌شان است و اغلب آنان به دلیل اشتباهات فرزندان‌شان احساس گناه می‌کنند. با توجه به آنچه گفته شد زنان نیازمند آن هستند که برنامه مشخصی برای غلبه بر این فکر و خیال‌ها و نگرانی‌ها و تنش‌هایشان داشته باشند و هم این‌که بتوانند بین نقش‌های متفاوتی که دارند تعادل متناسبی برقرار کنند.

فعالیت‌های خارج از منزل و چند برداشت

به طور کلی به دو روش می‌توان به زن و فعالیت‌های خارج از منزل و کارکردن وی نگریست. یکی آن‌که تصور می‌کنید شما به عنوان یک زن انرژی محدودی دارید و هر نقشی بخشی از انرژی شما را تهی می‌کند. بنابراین هر چه بیشتر کار می‌کنید فرسوده‌تر می‌شوید، اما نگرش دیگر این است که کار و سایر فعالیت‌های ما را به عنوان یک زن مورد حمایت قرار می‌دهد و این‌که ایفای نقش‌های بیشتر، فرصت‌های بیشتری را در اختیارمان قرار می‌دهد تا احساس کفایت بیشتری کنیم و ما را مورد تائید قرار دهند. انجام همزمان فعالیت‌های خارج از منزل و کارهای مربوط به خانه به زنان اجازه می‌دهد حمایت‌های عاطفی‌شان را تقسیم کنند و مثلا این تصور را داشته باشند که اگر در بخشی از زندگی خوب پیش نمی‌روند، در ناحیه دیگر می‌توانند شایسته باشند. امروزه متخصصان بر این عقیده‌اند که زنان فعال در همه سنین، از نظر جسمی از آن دسته زنانی که فقط کار خانه‌داری انجام می‌دهند، سالم‌ترند.

در زندگی زنان فعال خارج از منزل، ساعات کم‌تحرکی ناشی از بیماری کمتر وجود دارد. بنابراین اوقات کمتری را در بستر بیماری سپری می‌کنند، با مشکلات مزمن کمتری مواجهند و معمولا احساس سلامت بیشتری می‌کنند. همچنین این گروه از زنان در آموزش رموز عملی و اصول اخلاقی زندگی به فرزندانشان موفق‌ترند. نصایح آنان درباره مواد مخدر، نوشیدنی‌ها، روابط جنسی و چیزهایی از این قبیل بر فرزندان‌شان تاثیر بیشتری دارد. گرچه محققان درباره علت آن سخنی نگفته‌اند اما احتمالا فرزندان با زیرکی نتیجه می‌گیرند مادری که از نظر اجتماعی موفق باشد، از اوضاع جامعه آگاهی بیشتری دارد و به این ترتیب آنان نصایح مادر را بهتر و راحت‌تر می‌پذیرند.

وقتی در مقام مادر، همسر و فردی با فعالیت‌های گوناگون (خارج و داخل) منزل باشید، پسرها و دخترهایتان با مشاهده شما و رفتارهایتان بهره بسیار می‌برند، چرا که اگر شما در این امور فردی شایسته باشید فرزند پسر شما برای انتخاب همسر با زنی که بتواند همراهی شایسته و موفق باشد، سابقه ذهنی پیدا می‌کند و دخترتان نیز اعتماد و اطمینان فراوانی می‌یابد که همین اعتماد او را به سمت زندگی متمرکز و موفقی پیش می‌برد.

از طرفی امکان دارد فرزندان شما بین این نقش‌ها دچار تردید شوند یا این‌که هر دو نقش را بدون اعتماد و با تشویش و نگرانی فراوان ایفا کنند. در واقع، مادران فعال در اجتماع الگوی نقشی را به دختران بزرگسالشان ارائه می‌دهند که آنان را از آن دسته از کشمکش‌های غیرضروری ـ که کار بیرون را متضاد با وظایف مادری می‌داند ـ می‌رهاند.

از قضاوت اطرافیان نترسید

چرا زنان از این‌که انجام برخی کارهای منزل را به مردان بسپارند، می‌ترسند؟ شاید یکی از دلایل آن ترس از القای ضعف در نقش همسر و مادر باشد. قانون خانواده می‌گوید مهم نیست چه کسی کارها را انجام می‌دهد، اما شما به عنوان همسر و مادر برای نتایج کارها مورد قضاوت قرار خواهید گرفت. بنابراین نمی‌توان فشاری را که در حال حاضر نگرش خانواده و جامعه بر همه زنان وارد می‌کند دست‌کم گرفت. امروز اگر مثلا مردی لباسی چروکیده یا با یقه چرک بر تن داشته باشد، فقط همسر وی مورد انتقاد قرار می‌گیرد.

در واقع اگر مردی نامرتب و ژولیده باشد خودش مقصر نیست، بلکه زن وی گناهکار است. بنابراین برای مرد دلسوزی و همسر او محکوم می‌شود. نگرش جامعه طوری است که نگهداری خانه، همسر و فرزندان را شغلی زنانه می‌داند و در نتیجه بی‌توجهی به هریک از این موارد زمینه را برای سرزنش زن خانه فراهم می‌کند. پس بی‌دلیل نیست زنان ترجیح می‌دهند تمام کارهای منزل را خود برعهده داشته باشند مبادا دیگران لغزش‌ها و کوتاهی‌ها را ببینند و بگویند که او مادر و همسری ناشایست و بی‌توجه است.

