هر ایرانی در سال 160 کیلوگرم و به طور متوسط هر روز 440 گرم نان می خورد و به همین علت نان، جزو اصلی ترین خوراکی های سفره ایرانی ها محسوب میشود اما در ماه های اخیر، این ماده مغذی هم از دیگر خوراکی های آلوده عقب نمانده است و میان خوراکی های آلوده ای مثل گوشت مرغ و پیاز سرشار از سرب، سوسیس و کالباس پر از تفاله های آلوده به هورمون های سرطانزا، میوههای مان آغشته به واکس، لبنیات آلوده به پالم و آب نوشیدنی با نیترات بالا، جایی برای خودش باز کرده و بر اساس اخبار، به جوهرقند یا سدیم دیتیونیت یا بلانکیت آلوده شده است.
هرچند آرش رشیدیان ، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران به تازگی در گفتگو با فارس اعلام کرده است که بر اساس گزارش ها، برخی نانواهای متخلف از جوهر قند استفاده می کنند اما در حقیقت این خبر تازه نیست و قصه سر دراز دارد و پیش از این هم مسئولانی درباره اش هشدار دادهاند برای نمونه حدود 2 سال پیش نیز خبرگزاری فارس درباره استفاده از جوهر قند در تولید نانهای سنتی مانند بربری، لواش و تافتون در شماری از نانواییها خبر داده بود.
جوهر قند چیست ؟
گول اسم شیرینش را نخورید. جوهر قند یا سدیم دیتیونیت یا بلانکت، پودری سفید رنگ با ترکیب گوگردی و کاربرد صنعتی است که در صنایع رنگرزی برای از بین بردن رنگ و بازیافت کاغذ باطله و در موارد معدودی برای زیست شناسی، زمین شناسی و عکاسی مورد استفاده قرار می گیرد و برای سلامت انسان مضر است و در هیچ جای دنیا ، یک افزودنی غذایی محسوب نمی شود اما در ایران برخی نانواهای متخلف، آن را به آرد نان اضافه میکنند.
علی میلانی، استاد دانشگاه و متخصص سیاست های غذا و تغذیه در گفتگو با جام جم آنلاین توضیح می دهد که از لحظه استفاده و افزودن جوهر قند به نان ،عوارض چشمی ،گوارشی و پوستی اش در بدن نانوایی که آن را به نان می افزاید، آغاز میشود اما فاجعه اصلی وقتی ظاهر میشود که مردم نان آلوده به این ماده را میخورند.
به گفته او سدیم دیتیونیت، با از بین بردن پرزهای داخل روده مانع جذب مواد غذایی مفید در بدن میشود. برخی پژوهش ها ثابت کرده است تنظیم انسولین را در بدن به هم می زند و باعث دیابت زودرس می شود و از همه مهم تر این که مانع عملکرد آنتی اکسیدان ها میشود.
آنتی اکسیدان ها مواد غذایی مفیدی هستند که فعالیت رادیکال های آزاد به عنوان عناصر سرطان زا را در بدن خنثی میکنند و بنابر این در نبودشان ، بدن در برابر عوامل سرطانزا بی دفاع میشود که همه این ها یعنی سدیم دیتیونیت احتمال ابتلا به سرطان بویژه سرطان های دستگاه گوارش را به شدت بالا می برد.
تنها خوراکی که جوهر قند به آن اضافه می شود نان نیست و این ماده برای سفید تر کردن رنگ کله قند و درست کردن آبنبات های سفید نیز به کار می رود و احتمالا نامش نیز از همین کاربرد گرفته شده است و یکی از راه های سنجش کیفیت قند ، اندازه گیری میزان گوگرد باقی مانده در آن است که اگر زیاد باشد قند نیز غیرقابل استفاده است.
یدالله.ح نانوای یکی ازمحله های قدیمی تهران که 30 سال است که هزار هزار بار، کیسه های آرد روی دوشش انداخته و تا نانوایی آورده است و آرد را با آب و نمک ورز داده و چانه زده و وردنه کشیده و دست آخر حاصل کارش را چسبانده به دیوار تبدار تنور. او وقتی حرف های مان به جوهر قند میرسد زیر لب می گوید « خدا لعنت شان کند !» و سرتکان می دهد « نانوایی نیست که از قضیه بی خبر باشد ، همه میدانند بعضی ها چه طور سر مردم کلاه می گذارند اما کاری از دست کسی ساخته نیست. از هر 10 نانوایی شاید یکی این جور کند. »
چرا برخی نانواها خوش دارند آردشان، آغشته به جوهر قند شود؟ یدالله می گوید « خمیری که جوهر قند دارد زودتر ورز می آید.» در همان محله اما نانوایی جوان تر ، حرف های پیرمرد را تکمیل میکند « جوهر قند نان را سفید میکند. مردم نان سفید را بیشتر میبرند. بیشتر دوست دارند.»
