تو کم‌خونی داری...

این علائم بالینی احتمال ابتلا به کم‌خونی را در شما زیاد می‌کند، ولی تائید این عارضه فقط با آزمایش خون ممکن است. کم‌خونی از تعداد گلبول‏های قرمز خون ناشی می‌شود، اما این اتفاق ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی اتفاق بیفتد که مهم‌ترین آنها کمبود آهن در بدن است، اما علت تمام کم‌خونی‌ها فقر آهن نیست.

دکتر شیوا نظری، فوق‌تخصص آنکولوژی درپاسخ به این پرسش که چرا برخی افراد مبتلا به کم‌خونی می‌شوند، می‌گوید: گاهی کم‌خونی، علل ژنتیکی دارد. یعنی به صورت ارثی یا از طریق جهش ژن و تغییرات کروموزمی ایجاد می‌شود. از عوامل موثر دیگر در بروز کم‌خونی، بهره‌گیری از روش‌های نادرست تغذیه و استفاده نکردن از ریز مغذی‌ها و داشتن رژیم‌های نادرست است.

البته دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: گاهی نیز ابتلا به بیماری‌های مزمنی چون نارسایی کلیه یا کبد، عفونت‌های طول کشیده و نیز اعمال جراحی بزرگ می‌تواند شخص را با کم‌خونی مواجه کند.

به برنامه غذایی خود دقت کنید

اگر از آن دست افرادی هستید که بیشتر اوقات از غذاهای فرآوری شده و آماده استفاده می‌کنید یا به هر دلیل، بعضی وعده‏های غذایی اصلی روزانه مثل صبحانه را حذف کرده، ریزه‌خواری می‌کنید و خود را از دریافت روزانه همه گروه‌های غذایی ضروری (شیر، لبنیات، پروتئین، میوه، سبزیجات و غلات) محروم می‌کنید انتظار داشته باشید بدنتان نتواند آهن و دیگر مواد مغذی را به مقدار کافی دریافت کند.

در این صورت اگر با خستگی، بی‌حالی، کاهش تمرکز، تپش قلب و اختلالات تغذیه‌ای، گوارشی و تنفسی (ابتلا به تنگی نفس ممکن است از عوارض کم‌خونی باشد) مواجه شدید حتما به متخصص برای تائید و درمان کم‌خونی مراجعه کنید.

کم‌خونی، کودک و بزرگسال نمی‌شناسد

بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، یک‌چهارم جمعیت جهان به بیماری کم‌خونی مبتلا هستند که بیش از نیمی از آنها را زنان و دختران تشکیل می‌دهند. شیوع بیشتر کم‌خونی میان دختران و زنان نیز به عواملی چون خونریزی‌های دوران قاعدگی و خونریزی حین زایمان (زنان در هر زایمان طبیعی به‌طور متوسط ۶۰۰ سی‌سی خون از دست می‌دهند) باز می‌گردد. البته کم‌خونی در نوزادان نارس با وزن کم و در افراد سالخورده نیز به علت مشکلات دندانی و گوارشی و دسترسی نداشتن به گروه‌های مختلف غذایی در مقایسه با بقیه افراد جامعه شایع‌تر است. حال این پرسش پیش می‌آید که آیا کم‌خونی در کودکان با بزرگسالان متفاوت است؟

این متخصص بیماری‌های خونی و سرطان در کودکان پاسخ می‌دهد: کم‌خونی در کودکان با نشانه‌هایی چون کاهش رشد، بی‌قراری، کاهش اشتها و در مواد شدید، نداشتن تمرکز همراه است. حتی گاهی این عارضه در کودکان به اختلال تکامل گفتاری و حرکتی، کاهش میزان یادگیری و افت تحصیلی منجر می‌شود. جالب آن که سن شایع کم‌خونی شامل دوران شیرخوارگی و بلوغ می‌شود.

وقتی کم‌خونی خطرناک می‌شود

اما در چه مواردی کم‌خونی خطرناک می‌شود و با عوارض جدی همراه است؟

به گفته دکتر نظری در صورت پایین بودن هموگلوبین حتما باید تحت نظر پزشک اقدامات لازم صورت بگیرد، چرا که موارد شدید کاهش هموگلوبین با خطرات جدی همراه است.

احساس ضعف، خستگی، تحمل پایین و خستگی هنگام بالا رفتن از پله‌ها می‌تواند نشانه شروع کم‌خونی باشد و باید مورد بررسی قرار بگیرد.

اگر فردی مبتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن باشد به دلیل افت غلظت هموگلوبین، دچار خستگی می‌شود و توانایی انجام دادن کارهای روزمره را نخواهد داشت، اما علائم شدید این بیماری شامل خستگی شدید، ضعف، تنگی نفس و فشار آمدن به قلب می‌شود. به بیان دیگر کم‌خونی حاد می‌تواند زمینه شروع بیماری‌های قلبی و در صورت تداوم، ابتلا به سرطان‌های گوارشی باشد.

قرص آهن همیشه چاره کار نیست

برای تشخیص قطعی کم‏خونی باید به پزشک مراجعه کرد و هیچ کس نمی‌تواند صرفا با مشاهده نشانه‌ای، ابتلا به این عارضه را در خود قطعی بداند و به مصرف مکمل‌های حاوی آهن و اسید فولیک اقدام کند. توجه داشته باشید علائم کم‏خونی نه تنها می‌تواند مشابه علائم سایر بیماری‏ها باشد، بلکه کمبود آهن تنها علت کم‏خونی نیست.

بر این اساس، این متخصص آنکولوژی هشدار می‌دهد: در هر میزان از کم‌خونی باید ابتدا علت ایجاد آن تشخیص داده و درمان مناسب آن انجام شود. به علاوه باید توجه داشت مصرف دارو و مکمل آهن فقط در صورت فقر آهن تجویز می‌شود. به بیان دیگر قرص آهن فقط در موارد فقر آهن مناسب است و در موارد دیگر موثر نیست.

وی تاکید می‌کند: افرادی که میزان بار آهن بالایی دارند یا تزریق خون مکرر انجام می‌دهند مانند تالاسمی‌های ماژور هرگز نباید قرص آهن مصرف کنند.

پونه شیرازی

‌دانش و سلامت