از پرکردن دندان تا ایمپلنت

پوسیدگی یک بیماری باکتریایی دندانی است که از شایع‌ترین اختلالات سلامت محسوب می‌شود. اغلب افرادی که دچار پوسیدگی دندانی می‌شوند در سنین کودکی یا بلوغ قرار دارند البته پوسیدگی دندان را در همه سنین مشاهده می‌کنیم.

پوسیدگی یکی از علل اصلی از دست دادن دندان‌هاست و باوجود پیشرفت‌های بسیاری مانند معاینه منظم دندان‌ها، استفاده از فلوراید و بهبود بهداشت دندان  که در پیشگیری از پوسیدگی به عمل آمده، همچنان تعداد زیادی از مردم جامعه به آن گرفتار می‌شوند.

با یک حفره شروع می‌شود

اولین مرحله از پوسیدگی با ایجاد حفره‌های ظریفی در مینا آغاز می‌شود که شاید ابتدا فرد متوجه آن نشود، ولی با پیشرفت پوسیدگی، با درد توام می‌شود، به طوری که وقتی فرد مواد شیرین یا غذاهای گرم و سرد می‌خورد، این حالت تشدید می‌شود.

وقتی مینا از بین می‌رود، عاج زیر آن در معرض خطر قرار می‌گیرد و راهی باز می‌شود که باکتری‌ها می‌توانند براحتی  به مغز دندان ورود پیدا کند.

در این مرحله احساس درد متوسط تا شدید به‌وجود می‌آید و اگر درمان مناسبی اتخاذ نشود، امکان ایجاد آبسه زیاد خواهد بود. پوسیدگی روندی طولانی است و معمولا یک تا دو سال طول می‌کشد.

حفره‌ها اغلب هنگام معاینه تشخیص داده شده  و درمان زودرس آنها مانع پیشرفت پوسیدگی می‌شود.

دندانپزشک نیز با استفاده از یک سوند کوچک و آینه می‌تواند پوسیدگی را تشخیص دهد. اطلاعات بیشتر درباره دندان و استخوان‌های اطراف را می‌توان با رادیوگرافی به دست آورد.

دندانپزشکان تا جایی که مقدور باشد سعی در پرکردن یا عصب‌کشی دندان دارند تا عمر دندان را بالا ببرند و فرد بتواند از آن استفاده کند ولی در مراحل بعدی یعنی وقتی با ترمیم و اصلاح نتوان دندان را نگه داشت، راه‌های دیگری به بیمار پیشنهاد می‌شود.

پرکردن دندان

فرآیند پوسیدگی با خارج کردن بخش پوسیده دندان و پر کردن آن متوقف می‌شود. در مواقعی که پوسیدگی وسیع باشد، به طور موقت دندان پر می‌شود تا حساسیت دندان نسبت به درمان مشاهده شود.

اگر بعد از چند روز علائم نامطلوبی وجود نداشت، ترمیم موقت برداشته شده و ترمیم دائمی جایگزین می‌شود.

نوع ماده‌ای که برای پر کردن استفاده می‌شود؛ به محل و نوع دندان بستگی دارد. دندان‌های آسیای بزرگ بیشترین عمل را انجام می‌دهند و فشار زیادی را در جویدن متحمل می‌شوند بنابراین نسبت به دندان‌های جلویی به ماده با دوام‌تری نیاز دارند. مواد پرکننده برای دندان‌های جلویی باید به رنگ دندان باشد.

روکش‌گذاری

اگر دندان به حدی پوسیده باشد که نتوان آن را با چند ترمیم کوچک یا ترمیم بزرگ‌تر بدون خطر شکستن اصلاح کرد، لازم است دندان  بعد از برداشتن قسمت پوسیده، روکش‌گذاری شود.

روکش ممکن است از جنس چینی، فلزی یا ترکیبی از هر دو باشد. برای ساختن روکش، از دندان قالب گرفته و به لابراتوار فرستاده می‌شود و بعد از انجام مراحلی، روکش را روی دندان می‌چسبانند.

آبسه دندان

اگر دندان بسرعت ترمیم نشود، ممکن است به آبسه بینجامد؛ زیرا باکتری‌ها از حفره عبور کرده و مغز دندان را عفونی خواهندکرد.

