ملک‌المورخین در سال 1248 شمسی در تهران متولد شد. وی تحصیلات اولیه را در نزد معلمین سر خانه گذراند و بعد مقدمات عربی را آموخت و در هنگام فراغت، از کتابخانۀ غنی پدر خویش استفاده می‌کرد. چنانکه در سیزده سالگی کتاب تاریخ انبیا را نوشت و در سراسر عمر هم پس از فراغت از کارهای دولتی، در همین کتابخانه که بعد از فوت پدرش به او واگذار شده بود، به خواندن و نوشتن و تحقیق و تحریر می‌گذرانید و روزی بیش از شش ساعت بدین کار می‌پرداخت. پایان عمر او مصادف با سال‌های سلطنت رضاشاه و دیکتاتوری وحشتناک وی. ملک‌المورخین از این همه فشار و سختی و تندی و حکومت شدیداً دل‌آزرده بود به ویژه آنکه فرزند ارشدش به نام محبعلی خان مردی آزادی‌خواه بود و این همه ظلم و فشار را برنمی‌تافت و مأمورین دولتی هم در جستجوی او بودند تا اینکه در سال 1303 شمسی به خانۀ او ریختند و ملک‌المورخین را مضروب نمودند و از آن روز وی علیل و درمانده شد تا اینکه در سال 1312 درگذشت.