مجازات انتشار عکس‌های نامتعارف در‌فضای مجازی

اما آیا هرکسی مجاز است هر تصویری را که بخواهد در شبکه‌های اجتماعی منتشر کند؟ اگر کسی از تصاویر دیگران سوءاستفاده کرد مشمول مجازات خواهد بود؟

انتشار تصاویر نامناسب از خود

به‌طور کلی آدم‌ها به واسطه ذات فطری خود همیشه دوست دارند خود را بهتر از آنچه هستند‌ معرفی کنند و در معرض قضاوت دیگران قرار دهند؛ شاید همین مساله موجب فراگیر شدن انتشار عکس‌های خاص از افراد در شبکه‌های اجتماعی باشد. کسی با یک ماشین مدل بالا عکس می‌گیرد، دیگری در سفر به یک کشور خارجی، یکی عکس حضور در یک مهمانی خاص را می‌گذارد و یکی هم آنقدر با دخترهای جورواجور عکس می‌گیرد تا کارش به پلیس و دادگاه کشیده می‌شود. اما قوانین برای انتشار چنین عکس‌هایی چه مقرراتی را تعیین کرده است؟

بر‌اساس ماده 14 قانون جرایم رایانه‌ای، هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده، محتویات مستهجن را منتشر و توزیع کند، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از 5 تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

در واقع بر اساس این ماده قانونی، هیچ‌کس نمی‌تواند عکس مستهجنی از خود یا دیگران ولو این‌که ایرانی نباشند، منتشر کند و اگر چنین کاری انجام دهد، مجازات خواهد شد.

اما علاوه‌بر اینها ، بر‌اساس قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، انتشار هر عکسی که به‌نوعی عفت عمومی را جریحه‌دار کند، می‌تواند یک جرم تلقی شده و تحت پیگرد قرار گیرد. بر اساس ماده 638 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375، هرکس در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به‌ عمل حرامی کند علاوه بر کیفر عمل به حبس از 10 روز تا دو ماه یا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شود.

بر‌اساس این ماده، انتشار عکس در حال شرب خمر، حضور در مجالس لهو و لعب، تظاهر به افعال حرام یا هر عکس و رفتار دیگری که به نوعی عفت عمومی و اخلاق خانوادگی را جریحه‌دار می‌کند از منظر قانونگذار جرم شناخته شده و مستوجب کیفر است. علاوه‌بر این، انتشار هرگونه نوشته یا طرح‌، گراور، نقاشی‌، تصاویر، مطبوعات‌، اعلانات‌، علائم‌، فیلم‌، نوار سینما یا به‌طور کلی هرچیز که عفت و اخلاق عمومی را جریحه‌دار کند نیز از این قاعده مستثنا نبوده و بر اساس ماده 640 قانون مذکور، مستوجب حبس از سه ماه تا یک سال و جزای‌نقدی از یک میلیون و 500 هزار ریال تا 6 میلیون ریال و تا 74 ضربه ‌شلاق یا به ‌یک‌ یا دو مجازات مذکور خواهد بود.

انتشار تصاویر خصوصی دیگران

اما همیشه موضوع انتشار عکس‌های ناجور یا خلاف عفت از سوی خود فرد نیست؛ گاهی موضوع درخصوص انتشار تصاویر خصوصی دیگران در فضای مجازی و سوءاستفاده از آن است. پلیس همواره هشدار می‌دهد شهروندان هرگز فایل‌هایی مانند عکس، فیلم و کلیپ‌های خانوادگی را در رایانه، تبلت، لپ‌تاپ و گوشی تلفن همراه خود نگهداری نکرده و سعی کنند با تهیه یک حافظه جانبی تمام فایل‌های شخصی‌شان را در آن ذخیره و در یک جای امن نگهداری کنند. اما اگر کسی اقدام به انتشار تصاویر خصوصی دیگران کند، چه مجازاتی در انتظارش است؟

ماده 17 قانون جرایم رایانه‌ای به طور مشخص هتک حیثیت از طریق انتشار تصاویر خصوصی را دارای عنوان مجرمانه دانسته و در این خصوص تاکید می‌کند «هرکس به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی صوت، تصویر، فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از 5 تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»

این مجازات برای کسانی است که بدون تغییر در تصاویر نسبت به انتشار آن اقدام می‌کنند. قانونگذار برای کسانی نیز که با تصویرسازی درصدد هدف قراردادن آبروی افراد هستند نیز مجازات جداگانه‌ای از انتشار تصاویر خصوصی در نظر گرفته است. براساس ماده 16 قانون مزبور «هرکس به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی،‌ فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کرده و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از 5 تا 40 میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.» همچنین اگر تصاویر مستهجن باشد در این صورت مرتکب به حداکثر هر دو مجازات محکوم می‌شود.

باید توجه کرد تمام این مقررات در جایی است که صاحب تصاویر از انتشار آن راضی نباشد یا کسی با هدف هتک حیثیت از کسی نسبت به تغییر تصاویر اقدام کند و در غیر این‌صورت اگر کسی با رضایت تصاویر خصوصی را در شبکه‌های اجتماعی یا اینترنتی منتشر کند، در این صورت نمی‌تواند ادعایی در خصوص انتشار گسترده آنها داشته ‌ و خلاصه باید پاسخگوی رفتار خود باشد.

شاهرخ صالحی کرهرودی - کارشناس ارشد حقوق خصوصی

ضمیمه تپش