اعضای قطع شده را به بدن بچسبانیم

جام جم سرا: این ناراحتی نه تنها به خاطر کودک بیگناهی است که با بی‌توجهی والدین‌اش در چنین شرایطی قرار گرفته‌، بلکه به دلیل آن است که تصور می‌کنیم این کودک ناگزیر است تا پایان عمرش با مشکلات ناشی از قطع انگشتان ظریف و کوچکش کنار بیاید.

اما این اتفاق دردناک یک روی قضیه است، چرا که پیشرفت‌های چشمگیری که طی سال‌های اخیر در حوزه جراحی نجات و ترمیم اندام و اعضای بدن اتفاق افتاده است، نجات اندام قطع شده، له شده و بشدت آسیب‌دیده طی حوادث و تصادفات، از سوی یک تیم جراحی متشکل از جراحان ارتوپدی و عروق با درصد بالایی از موفقیت امکان‌پذیر است.

دکتر فرشید باقری، متخصص ارتوپدی در گفت‌و‌گو با جام‌جم درباره عمل جراحی نجات اندام می‌گوید: این عمل روی اندام‌های با آسیب خیلی شدید ناشی از تصادف، انفجار و حوادث که با له شدگی، تخریب پوست، عضله، نسج نرم و خردشدگی، کمبود استخوان و آسیب عروق خونی و عصبی همراه است، انجام می‌شود. حتی ممکن است در اندامی یک یا چند آسیب مذکور وجود داشته باشد به طوری‌که عضو آسیب دیده تقریبا قطع شده یا در معرض شدید قطع شدن قرار گیرد. در واقع، عمل‌های جراحی نجات اندام شامل پیوند پوست، عضله، استخوان، عروق و اعصاب می‌شود و به یک کار تیمی جراحی نیاز دارد. ‌اما نکته اینجاست که هنگام بروز حوادث خانگی، شغلی یا تصادفاتی که با مخاطراتی چون قطع عضو یا آسیب شدید به اندام‌ها همراه است، اطرافیان تا قبل از رسیدن تکنیسین‌های پزشکی باید نکاتی را رعایت کنند که به بالا رفتن ضریب موفقیت عمل‌های جراحی نجات اندام کمک می‌کند.

دکتر باقری در این باره می‌گوید: میزان موفقیت اعمال جراحی، ترمیم و نجات اندام آسیب‌دیده در نقطه شروع به عملکرد درست اطرافیان شخص آسیب‌دیده و پس از آن به نوع و شدت جراحت و مهارت تیم جراحی بازمی‌گردد.

رسیدگی ‌به ‌عضو‌آسیب‌دیده‌ طی ‌4‌ ساعت

زمانی که عضوی دچار آسیب دیدگی شدید ناشی از شکستگی و بریدگی، سوراخ شدگی شدید در حین کار یا در خانه و با دستگاه خاصی می‌شود، ابتدا باید دستگاه را خاموش کرد. سپس اولین و مهم‌ترین اقدام از سوی اطرافیان جلوگیری از خونریزی به روش‌های ساده چون بستن پارچه یا کمربندی در قسمت بالای جراحت است. به گونه‌ای که تا رسیدن تکنیسین پزشکی بتوان جلوی خونریزی شدید را تا اندازه‌ای گرفت.

دکتر باقری در این باره تاکید می‌کند: البته بستن عضو نباید بیش از نیم ساعت تا 45 دقیقه ادامه یابد و در صورت انتقال نیافتن مصدوم به مراکز درمانی باید محل بسته شده را برای چند دقیقه باز کرد تا خونرسانی به عضو انجام شود. از سوی دیگر هر بخشی از یک عضو، حتی اگر بسیار کوچک باشد (مثل قطعه کوچکی از انگشت) باید از سوی اطرافیان برداشته شده و در ظرف تمیزی به بیمارستان انتقال یابد.

این متخصص ارتوپدی تاکید می‌کند: البته تیم جراحی نجات اندام بلافاصله پس از دریافت عضو آسیب‌دیده آن را در محیط سرد قرار می‌دهد که تا 24 ساعت پیش از آغاز جراحی قابل نگهداری است، اما برای گرفتن نتیجه مطلوب لازم است شخص آسیب‌دیده حداکثر طی دو تا چهار ساعت به مراکز درمانی انتقال یابد.

چگونه کودک آسیب‌دیده را منتقل کنیم؟

به گفته دکتر باقری در مورد کودکانی که در خانه دچار آسیب‌هایی از طریق چرخ گوشت می‌شوند مهم آن است که عضو آسیب‌دیده از وسیله‌ای که آسیب از سوی آن وارد شده، جدا نشود. بر این اساس تیم جراحی می‌توانند با آسیب کمتری، عضو آسیب‌دیده را از دستگاه جدا و به ترمیم آن اقدام کنند. مثلا در مورد آسیب با چرخ‌گوشت باید عضو آسیب‌دیده را داخل پارچه بزرگی قرار داد، به گونه‌ای که بدن کودک را بتوان با چرخ گوشت بغل کرد تا دچار کشیدگی نشود. همین طور اگر جسم تیزی در بدن شخصی فرو برود هرگز نباید از سوی افراد غیر پزشک از بدن خارج شود. ‌ وی تاکید کرد: نکته مهم در چنین شرایطی آن است که اطرافیان آرامش خود را حفظ کنند و بدانند که از طریق جراحی‌های تخصصی، امکان نجات اندام آسیب‌دیده در بسیاری از موارد وجود دارد.

نجات اندام، نه فقط در حوادث

شاید تصور کنید فقط کسانی که دچار حوادث و آسیب دیدگی‌ها می‌شوند، متقاضی عمل جراحی نجات اندام هستند، اما واقعیت غیر از این است یعنی کسانی که دچار شکستگی‌های باز همراه یا بدون صدمات عروقی و عصبی در اندام‌هایشان می‌شوند نیز می‌توانند درخواست‌کننده اعمال جراحی نجات اندام باشند. صدماتی مانند تومورها، عفونت‌ها و سوختگی‌ها نیز می‌توانند مشمول این اعمال شوند.

موفقیت بالای جراحی نجات اندام

جالب آن که موفقیت عمل جراحی نجات اندام، بالای 70 درصد است و گاهی تا 90 درصد نیز پیش‌بینی می‌شود. دکتر باقری در این باره می‌گوید: معمولا برای اندام‌های دچار آسیب شدید با توجه به سن بیمار، سابقه بیماری‌های زمینه‌ای، وضع ایمنی و سلامت سایر ارگان‌های بدن و ظرفیت ترمیم زخم و همکاری بیمار امتیازبندی مخصوصی در نظر گرفته می‌شود که چنانچه این امتیاز تا حد معینی برسد، اعمال‌های جراحی نجات اندام صورت می‌گیردکه البته برای تصمیم‌گیری، مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده، میزان مهارت و تجربه جراح و تیم جراحی است که متشکل از جراحان ارتوپدی و عروق است.

پونه شیرازی ‌/ ‌گروه سلامت