اوروجلوق در آذربایجان غربی

در شب آغاز ماه رمضان در گذشته‌های نه‌چندان دور، رویت هلال ماه در شهرها و روستاهای استان با آیین خاص و آداب ویژه‌ای همراه بوده است. بیشتر اهالی آذربایجان غربی در گذشته برای این منظور در روزهای پایانی ماه شعبان و برای رویت هلال ماه به پشت‌بام‌های منازل می‌رفتند و با مشاهده هلال ماه با ذکر صلوات و دعاخوانی ورود به این ماه را به همدیگر تبریک می‌گفتند. گاهی بزرگ‌ترها بعد از رویت هلال ماه رمضان، به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مؤمن و نمازخوان نگاه می‌کردند.

اوباشدان و ایفطارلیق

نام وعده سحری میان مردم منطقه، اوباشدان و نام وعده افطاری، ایفطارلیق است. برای ایجاد تنوع در وعده‌های غذایی نیز از نانی به نام ارده می‌توان نام برد. این نان مغزدار است و روی آن با ته استکان و چنگال تزئین و در روغن سرخ می‌شود. مردم آذربایجان معمولا روزه خود را با آش رشته همراه با یک غذای محلی مثل قویماق، تره (حلوای تر) یا قئیقاناق افطار می‌کنند.

دمیر بؤرک

در زمان حمله ناجوانمردانه روس‌ها، روستاهای ارومیه توسط این نیروها اشغال شده بود و در زبان محلی به این نیروها اوروس گفته می‌شد. چون اوروس‌ها کلاه‌های فلزی بر سر می‌گذاشتند و از طرفی، مقید به اسلام و نماز و روزه نبودند و در ماه رمضان روزه خواری می‌کردند، به آنها دمیر بؤرک (کلاه آهنی) می‌گفتند.

همچنین از شب‌های قدر در مردم منطقه آذربایجان با عنوان احیا گئجه لری یاد می‌شود. مساجد، حسینیه‌ها و مصلی‌ها همه از خیل مشتاقان وصال دوست و خریداران معرفت و تشنگان محبت و رحمت آکنده و لبریز است.

کیسه دیبی

چون ماه رمضان به ماه رحمت و برکت معروف است، دختران و زنان آذربایجان در شب‌های قدر که مردم در مسجد جمع می‌شوند، کیسه‌ای را می‌دوزند و دعا می‌خوانند که از برکات ماه رمضان در آن کیسه جمع شود. سپس آن کیسه را به منزل می‌برند و از سرپرست خانواده می‌خواهند به عنوان برکت، پولی در آن کیسه قرار دهد و به این ترتیب، یک کیسه پربرکت برای سال بعد به همراه داشته باشند.

نوع دیگری از کیسه‌دوزی در 27 ماه رمضان وجود دارد که هنوز هم در برخی مناطق این استان زنده است. این کیسه در روز 27 ماه رمضان که شب قصاص ابن ملجم است، دوخته می‌شود و به کیسه لعن ابن ملجم یا مراد معروف است. در شب بیست و هفتم ماه رمضان با هر سوزنی که به این کیسه می‌زنند، یک بار به ابن ملجم لعنت می‌فرستند.

اوروجلوق بایرامی

عید فطر در زبان ترکی آذربایجانی، اوروجلوق بایرامی نامیده می‌شود. در این روز بعد از برپایی نماز عید فطر در مساجد و مصلی ها، مردم برای صرف ناهار و تبریک عید به منزل بزرگ‌ترهای فامیل می‌روند. همچنین اگر در خانواده‌ای تازه درگذشته‌ای وجود داشت، برای عرض تسلیت به خانواده داغدار که اولین عید را بدون متوفی سر می‌کنند، به منزل وی می‌روند. در اصطلاح محلی به این مراسم قارا بایرام می‌گویند.

آرمان صادق

جام‌جم آذربایجان غربی