شاید بهتر این باشد زمانی که زن و مرد هر دو فعالیت‌های خارج از منزل دارند به وظایف خانه‌داری به گونه‌ای نگریسته شود که به عنوان کاری غیراختصاصی برای جنس معین بنگرند. از طرفی بهتر است زنان اجازه دهند همسرانشان نیز در انجام کارهای مربوط به فرزندان و منزل به آنان کمک کنند و آنان را در انجام این کارها آزاد بگذارند. مطمئنا مردان هم کارها را اگرچه با روشی متفاوت، اما درست انجام خواهند داد.

چگونگی ایجاد تعامل بین نقش‌های متفاوت

ـ می‌توانید در فعالیت‌های اجتماعی و حرفه خود به عنوان یک زن موفق باشید و به خود و دیگران ثابت کنید هنوز هم می‌توانید زندگی خود را به تعادل برسانید. این شمایید که عملکرد و کارایی خود را کنترل می‌کنید.

ـ رفت و برگشت به محل کار و منزل، زمان استراحتی را برای فکر‌کردن، آرامش یافتن یا آماده کار روزانه شدن فراهم می‌کند. بدون توجه به چگونگی عبور و مرور می‌توانید آن زمان را برای استفاده مفید از وقت خود صرف کنید.

ـ حتی روزی یک ساعت هم برای شما فرصتی به وجود می‌آورد تا استراحت کنید و استرس خود را کاهش دهید. اگر نیاز دارید فعالیت خاصی را در تقویم خود با ساعت و تاریخ انجام آن مشخص کنید، حتما این کار را انجام دهید. توجه کنید زمان تفریح هیچ‌گاه خود به خود به وجود نمی‌آید.

ـ ورزش برای سلامت روان، اساسی و ضروری است؛ زیرا باعث رهایی از استرس می‌شود. وقتی به طور منظم ورزش می​کنید، بهتر می‌توانید در کار و زندگی خود تعادل و توازن به وجود آورید. پس زمانی را در تقویم ماهانه خود به ورزش اختصاص دهید. خیلی زود متوجه می‌شوید که از کارتان بهتر نتیجه می‌گیرید، بازده کارتان بیشتر می‌شود، صبر و تحمل شما بالا می‌رود و بهتر می‌توانید با مسائل کنار بیایید.

ـ حتی افراد شاد هم گاهی احساس درماندگی می‌کنند، عصبی و آشفته می‌شوند و از زندگی خود احساس نارضایتی می‌کنند. به یاد داشته باشید وقتی خوب عمل می‌کنید و کارها را خوب انجام می‌دهید، زندگی شما تعادل بهتری دارد و این را هم بدانید وقتی کارها خوب پیش نمی‌رود و شرایط مناسب نیست باز هم لازم است به تلاش خود ادامه دهید تا تعادل زندگی‌تان را حفظ کنید.

ـ بیشتر از هر کس در دنیا با خودتان زندگی می‌کنید. بنابراین برای ایجاد تعادل بهتر در زندگی خود به برنامه عملی نیاز دارید. در صورت نیاز آن را با شخصی که شما را حمایت می‌کند در میان بگذارید. در ضمن جدایی و تنهایی، فشار و استرس ایجاد می‌کند پس زمانی که به کمک نیاز دارید از دیگران کمک و راهنمایی  بخواهید.

ـ زنانی که همزمان مشغول فعالیت‌های خارج از منزل، انجام کارهای منزل، نگهداری و تربیت فرزندان و وظایف همسرداری هستند با مشکلات زیادی در ایجاد تعادل در زندگی‌شان مواجه می‌شوند. مادران اغلب به عنوان مربی، معلم، پرستار، راننده (ماشین شخصی)، شنونده، سازمان‌دهنده و تصمیم‌گیرنده عمل می‌کنند تا وظیفه خود را در چند نقش طی سال‌های والد‌بودن ایفا نمایند و البته اکثر آنان نیز تجربه کافی در این زمینه ندارند، پس لازم است جهت کارایی بیشتر سعی کنند همراه همسرانشان استانداردهایی را برای فرزندان ایجاد کنند. این استانداردها را به اطلاع یکدیگر برسانند و آنها را تقویت کنند، به طوری که تعادل نسبی را به دست آورند.

چند توصیه

ـ وقتی امور منزل متعادل باشد، در محل کار بهتر می‌توانید کار کنید.

ـ وقتی حرفه شما به طور موثر مدیریت و کنترل شود، در خانه بیشتر احساس شادمانی می‌کنید.

ـ زمانی که به طور متناسب فعالیت‌های تفریحی دارید، در زندگی خود احساس شادابی و کامیابی بیشتری می‌کنید.

ـ گاه بهتر است هیچ کاری نکنید؛ در جامعه امروز که اغلب برای پر کردن هر لحظه از زندگی یا انجام فعالیت‌های مفید زیر فشاریم، زمانی را هم برای انجام ندادن هیچ کاری صرف کنید.

ـ فراموش نکنید احساسات منفی اغلب به دلیل تلاش روزانه ما برای ایجاد تعادل در زندگی‌ به‌وجود می‌آید و همین احساسات منفی اعتماد به نفس ما را در انجام فعالیت‌های اجتماعی و کار خانه کاهش می‌‌دهد یا ما را از احساسات خوب دور می‌‌کند. پس باید یاد بگیریم از احساسات منفی ناخواسته رها شویم. همچنین بدانیم هدف این نیست که حتما شخص فوق‌العاده‌ای باشیم. می‌خواهیم موارد را بشناسیم، روی آنها اقدام کنیم و به زندگی خود تعادل بدهیم تا هر قدمی که به سمت تعادل برمی‌داریم پیشرفتی باشد به سمت زندگی شادتر و موفق‌تر.

معصومه اسدی / جام جم