نشت مواد نفتی به رودخانه کرج

رودخانه کرج در اکثر نقاط به‌علت شدت جریان آب و گذر از مناطق صخره‌ای و سنگلاخی دارای قدرت خودپالایی نسبی است. همین خصوصیت باعث شده با وجود قرارگیری در یکی از کانون‌های مهم آلودگی انسانی و تفرجگاهی کشور، هنوز آلودگی آن به حد غیرقابل تحمل نرسیده باشد، هرچند به عقیده کارشناسان زنگ خطر آلودگی این رودخانه به صدا درآمده و در صورت بی‌توجهی به این امر باید منتظر عواقب نگران‌کننده آن بود.

نشت مواد نفتی به داخل رودخانه، ورود فاضلاب خانگی و انواع پسماند و زباله به رودخانه کرج، از مهم‌ترین تهدیدکنندگان این رودخانه زیبا و پرآب است که یک کارشناس محیط‌زیست در استان البرز در گفت‌وگو با جام‌جم به آن اشاره می‌کند.

علی‌اکبر رجایی درخصوص نشت مواد نفتی به رودخانه می‌گوید: تمام روستاهای حاشیه این رودخانه و همچنین ویلاها و رستوران‌ها و اماکن اقامتی ـ‌ پذیرایی، از لوله‌کشی گاز شهری بی‌بهره‌اند، به همین خاطر از سوخت‌های فسیلی همچون نفت و گازوئیل برای وسایل گرمایشی و گرم کردن واحدهای خود و همچنین گرم کردن آبگرمکن استفاده می‌کنند که در راستای این مصرف، گاهی به دلایل مختلف مواد نفتی وارد رودخانه شده و آن را آلوده می‌کند.

نشت بی‌سابقه مواد نفتی

مشاور مدیرکل اداره آب و فاضلاب استان البرز نیز در این خصوص و در گفت‌وگو با جام‌جم به آماری اشاره کرده و می‌گوید: سال گذشته بیش از 40 بار نشت مواد نفتی در 20 کیلومتر اول از رودخانه کرج رخ داد که این اتفاق بی‌سابقه است و باید چاره‌ای برای آن اندیشید.

به گفته قاسم صالحی گرچه حجم مواد نفتی نشتی در هر وعده نشت زیاد نیست، اما هربار نشت مواد نفتی علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی و...، مشکلاتی را هم برای اداره آبفای استان ایجاد می‌کند که زمان بر و هزینه بر است.

وی در تشریح این امر می‌افزاید: نشت مواد نفتی حتی به میزان کم آن، موجب تغییر طعم و بوی آب می‌شود، از همین‌رو اداره آب و فاضلاب مجبور به جمع‌آوری لکه‌های نفتی است و برای تحقق این امر نیز باید آبگیری به شبکه آبرسانی کرج تا جمع‌آوری کامل لکه‌ها متوقف شود. البته زمانی که جمع‌آوری لکه‌ها خیلی زمانبر نباشد، می‌توان از مخازن ذخیره آب استفاده کرد، اما زمانی که حجم لکه‌ها زیاد و روند لکه‌گیری به درازا بکشد، ممکن است قطعی آب شرب کرج را نیز در پی داشته باشد.

صالحی درخصوص این‌که چرا تاکنون به این مناطق گازرسانی نشده است، اضافه می‌کند: مهم‌ترین مانع نبود تعامل و همکاری میان دستگاه‌های مربوط بویژه وزارت راه و شهرسازی و شرکت گاز است، به‌طوری که یک‌بار در سال 87 شرکت گاز درصدد گازکشی به منطقه برآمد، که وزارت راه و شهرسازی مجوز نداد و سال بعد از آن که وزارت راه مجوز صادر کرد، شرکت گاز اعلام کرد دیگر بودجه‌ای برای اجرای این طرح ندارد.

آلودگی‌هایی از نوع دیگر

فقط نشت مواد نفتی نیست که زلالی و پاکیزگی آب رودخانه کرج را تهدید می‌کند، بلکه ورود بخشی از فاضلاب خانگی بیش از 85 پارچه آبادی، ویلاها و اماکن اقامتی ـ پذیرایی حاشیه رودخانه و همچنین ریختن انواع زباله و پسماند رستوران‌ها به درون رودخانه نیز حیات این رودخانه و دریاچه سد امیرکبیر و آبزیان آن (دریاچه سد کرج یکی از مراکز طبیعی پرورش ماهیان قزل‌آلای خال قرمز و بومی کشور است) را تهدید می‌کند.

