سرطان و روش‌های فرار از ابتلا به آن

سرطان عامل 12 درصد تمامی مرگ‌ها در سرتاسر جهان است. در ایران بعد از بیماری‌های قلبی - عروقی و حوادث، سرطان سومین عامل مرگ و میر به حساب می‌آید.

سالانه در کشور بیش از70 هزار مورد جدید ابتلا به سرطان اتفاق می‌افتد و بیش از 30 هزار نفر در اثر سرطان جان خود را از دست می‌دهند. با افزایش امید به زندگی و افزایش درصد سالمندی در جمعیت کشور طبیعی است که موارد بروز سرطان در دهه آینده افزایش یابد.

کلمه سرطان برای بیش از 100 بیماری مختلف در قسمت‌های مختلف بدن بکار می‌رود. آنچه در همه این بیماری‌ها مشترک است اختلال در رشد طبیعی، تکثیر و مرگ سلول‌ است. سلول‌های سرطانی قابلیت تهاجم به بافت‌های مجاور و در نهایت گسترش به مناطق دیگر بدن را دارند.

عوامل خطر سرطان را می‌توان افزایش سن که به عنوان مهم‌ترین عامل شناخته می‌شود و بعد از آن نور خورشید، سابقه فامیلی و ژنتیک، مصرف دخانیات، چاقی و کم تحرکی، نوشیدن مشروبات الکلی، ایدز و هپاتیت، برخی از رنگ‌ها و حشره‌کش‌ها و سموم ناشی از کپک‌ها مثل افلاتوکسین، کمبود ویتامین‌های C,B,A، مصرف غذاهای دودزده نظیر ماهی دودی، غذاهای نمک سود (قرمه کردن) و مصرف غذاهای کنسرو شده، برخی افزودنی‌های خوراکی مانند مواد شیمیایی خاص برای ایجاد رنگ و طعم غذا، برخی عوامل ویروسی و عفونت‌ها و قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد اشعه رادیولوژی اعلام کرد.

گرفتگی و خشونت صدا بیش از سه هفته، کاهش قابل توجه و بدون دلیل وزن، وجود زخمی که حداکثر تا سه ماه بهبود نیابد، بروز تغییرات واضح در خال مانند بزرگ، زخم و نامنظم شدن لبه‌های آن، تغییر در اجابت مزاج یعنی بروز یبوست یا اسهال به مدت طولانی یا دفع خون همراه مدفوع، دل درد و سنگینی سردل همراه با کاهش وزن یا اشکال در بلعیدن غذا، وجود توده یا سفتی در هر جای بدن بخصوص در پستان‌ها یا فرورفتگی نوک پستان، بروز خونریزی غیرطبیعی از پوست و مخاط یا وجود خون در ترشحات بدن مثل خلط، ادرار و ... از نشانه‌های خطر ابتلا به سرطان هستند.

برای تشخیص زودرس این بیماری غیرواگیر راه‌هایی معرفی شده برای مثال گفته می‌شود که همه افراد بالای 50 سال باید یکی از این مواردی را که در پی می‌آید انجام دهند:

- انجام سالیانه آزمایش خون مخفی در مدفوع
- بررسی اندوسکوپی انتهای روده بزرگ هر پنج سال یکبار یا تمام روده بزرگ هر 10 سال یکبار
- انجام سالیانه ماموگرافی در زنان بالای 40 سال و در موارد داشتن سابقه فامیلی سرطان پستان از 25 سالگی آغاز شود
- شروع انجام سالیانه تست پاپ اسمیر سه سال بعد از ازدواج
- معاینه ماهیانه پستان‌ها توسط زنان از 20 سالگی به بعد و معاینه توسط پزشک هر سه سال یکبار

برای پیشگیری از سرطان راهکارایی ارائه شده است که از جمله آنها می‌توان به پرهیز از استعمال سیگار و مواد مخدر، کنترل وزن و پرهیز از چاق شدن، ورزش منظم حداقل 30 دقیقه در روز، پرهیز از نگرانی و استرس، دوری از نور شدید آفتاب و استفاده از کرم‌های ضد آفتاب مناسب، خودداری از مصرف مشروبات الکلی، پرهیز از رفتارهای پرخطر جنسی، داشتن رژیم غذایی متنوع شامل همه گروه‌های مواد غذایی اشاره کرد.

همچنین رعایت نکات زیر نیز برای پیشگیری از بروز سرطان موثر است:
- پرهیز از مصرف زیاد شوریجات و ترشیجات
- مصرف حبوبات و خوردن روزانه سبزیجات تازه به خصوص سبزی‌های برگی شکل سبز تیره و سبزیجات خانواده کلم
- مصرف بیشتر میوه به ویژه مرکبات
- افزایش مصرف ماهی به روش پخت صحیح
- جایگزینی گوشت سفید به جای گوشت قرمز
- دوری از مصرف تنقلات سرخ شده و پرچرب مثل چیپس و پفک
- مصرف کردن آردهای سبوس دار
- مصرف کردن محصولات لبنی کم چرب به جای مواد لبنی پرچرب (خامه، سرشیر و ...)
- استفاده از روش‌های بهتر پخت غذا مثل بخار پز کردن و آب پز کردن به جای سرخ کردن و کباب کردن

بسیاری از سرطان‌ها در صورت تشخیص زودرس قابل درمان قطعی هستند. جراحی که به معنی برداشتن بافت‌های سرطانی در حدی که به بافت‌های سالم اطراف آسیبی وارد نشود، شایع‌ترین روش درمانی است. از دیگر روش‌های درمان سرطان می‌توان موارد زیر را برشمرد:

شیمی درمانی که به معنی استفاده از داروهای خاص جهت کشت سلول‌های سرطانی است، رادیوتراپی یا پرتودرمانی یعنی استفاده از اشعه‌های با انرژی ایکس برای تخریب سلول‌های سرطانی و توقف رشد آنها و هورمون درمانی که کنترل کردن رشد سرطان با تغییر دادن در هورمون‌های بدن است. (ایسنا)