عروسک‌های بومی در معرض نابودی هستند

لیلا کفاش زاده مسئول دفتر پژوهش و آموزش کودکان و نوجوانان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این مطلب و با اشاره به برگزاری نشست «درجستجوی آینده عروسک» که روز گذشته، پنجم مردادماه در موزه عروسک‌های ملل برگزار شد، هدف از برگزاری این نشست را بررسی پیشینه موجود در حوزه ساخت عروسک های بومی، وضعیت سازندگان، پژوهشگران و مروجان عروسک اعلام کرد.

وی گفت :عروسک‌های بومی و یا مردم ساخت به عروسک‌هایی اطلاق می‌شود که توسط جوامع محلی و با مواد و مصالح ساده بومی برای بازی کودکان ساخته می‌شوند.

به گفته کفاش زاده این عروسک‌ها به خودی خود برای فروش و یا عرضه عمومی ساخته نمی شوند اما کارشناسان حوزه‌های گوناگون فرهنگی بر این عقیده‌اند که حمایت و گسترش این هنر بومی می‌تواند تاثیر شایانی بر اعتلای فرهنگی جوامع و زنده نگه داشتن خرده فرهنگ‌ها داشته باشد.

کفاش زاده افزود: ساخت یک عروسک با خود نحوه لباس پوشیدن، مشاغل اجتماعی، شیوه معماری و سکونت، آداب و رسوم و حتی حالات روانی سازنده را با خود به مخاطب منتقل می‌کند.

به عنوان نمونه وقتی سازنده عروسک ها بار دار است عروسک های چاق تری می سازد و یا اگر بارش در منطقه کم باشد و در آمد سازنده عروسک دچار رکود شود، چهره عروسک‌ها از نشاط کمتری برخوردار می شوند. گاه این عروسک ها باور های آیینی و فرهنگی خاصی را معرفی می کنند. در بسیاری از نقاط ایران و حتی دیگر کشور های جهان عروسک ها بدون چهره ساخته می شوند. سازندگان آنها معتقدند ساختن و آفرینش کامل فقط مختص خداوند است واگر انسانی دست به ساختن پیکرکی انسان گونه می زند باید با نقص توام باشد.

کفاش زاده در گفت و گویی با اشاره به گزارش های ارایه شده در این نشست افزود: ساخت عروسک ها توسط مادران و مادربزرگ های یک قوم و یا یک جامعه محلی از ایجاد گسست نسلی می کاهد. با ساخت عروسک ها و توجه به آداب ورسوم گذشته توجه کودکان را به هویت ملی خود جلب می کند و پرسش هایی در باره چیستی و چگونگی آنها ایجاد می کند.

این پژوهشگر گفت :همچنین توجه به ساخت عروسک ایرانی با رعایت زیبایی شناسی و فرهنگ ایرانی به صورت غیرمستقیم باعث می شود تا کودکان ضمن آشنایی بیشتر با فرهنگ کشور خود دچار بی هویتی نشوند.

وی با اشاره به حضور فعال دفتر پژوهش و آموزش کودکان و نوجوانان پژوهشگاه میراث فرهنگی وگردشگری در این نشست افزود:. این دفتر با همکاری موسسه آوای طبیعت پایدار و دفتر ثبت میراث ناملموس موفق شده است اولین عروسک ملی ایران را به نام دوتوک در فهرست آثار ملی ثبت کند.

به گفته کفاش زاده در نشست مورد اشاره برنامه کارگروه های تخصصی باترسیم درخت مشکلات عوامل بازدارنده در توسعه ساخت و تولید عروسک‌های بومی بررسی و راه کار هایی اراته شد.

به گفته او شرکت کنندگان در این نشست مشکلات عمده در راه ساخت عروسک بومی و گسترش آن را نبود حمایت کافی نهادهای سیاست گذار فرهنگی، نبود معرفی کافی و مناسب، وجود کالاهای وارداتی بی هویت اعلام کردند.(مهر)