لب‌های خشکیده کویر در انتظار احیای شاهرگ حیاتی

خراسان جنوبی در حالی با وجود خشکسالی‌های متوالی با کمبود منابع آبی و افت آب سفره‌های زیرزمینی مواجه شده‌ است که بیشترین تعداد قنوات در سطح کشور را دارد.

امروز از کمبود منابع آبی و افت سفره های آب زیرزمینی به عنوان بحران عصر حاضر یاد می شود که آب دهی قنوات روزنه ای برای نجات از این بحران شناخته شده است.

قنوات در خراسان جنوبی از مهمترین منابع تامین کننده آب کشاورزی و آب شرب است که طی چهار دهه اخیر تنها منبع تامین کننده آب استان قنوات بوده و در آینده نیز قنوات تنها منبع خواهند بود.

هم اکنون کمبود منابع آبی از مهمترین دغدغه‌های مسئولان و مردم بوده و خشکسالی به حدی رسیده که هم اکنون تعداد زیادی از روستاها با تانکر آب‌رسانی می‌شود.

کمبود منابع آبی در این استان بخش کشاورزی را نیز درگیر کرده و امروز قنوات به عنوان شاهرگ حیاتی استان نیازمند احیا و مرمت هستند.

به گفته مسئولان تنها راهکار کاهش مشکلات آینده حیات بخشیدن دوباره به قنوات است.

احیای 2136 رشته قنات در خراسان جنوبی

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز از احیای بیش از 17 رشته قنات از آغاز امسال تاکنون در این استان خبر داد.

حسین اصغری با بیان اینکه اعتبارات عمرانی این مجموعه از مرداد ماه پرداخت و تا پایان تیرماه سال بعد ادامه دارد، افزود: اعتبار مصوب عمرانی سال گذشته در استان دو میلیارد و 615 میلیون تومان بوده است.

وی با بیان اینکه این اعتبار برای احیای 121 رشته قنات بوده است، افزود: از این رقم یک میلیارد و 760 میلیون تومان تخصیص یافته است.

اصغری گفت: همچنین یک میلیارد تومان در قالب تسهیلات بانکی برای احیای قنوات استان اختصاص یافته است.

مدیر آب و خاک جهادکشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه از مرداد ماه سال گذشته تاکنون 47 رشته قنات در استان احیا شده است، افزود: پیش بینی می شود با اعتبارات تخصیص یافته تعداد قنوات احیا شده به 81 رشته برسد.

وی مجموع قنات های به ثبت رسیده استان را شش هزار و 238 رشته قنات اعلام کرد و افزود: تاکنون دو هزار و 136 رشته قنات در استان احیا شده و یا در حال احیا است.

اصغری اعتبار هزینه شده برای احیا و مرمت این قنوات را بیش از 20 میلیارد تومان اعلام کرد.

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: از این تعداد 238 رشته قنات مربوط به شهرستان طبس است.

وی با بیان اینکه هم اکنون خراسان جنوبی به لحاظ تعداد قنوات ثبت رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است، گفت: براساس اظهارات مردم تعداد قنوات استان به هشت هزار رشته می رسد که متاسفانه به ثبت نرسیده است.

اصغری با بیان اینکه تقریبا هر رشته قنات در استان هزار متر است، افزود: احیای هرکیلومتر قنات نیازمند صرف اعتباری بالغ بر 150 میلیون تومان است.

حفر چاه های عمیق عاملی برای کاهش آبدهی قنوات خراسان جنوبی

وی با اشاره به حفر چاه های عمیق در چند سال اخیر در استان، گفت: افت شدید آب های زیرزمینی باعث خشک شدن این چاه ها و همچنین قنوات استان شده است.

مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با انتقاد از اقدام کشاورزان برای بازسازی و راه رفتن درون قنات در سالهای خشکسالی، افزود: برخی کشاورزان معتقدند می توان در سال‌های خشکسالی به درون قنات رفت و کار بازسازی انجام داد، که به دلایل کارشناسی این اقدام اشتباه بوده و موجب خشک شدن قنات خواهد شد.

وی با بیان اینکه راه رفتن در قنات باعث برداشته شدن لایه های طبیعی قنات می شود، از کشاورزان خواست با انتخاب یک نفر به عنوان قنات بان و حفاظت این شخص از قنات و جلوگیری از ورود به قنات، به جلوگیری از خشک شدن قنات کمک کنند.

اصغری به اولویت های مرمت قنات و تخصیص اعتبار به آن اشاره کرد و افزود: مراجعه متوالی مالکان قنات برای احیاء، اعلام آمادگی و مشارکت از سوی مالکان و اینکه تاکنون هیچ اقدامی برای احیا در قنات انجام نشده باشد از اولویت های تخصیص اعتبار برای احیاء و مرمت قنات است.

خراسان جنوبی علاوه بر اینکه دومین استان کشور در تعداد قنوات را دارد قنات های تاریهخی و با رزشی دارد که آوازه آن در راه جهانی شدن است و می طلبد مسئولان در این زمینه تلاش کنند.

قنات بلده در راه جهانی شدن

مجیدی سفیر سابق ایران در یونسکو نیز چندی پیش در بازدید از قنات بلده فردوس گفت: پیگیری ثبت جهانی قنات بلده فردوس بعنوان دومین اثر استان در دست پیگیری است.

وی افزود: قنات بلده فردوس با ثبت در فهرست آثار جهانی دومین اثر فرهنگی ثبت شده استان در این فهرست می شود.

سفیر سابق ایران در یونسکو ضمن بازدید از قنات بلده آنرا بزرگترین قنات و همپای قنات قصبه گناباد خواند و گفت: این قنات دارای بیش از 37 کیلومتر است که در گذشته از 72 قنات و چشمه تشکیل می شده و در حال حاضر تنها 17 قنات و چشمه آن دایر است.

مجیدی نظام تقسیم آب این قنات را که در دوره صفویه و توسط شیخ بهایی اجرا شده بسیار ظریف و دقیق خواند و افزود: قنات بلده علاوه بر تاریخی بودن و ساختار ان از نظر ویژگی های مردم شناسی می تواند بعنوان یک دایره المعارف مورد بررسی قرار گیرد.

وی با بیان اینکه تهیه نقشه های زمینی طرح با همکاری مسئولان، کارشناسان شهرستان و استان در حال تکمیل شدن است، افزود: هر چه امور مربوط به این پرونده با کارشناسی دقیق تر و سرعت عمل بیشتر انجام شود یونسکو زودتر برای ثبت این اثر اقدام می کند.

مجیدی افزود: پس از تکمیل پرونده و قرار گرفتن در نوبت، کارشناسان یونسکو از نزدیک از قنات بلده بازدید و ضمن بررسی و نظرشان را به کمیته میراث جهانی ارائه می کنند.

سفیر سابق ایران در یونسکو گفت: انچه که بیشتر از همه باید به آن توجه کرد اینست که پرونده مورد نظر از لحاظ حریم، چشم انداز، اجرا و ... مشکلی نداشته و بررسی های ملی آن کامل باشد تا از سوی کارشناسان یونسکو برای رفع نواقص برگشت داده نشود زیرا باعث تاخیر در ثبت اثر می شود.(مهر)