«بایدها» و «نبایدها»ی تغذیه‌ای در ایام نوروز
در مهمانی‌ها و دیدوبازدیدهای نوروزی معمولا بزرگ‌ترین مشکلی که افراد را به خود درگیر می‌کند، پرخوری‌ها و تغذیه‌های نا‌درست است. دکتر خدیجه رحمانی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص تغذیه، در گفت‌و‌گویی به چند نکته در این باره اشاره می‌کند.
جام جم سرا: بیماران مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، قلبی و عروقی، فشار خون، دیابت و بیماران کلیوی در صدر مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی قرار می‌گیرند. کودکان نیز در این بین دسته‌ای دیگر از گروه‌های در معرض خطر هستند.
طبق آنچه قانون منتشر کرده، طی بررسی مراجعات به مرکز طبی کودکان در ایام نوروز سال گذشته، مشخص شده است که بیشترین آمار مراجعات به اورژانس این مرکز در ارتباط با مسمومیت‌های کودکان بوده است. اکثر این مسمومیت‌ها در نتیجه عدم رعایت بهداشت دست‌ها قبل از صرف غذا بروز می‌کند.
تغذیه در ایام نوروز از چه لحاظی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؟
در ایام نوروز تغذیه، چه از بُعد کمی و چه کیفی تحت الشعاع قرار می‌گیرد. میزان دریافت مواد غذایی، به ویژه مواد غذایی که در اکثر موارد از ارزش غذایی پایین و کالری بسیار بالایی برخوردار هستند، می‌تواند در کوتاه‌مدت منجر به افزایش وزن شود. به طور کلی می‌توان گفت که در تعطیلات سال نو، بیشترین گروهی که در معرض خطر قرار می‌گیرند سالمندان و کودکان هستند.
بیماران مبتلا به بیماری‌ها و نارسایی‌های قلبی و عروقی، چه نکاتی را باید در تغذیه ایام نوروز مورد توجه قرار دهند؟
این افراد قبل از هر چیز باید در ارتباط با مصرف شیرینی‌ها محتاط عمل کنند. در خانواده‌ها این مسئله شایع شده است که با انواع شیرینی‌ها و شکلات‌ها از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند. این بیماران در صورت تمایل به مصرف شیرینی‌ها بهتر است از شکلات‌هایی استفاده کنند که در آن‌ها از دانه‌های قهوه استفاده شده است. کافئین موجود در این دانه می‌تواند قدرت متابولیسم بدن را بالا برده و حجم بیشتر قند حاصل از این شکلات‌ها را بسوزاند.مسئله دیگر در ارتباط با بیماران قلبی و عروقی، پرهیز شدید از مصرف آجیل‌های شور است. این مواد غذایی، برای این دسته از بیماران به شدت یک عامل خطر ساز محسوب می‌شوند. آجیل شور باید از تغذیه این افراد به کلی حذف شده و در صورت لزوم تنها از آجیل‌های خام و یا حداکثر آجیل‌هایی که با گلپر بو داده شده‌اند استفاده شود.
دسته بعدی بیمارانی که در این ایام نیاز به چند توصیه برای تغذیه خود دارند بیماران مبتلا به نارسایی‌های کلیوی هستند. برای این افراد چه نکاتی را توصیه می‌کنید؟
بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی هم مانند بیماران قلبی وعروقی، در معرض بالا رفتن فشار خون قرار دارند. از این رو مصرف آجیل‌های شور برای این افراد هم به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. از سوی دیگر اگزالات موجود در مواد غذایی می‌تواند برای بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی دردسر ساز شود. میوه‌هایی مانند کیوی و یا آجیل‌هایی مانند پسته، فندق، بادام، بادام زمینی و از این قبیل دانه‌های روغنی که پوست دوم آن‌ها حاوی مقادیر بالایی از اگزالات است، باید کاملا کنترل شده مصرف شود.
معمولا در ایام نوروز مراکز درمانی با مراجعه بسیاری از کودکان که دچار مسمویت‌های غذایی و مشکلات تغذیه‌ای شده‌اند مواجه می‌شوند. فکر می‌کنید خانواده‌ها از چه راهکار‌هایی برای کنترل تغذیه کودکان در ایام نوروز می‌توانند استفاده کنند؟
سخت‌ترین نکته برای خانواده‌ها، همین مسئله کنترل تغذیه کودکان است. امر به نخوردن، به هیچ وجه راه حل معقولی برای اعمال این کنترل به حساب نمی‌آید. مهم‌ترین نکته در این بین آموزش‌های رسانه‌ای است. به خانواده‌ها باید آموزش داده شود که تحت تأثیر فرهنگ‌های غلط با انواع شیرینی‌ها و شکلات از مهمانان خود پذیرایی نکنند. یک نوع شیرینی و شکلات و یا حتی یکی از این دو نه تنها مشکلی برای خانواده میزبان و مهمان ایجاد نخواهد کرد بلکه از بروز بسیاری از مشکلات تغذیه‌ای در این ایام نیز جلوگیری می‌کند. راهکار دیگری که می‌تواند در این زمینه کمک کننده باشد قرار دادن وعده پذیرایی با شیرینی و شکلات بعد از صرف وعده اصلی غذایی است. بعد از صرف شام و یا نهار معمولا کودک سیر بوده و تمایل کمتری به مصرف شیرینی، شکلات و آجیل نشان می‌هد. از طرفی هم اگر پدر و مادر بتوانند تغذیه کودک را به سمت مصرف میوه بیشتر و شیرینی کمتر در این ایام سوق دهند، بدون شک خطرات کمتری هم متوجه کودک آن‌ها خواهد بود. مصرف آجیل برای کودکان در ایام نوروز نباید از روزی ۵۰ گرم تجاوز کند.