اصغر شهریاری، کارشناس تغذیه و مدیرعامل یکی از کارخانه های بزرگ تولید نان در کشور است که در گفتگو با جام جم آنلاین شرح می دهد نانواهای متخلف استفاده از جوهر قند را به صرفه تر از به کاربردن خمیرمایه عادی نان میدانند و به جای آن استفاده میکنند چون هم اکنون هر کیلو خمیر مایه 6 هزار تومان و هر کیلو جوهر قند 12 هزار تومان است اما نسبت استفاده از خمیرمایه به آرد نان، یک به صد است در حالی که میزان جوهر قند استفاده شده برای هر صد کیلو آرد فقط به اندازه در یک بطری آب است و با این حال تاثیر منفی اش را بر سلامت مصرف کننده میگذارد.
از سوی دیگر خمیر نان و تخمیر کامل پیش از پخت، به قول نانواها باید حدود دو ساعت استراحت کند و در محیطی مناسب با درجه رطوبت و حرارت معین ، باقی بماند بنابر این نانوا برای آماده کردن خمیر باید هم محیطی مناسب در اختیار داشته باشد و هم وقت کافی صرف کند اما نانواهایی که نمیخواهند برای آماده کردن خمیر وقت صرف کنند و محیط کارشان غیراستاندارد و ناسالم است، با جوهرقند به سرعت خمیر را آماده پخت میکنند و نیازی هم به مناسب سازی محیط تخمیر نیست.
نانواهای متخلف پیش از این ،جوش شیرین را برای زودتر ور آمدن خمیر استفاده میکردند که برای معده ضرر داشت اما در آن زمان تشخیص متخلف ها سخت نبود و کارشناسان وزارت بهداشت با یک آزمایش ساده شیمی حتی در نانوایی میتوانستند متخلفها را شناسایی کنند اما به گفته شهریاری، تشخیص استفاده از جوهر قند در آرد، آسان نیست و به آزمایشی چند روزه نیاز دارد و همین موضوع هم یکی از علل محبوبیت این ماده سمی میان نانواهای قانون شکن است.
تنور نظارت،سرد است
بیشترین میزان استفاده از جوهر قند در آرد نانهایی مانند لواش و تافتون است که طیف سپید دارند اما این روزها در برخی نانوایی ها نان سنگک سپید هم پرطرفدار شده است و خیلی ها دیگر مشتری آن سنگک های خوش عطر با رنگ قهوهای نیستند.
میلانی، متخصص سیاست های غذا و تغذیه از باور نادرست مردم درباره مغذی تر بودن نان های سپید انتقاد میکند و میگوید: هرچه رنگ نان تیره تر باشد ، مواد غذایی آن بیشتر است. اگر باور غلط مردم در این باره اصلاح شود ، کمتر کسی نان سپید می خرد و نانواهای متخلف هم مجبور میشوند استفاده از جوهر قند را کنار بگذارند.
شهریاری ، کارشناس تغذیه هم با این ایده موافق است و تاکید میکند:مردم باید بدانند که هرچه سبوس نان بیشتر باشد رنگش تیره تر است و مواد مغذی همچون کلسیم، منیزیم ، روی، آهن و ویتامین های ای و خانواده ب در آن بیشتر وجود دارد.
اگرچه باور غلط مردم نسبت به مغذی بودن نان های سپید، در تخلف نانواها نقش داشته است اما به نظر میرسد جای خالی نظارت دقیق بر نانواییهای سنتی در این زمینه تاثیرگذارتر است؛نظارتی که پیامدهای نبودش را در محیط های غیراستاندارد و غیر بهداشتی برخی نانواییهای سنتی و افزایش ضایعات و دور ریز نان سنتی هم میشود مشاهده کرد.
مریم یوشی زاده - خبرنگار جام جم آنلاین
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
جام جم چی بخوریم؟؟؟؟؟؟؟پولم نداریم مهاجرت كنیم
ضمنان فقط نونوا مقصر نیست
هركی مسئول مستقیم و غیرمستقیم هست باید تقاص پس بده
....
درآینده ملتی منگول گشنه نشیم خیلیه!
پالم و وایتكس سوالی نكردن پس مسولین كاری به این كارا ندارند و تازه واردات مواد غذایی الوده و داروهای تقلبی توسط برخی مسولین انجام میشه.