آبسه باعث تورم و التهاب شده و عروق خونی را متورم کرده و به اعصاب دندان فشار زیادی وارد می‌کند که به درد شدیدی منجر می‌شود. عفونت ممکن است به ریشه و استخوان گسترش پیدا کند و اگر بموقع درمان نشود، باعث لقی و از دست رفتن دندان خواهد شد.

روکش دندان

اگر دندان دائمی از دست برود، بدون تاخیر باید دندان دیگری جایگزین شود. دندان‌های ما طوری آرایش شده‌اند که به دندان‌های مجاور کمک می‌کنند در راستای صحیح خود قرار گیرند.

خالی بودن فضای بین دندانی، دندان‌های مجاور را به سمت فضای خالی کج کرده و بتدریج تغییر آرایش دندانی رخ می‌دهد و جویدن لقمه نیز مشکل خواهد شد.

روکش دندانی مناسب توسط دندانپزشک انتخاب می‌شود. پل دندانی (بریج) راه درمانی مناسبی است.در این روش دندان‌های سالم کناری تراشیده شده و  روکش روی آنها تعبیه می‌شود.

دندان مصنوعی متحرک

در این روش دندان‌های مصنوعی به یک پایه فلزی یا پلاستیکی متصل می‌شوند و توسط قلاب‌ها یا سایر ابزار نگهدارنده به دندان‌های طبیعی وصل و در جای خود ثابت می‌شوند.

دندان‌های مصنوعی متحرک معمولا ارزان‌تر از نوع ثابت (روکش یا بریج) هستند و در صورت افتادن می‌توان دندان‌های مصنوعی دیگری را به آن اضافه کرد.

دندان مصنوعی کامل

اگر به دنبال بیماری شدید لثه یا پوسیدگی، تمام دندان‌ها از بین برود، یک دست دندان کامل مصنوعی برای فرد تهیه می‌شود.این نوع از دندان‌ها هرگز جایگزین دندان طبیعی نخواهد شد و چون سقف دهان همیشه توسط آن پوشیده می‌شود، طبیعتا بخشی از حس چشایی از دست خواهد رفت.

ایمپلنت دندانی  

به جای دندان‌های مصنوعی، روکش‌ها، بریج دندانی و پلاک‌های متحرک، می‌توان از ایمپلنت‌های دندان استفاده کرد.

این دندان‌ها جایگزین‌های دائمی هستند و هنگام غذا خوردن و صحبت کردن  حرکت نمی‌کنند و در جای خود ثابت هستند. 

پایه ایمپلنت یک پیچ فلزی است که معمولا جنس تیتانیوم دارد و از راه جراحی در استخوان فک و زیر بافت لثه کار گذاشته می‌شود. این پایه مانند یک ریشه مصنوعی عمل می‌کند و دندان مصنوعی یا روکش به آن متصل می‌شود.

کاشت ایمپلت فرآیند استخوان‌سازی را تحریک و به همین دلیل پایه‌ای محکم را برای دندان مصنوعی فراهم می‌کند.عملکرد و احساس ناشی از ایمپلنت بسیار شبیه به دندان طبیعی است.

ایمپلنت بهترین جایگزین است

هر فرد سالمی که یک یا چند دندان دائمی خود را از دست داده باشد، می‌تواند از این روش برای جایگزین کردن دندان بهره ببرد. افرادی که دچار تحلیل لثه و استخوان هستند، می‌توانند از دندان مصنوعی یا بریج استفاده کنند.

برای تحلیل استخوان فک، پیوند استخوان به همراه کاشت ایمپلنت روش مناسبی است. افراد سیگاری یا بیماران مبتلا به دیابت، برای این روش مورد مناسبی نیستند.

مصرف تنباکو و ابتلا به برخی از بیماری‌ها، قدرت ترمیم و مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها را مختل می‌کند و خطر شکست پیوند را بالاتر می‌برد.

این درمان‌ها گران‌تر از دندان‌های مصنوعی یا روکش‌ها هستند و پیش از ترمیم هر دندانی باید با دندانپزشک در این باره مشورت شود.

ضمیمه سیب - دکتر شیرین معماران / متخصص پروتز و ایمپلنت دندانی