بیشترین مسمومیت‌هایی که در این دوران افراد را تهدید می‌کند، مربوط به چه ماده غذایی است؟
نکته بسیار مهمی که باید در خرید مواد غذایی ایام نوروز مورد توجه قرار گیرد، بحث آجیل‌هاست. بازار خرید این نوع از ماده غذایی در این دوران گرم بوده و همین مسئله راه را برای افراد سود جو باز می‌کند. این افراد آجیل‌های کهنه که حتی در برخی موارد دچار آلودگی هستند را با استفاده از ترفند‌های مختلف به ویژه بو دادن و استفاده از گلپر و نمک، رنگ و لعاب می‌دهند و به جای آجیل سالم وارد بازار می‌کنند.
این مسئله به ویژه در ارتباط با آجیل‌هایی که پوسته سخت دارند، مانند پسته و فندق بیشتر صدق می‌کند. توجه داشته باشید که در هنگام خرید این آجیل‌ها ترجیحاً از آجیل‌های پوست کنده شده استفاده کنید و یا در صورت تمایل به خرید آجیل‌هایی که پوسته سخت آن‌ها کنده نشده است، حتما در هنگام خرید تعدادی از دانه‌ها را چک کنید. اکسید شدن این دانه‌ها، که موجب تیرگی رنگ و از دست دادن شفافیت این دانه‌ها می‌شود، حالتی از کهنگی را در این آجیل‌ها ایجاد کرده و می‌تواند برای افراد حساس ایجاد مسمومیت‌های غذایی کند.
چه توصیه‌ای برای کنترل وزن در این ایام دارید؟
بهترین راه کنترل وزن در ایام نوروز استفاده از ترفند‌های جایگزینی وعده‌های غذایی است. به این معنا که در صورت مصرف هر یک عدد شیرینی خشک، پنج قاشق از برنج وعده‌های غذایی و یا یک کف دست بدون انگشت از نان را حذف کنیم. معمولا به علت وجود میوه در هر خانه‌ای در این ایام حتی خارج از قالب دید و بازدید‌ها نیز، مصرف میوه بالا می‌رود. باید وعده‌های در منزل را نیز حذف کرده و مصرف میوه نیز محدود به دید و بازدید‌ها و مهمانی‌ها شود.
تغذیه در ایام نوروز از چه لحاظی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد؟
در ایام نوروز تغذیه، چه از بُعد کمی و چه کیفی تحت الشعاع قرار می‌گیرد. میزان دریافت مواد غذایی، به ویژه مواد غذایی که در اکثر موارد از ارزش غذایی پایین و کالری بسیار بالایی برخوردار هستند، می‌تواند در کوتاه‌مدت منجر به افزایش وزن شود. به طور کلی می‌توان گفت که در تعطیلات سال نو، بیشترین گروهی که در معرض خطر قرار می‌گیرند سالمندان و کودکان هستند.
بیماران مبتلا به بیماری‌ها و نارسایی‌های قلبی و عروقی، چه نکاتی را باید در تغذیه ایام نوروز مورد توجه قرار دهند؟
این افراد قبل از هر چیز باید در ارتباط با مصرف شیرینی‌ها محتاط عمل کنند. در خانواده‌ها این مسئله شایع شده است که با انواع شیرینی‌ها و شکلات‌ها از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند. این بیماران در صورت تمایل به مصرف شیرینی‌ها بهتر است از شکلات‌هایی استفاده کنند که در آن‌ها از دانه‌های قهوه استفاده شده است. کافئین موجود در این دانه می‌تواند قدرت متابولیسم بدن را بالا برده و حجم بیشتر قند حاصل از این شکلات‌ها را بسوزاند.مسئله دیگر در ارتباط با بیماران قلبی و عروقی، پرهیز شدید از مصرف آجیل‌های شور است. این مواد غذایی، برای این دسته از بیماران به شدت یک عامل خطر ساز محسوب می‌شوند. آجیل شور باید از تغذیه این افراد به کلی حذف شده و در صورت لزوم تنها از آجیل‌های خام و یا حداکثر آجیل‌هایی که با گلپر بو داده شده‌اند استفاده شود.
