میتوان مزایای اقتصاد مبتنی بر پلتفرم را که موجب بهبود بهرهوری اقتصادی میگردد، در مسائل و حوزههای مختلف مطرح و طبقهبندی کرد.
دسترسی بهینه به محصولات و خدمات:
پلتفرمها مزایای فراوانی برای مصرف کنندگان و کسب و کارها به ارمغان میآورند که این مهم از طريق ارائه دسترسی آسانتر به محصولات و خدمات و همچنین تسهيل معاملات بین آنها صورت میگیرد.
کاهش هزینههای معاملاتی:
پلتفرمها با کاهش هزینههای معاملاتی، باعث افزایش کارایی بازارها میشوند. پلتفرمها همچنین با رفع موانع ورود تأمینکنندگان خرد به بازار و ارائه مجموعهای از ابزارها به منظور تسهیل فروش و تسهیل ورود افراد به بازار، به کاهش هزینههای معاملاتی کمک میکنند.
جمعآوری و اشتراکگذاری اطلاعات به صورت مؤثر:
به عنوان مثال تخمین زمان رانندگی بین دو مکان با استفاده از نقشههای گوگل.
صرفه ناشی از مجازی بودن:
این امکان اجازه میدهد با کنار گذاشتن زیرساختهای فیزیکی، فعالیتهای مورد نیاز با تعداد نیروی حداقلی انجام شود.
تطبيق مؤثر و کارآمد عرضه و تقاضا:
به عنوان مثال رزرو یک تاکسی با استفاده از اوبر یا خرید آنلاین برای تحویل در یک ساعت با کمک اینستاگرام.
صرفهجویی مقیاس:
پس از پوشش هزینههای اولیه ساخت پلتفرمها (و الگوریتمها)، هزینه نهایی برای افزودن شرکتکنندگان به طور معمول نزدیک به صفر است و اغلب از ارزش مستقیم و غیرمستقیم تجمیع دادهها پیشی میگیرد.
عدم نیاز به سرمایه اولیه:
ارزش منبعی که پلتفرم به آن دسترسی میدهد معمولا به سرمایهگذاری نسبتا مهمی از طرف تأمین کننده نیاز دارد، در واقع تأمین کننده برای داشتن یک ماشین با خانه به مقداری سرمایه نیاز دارد. اما برای بازارهای آنلاین که انواع کالا را ارائه میدهند مانند ئی.بی یا آمازون، این طور نیست.
هر چند پلتفرمها جزو مهمترین راهبردها و پیشگام تحول دیجیتال در بازار واحد محسوب میشوند، با این حال، پتانسیل نوآورانه آنها چالشهای جدیدی برای قانونگذاران و جامعه به وجود آورده است. چرا که بسیاری از سیاستهای مربوط به پلتفرمهای آنلاین در نقطه مقابل قوانین سنتی است. علاوه بر این همه چیز آنقدر سریع تغییر میکند که فرآیندها و رویههای تعیین شده تبدیل به سایهای از خود شده و بیشتر مقررات و سیستم حقوقی تثبیت شده از پازل خارج میشوند. از آنجا که نوآوریهای امروزی راه حلهای جدیدی را ایجاد میکنند، اغلب از مرز چارچوبهای نظارتی ساخته شده برای حوزههای سنتی عبور میکنند. چالش دیگر، نگرانیهای مربوط به نحوه مدیریت رقابت و قدرت بازار به وجود آمده برای برخی پلتفرمهاست. در واقع افزایش قدرت بازاری پلتفرمها، باعث افزایش نگرانیهای تنظیمگری در این رابطه شده است. چرا که بسیاری از پلتفرمها به سمت ایجاد سلطه و استيلا در برخی موارد مانند انحصار، اثرات شبکهای قوی، مزایای حاصل از صرفه به مقیاس و بسیاری موارد دیگر متمایل میشوند. نگرانی دیگر نیز مربوط به قابلیت و توانایی دسترسی منحصر به فرد پلتفرمها به مقادير وسیعی از دادههای مصرفکنندگان، کسب و کارها و معاملات است. این گنجینههای داده، به طور مداوم این امکان را برای آنها فراهم میکند که بیشتر از سایر رقبا و تنظیمگران بازار، به تقویت دانش خود با توجه به پویایی بازار بپردازند.
چالشهای مربوط به شرایط کار دیجیتالی عادلانه که با عوامل پلتفرمی مرتبط است، تنها محدود به ابعاد فردی نمیشود، بلکه چالشهایی مانند تهدیدهای مدلهای کسب و کار متداول که میتوانند کارگران را از اعمال حقوق جمعی بنیادی خود محروم کنند نیز به همان اندازه مهم و قابل توجه است؛ حقوقی مانند حق چانهزنی جمعی و دسترسی به اطلاعات و تشکیلات و سازمانهای مشاورهای. در واقع چالشهایی که نیروهای کار در فضای اقتصاد پلتفرمی با آن مواجه میشوند، به مراتب بیشتر از محیط کاری سنتی است که این چالشها از برخی ویژگیهای خاص مدلهای کسب و کار پلتفرمی ناشی میشود.
همانطور که در بحث فرصتهای حاصل از فضای سکو اشاره شد، یکی از مزایای پلتفرم بهرهمندی از اثرات شبکهای است اما باید دقت کرد این فرصت تبدیل به چالش شکلگیری انحصار نگردد. چراکه حضور پلتفرمهایی که خدمات متنوعی مانند شبکههای اجتماعی، موتورهای جستوجو، خُردهفروشیهای آنلاین و... را ارائه میدهند، ممکن است باعث تجمیع قدرت در اختیار تعداد محدودی از شرکتها شود.
منبع: ضمیمه کلیک روزنامه جامجم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
محمد نصرتی در گفتوگو با جامجم مطرح کرد؛