رجایی، فعال و کارشناس محیط‌زیست استان البرز با اشاره به این‌که جمعیت نسبی ساکنان حاشیه رودخانه بیش از 20 هزار نفر است که این جمعیت در تابستان به سه برابر افزایش می‌یابد، می‌گوید: فقط پنج روستا از بین ده‌ها روستای حاشیه رودخانه سیستم شبکه فاضلاب دارند و بقیه برای دفع فاضلاب خود از چاه‌های جذبی استفاده می‌کنند که در منازل، ویلاها و رستوران‌های نزدیک رودخانه احتمال ورود این فاضلاب‌ها به رودخانه زیاد است.

وی می‌افزاید: گرچه رستوران‌ها و اماکن اقامتی ـ پذیرایی نیز ملزم به استفاده از سیستم‌های تصفیه فاضلاب شده‌اند، اما برخی به خاطر هزینه‌بر بودن ساخت این مخازن تصفیه چندان زیر بار اجرای آن نمی‌روند و فاضلاب خود را به درون رودخانه رها می‌کنند.

ناهماهنگی بین‌دستگاهی

این کارشناس محیط‌زیست ناهماهنگی بین دستگاهی را یکی از عوامل تداوم مشکل فاضلاب رودخانه کرج عنوان و تصریح می‌کند: از یک سو اداره محیط‌زیست به این واحدها برای مجهز شدن به سیستم تصفیه فاضلاب فشار می‌آورد و از سویی تا رستوران‌ها به ساخت تصفیه‌خانه اقدام می‌کنند، وزارت نیرو مانع از اقدام آنها شده و فعالیت آنها را ساخت و ساز غیرقانونی در حریم رودخانه عنوان می‌کند، امری که همگان را در بلاتکلیفی و رودخانه را در شرایط آلوده شدن بیش از پیش قرار داده است.

رجایی انباشت نخاله‌های راهسازی (نخاله‌های ساخت آزادراه تهران ـ شمال) در حاشیه رودخانه، ریختن انواع زباله و پسماند رستوران‌ها و همچنین انواع کود و سم و پساب کشاورزی به داخل رودخانه را از دیگر عوامل تهدیدکننده مهم رودخانه کرج عنوان می‌کند که باید همه دستگاه‌ها نسبت به آن حساسیت نشان داده و برای رفع آن اهتمام ورزند. صالحی، مشاور مدیرکل اداره آب و فاضلاب استان البرز نیز با تاکید بر این‌که وضعیت رودخانه تاکنون تحت کنترل بوده، ولی در درازمدت می‌تواند مشکلات جدی برای آب شرب شهروندان تهرانی و کرجی ایجاد کند، به مصوبه شورای‌عالی امنیت ملی درخصوص احداث شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب در مناطق حوزه رودخانه‌های طالقان و کرج اشاره کرده و یادآور می‌شود: طبق این مصوبه تا پایان سال 95 هیچ واحدی در اطراف رودخانه کرج و چند رودخانه دیگر همچون جاجرود، نباید مشکل آلودگی داشته باشد، به این ترتیب که به سیستم پیشرفته تصفیه فاضلاب مجهز شوند و سازمان آب نیز تکلیف خود را برای ماندن یا تخریب این واحدها مشخص کند.

تغییر سوخت مصرفی، تنها راهکار

قاسم صالحی، مشاور مدیرکل اداره آب و فاضلاب استان البرز تنها راهکار رهایی از آلودگی‌های نفتی رودخانه کرج را تغییر نوع سوخت مصرفی ساکنان روستاها و واحدهای حاشیه رودخانه عنوان کرده و می‌گوید: دراین خصوص یا باید به این مناطق گازرسانی شود یا این‌که تعرفه برق آنها کاهش یابد، تا به جای استفاده از مواد نفتی از وسایل گرمایشی برقی یا گازی استفاده کنند.

فاطمه مرادزاده