دسته بعدی بیمارانی که در این ایام نیاز به چند توصیه برای تغذیه خود دارند بیماران مبتلا به نارسایی‌های کلیوی هستند. برای این افراد چه نکاتی را توصیه می‌کنید؟
بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی هم مانند بیماران قلبی وعروقی، در معرض بالا رفتن فشار خون قرار دارند. از این رو مصرف آجیل‌های شور برای این افراد هم به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. از سوی دیگر اگزالات موجود در مواد غذایی می‌تواند برای بیماران مبتلا به بیماری‌های کلیوی دردسر ساز شود. میوه‌هایی مانند کیوی و یا آجیل‌هایی مانند پسته، فندق، بادام، بادام زمینی و از این قبیل دانه‌های روغنی که پوست دوم آن‌ها حاوی مقادیر بالایی از اگزالات است، باید کاملا کنترل شده مصرف شود.
معمولا در ایام نوروز مراکز درمانی با مراجعه بسیاری از کودکان که دچار مسمویت‌های غذایی و مشکلات تغذیه‌ای شده‌اند مواجه می‌شوند. فکر می‌کنید خانواده‌ها از چه راهکار‌هایی برای کنترل تغذیه کودکان در ایام نوروز می‌توانند استفاده کنند؟
سخت‌ترین نکته برای خانواده‌ها، همین مسئله کنترل تغذیه کودکان است. امر به نخوردن، به هیچ وجه راه حل معقولی برای اعمال این کنترل به حساب نمی‌آید. مهم‌ترین نکته در این بین آموزش‌های رسانه‌ای است. به خانواده‌ها باید آموزش داده شود که تحت تأثیر فرهنگ‌های غلط با انواع شیرینی‌ها و شکلات از مهمانان خود پذیرایی نکنند. یک نوع شیرینی و شکلات و یا حتی یکی از این دو نه تنها مشکلی برای خانواده میزبان و مهمان ایجاد نخواهد کرد بلکه از بروز بسیاری از مشکلات تغذیه‌ای در این ایام نیز جلوگیری می‌کند. راهکار دیگری که می‌تواند در این زمینه کمک کننده باشد قرار دادن وعده پذیرایی با شیرینی و شکلات بعد از صرف وعده اصلی غذایی است. بعد از صرف شام و یا نهار معمولا کودک سیر بوده و تمایل کمتری به مصرف شیرینی، شکلات و آجیل نشان می‌هد. از طرفی هم اگر پدر و مادر بتوانند تغذیه کودک را به سمت مصرف میوه بیشتر و شیرینی کمتر در این ایام سوق دهند، بدون شک خطرات کمتری هم متوجه کودک آن‌ها خواهد بود. مصرف آجیل برای کودکان در ایام نوروز نباید از روزی ۵۰ گرم تجاوز کند.
بیشترین مسمومیت‌هایی که در این دوران افراد را تهدید می‌کند، مربوط به چه ماده غذایی است؟
نکته بسیار مهمی که باید در خرید مواد غذایی ایام نوروز مورد توجه قرار گیرد، بحث آجیل‌هاست. بازار خرید این نوع از ماده غذایی در این دوران گرم بوده و همین مسئله راه را برای افراد سود جو باز می‌کند. این افراد آجیل‌های کهنه که حتی در برخی موارد دچار آلودگی هستند را با استفاده از ترفند‌های مختلف به ویژه بو دادن و استفاده از گلپر و نمک، رنگ و لعاب می‌دهند و به جای آجیل سالم وارد بازار می‌کنند.
این مسئله به ویژه در ارتباط با آجیل‌هایی که پوسته سخت دارند، مانند پسته و فندق بیشتر صدق می‌کند. توجه داشته باشید که در هنگام خرید این آجیل‌ها ترجیحاً از آجیل‌های پوست کنده شده استفاده کنید و یا در صورت تمایل به خرید آجیل‌هایی که پوسته سخت آن‌ها کنده نشده است، حتما در هنگام خرید تعدادی از دانه‌ها را چک کنید. اکسید شدن این دانه‌ها، که موجب تیرگی رنگ و از دست دادن شفافیت این دانه‌ها می‌شود، حالتی از کهنگی را در این آجیل‌ها ایجاد کرده و می‌تواند برای افراد حساس ایجاد مسمومیت‌های غذایی کند.
چه توصیه‌ای برای کنترل وزن در این ایام دارید؟
بهترین راه کنترل وزن در ایام نوروز استفاده از ترفند‌های جایگزینی وعده‌های غذایی است. به این معنا که در صورت مصرف هر یک عدد شیرینی خشک، پنج قاشق از برنج وعده‌های غذایی و یا یک کف دست بدون انگشت از نان را حذف کنیم. معمولا به علت وجود میوه در هر خانه‌ای در این ایام حتی خارج از قالب دید و بازدید‌ها نیز، مصرف میوه بالا می‌رود. باید وعده‌های در منزل را نیز حذف کرده و مصرف میوه نیز محدود به دید و بازدید‌ها و مهمانی‌ها شود.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد