نسخه طلایی برای تعطیلات دانش‌آموزان

از این‌رو، والدین باید به‌دنبال راهکارهایی باشند تا ضمن پر کردن اوقات فراغت بچه‌ها به شکلی هدفمند و برنامه‌ریزی شده، فشار روانی و فیزیکی روی خانواده‌ها را نیز کاهش دهد. 
تعطیلات تابستانی، شرایطی ایجاد می‌کند تا کودکان و نوجوانان بتوانند بیرون از قالب رسمی مدرسه، مهارت یاد بگیرند، بازی کنندو خلاق باشند اما همین فصل می‌تواند برای پدر‌و‌مادرها چالش‌برانگیز باشد، به‌خصوص زمانی‌که بچه‌ها مدام حوصله‌شان سر می‌رود یا بیش از حد به وسایل دیجیتال وابسته می‌شوند. 
بر همین اساس، لازم است خانواده‌ها از الان به فکر برنامه‌ریزی برای تعطیلات تابستانی فرزندان‌شان باشند تا هم بچه‌ها تابستانی مفید و شاد داشته باشند و هم والدین بتوانند با آرامش بیشتری این ایام را پشت‌سر بگذارند. 
لازم نیست تمام برنامه‌ها گران یا پیچیده باشند‌؛ کافی ا‌ست ترکیبی هوشمندانه از بازی، یادگیری، استراحت و تعامل اجتماعی طراحی شود. این کار نه‌تنها بچه‌ها را   راضی و فعال نگه می‌دارد، بلکه والدین را هم از فشارهای اضافی حفظ می‌کند و با کمی خلاقیت، همه اعضای خانواده می‌توانند از تابستان لذت ببرند و نگرانی از بابت آن نداشته باشند. در ادامه طبق توصیه‌های کارشناسان و روان‌شناسان حوزه کودک، ۱۰راهکار برای پرکردن اوقات فراغت بچه‌ها در فصل تابستان را شرح می‌دهیم تا فرزندان‌تان بتوانند تابستان مفید و سرگرم‌کننده‌ای داشته باشند. 

۱ شناخت نیازهای کودک در تابستان
پیش از طراحی برنامه‌ای برای تابستان فرزندان، باید شناخت درستی از نیازهای روانی، جسمی و اجتماعی آنان داشت. برخلاف تصور رایج، تابستان نباید صرفا با شرکت در کلاس‌های متنوع و آموزش یا بازی و استراحت پر شود، بلکه باید تعادلی هوشمندانه بین این عناصر ایجاد کرد. 
نیاز به استراحت: قاعدتا بعد از ماه‌ها درس و مدرسه، کودک نیاز به زمانی برای استراحت دارد. 
نیاز به بازی و تحرک: رشد عاطفی و اجتماعی کودکان از طریق بازی صورت می‌گیرد اما بازی فقط تفریح نیست، بلکه نوعی یادگیری است. 
نیاز به یادگیری فعال و جذاب:   آموزش در تابستان باید به‌صورت غیررسمی، جذاب و بازی‌محور باشد تا کودک احساس اجبار نکند. 
نیاز به تعامل اجتماعی: تعطیلات نباید باعث انزوا و گوشه‌گیری کودک شود. بازی با همسالان یا فعالیت‌های گروهی، مهارت‌های اجتماعی را تقویت می‌کند. 
با در نظر گرفتن این نیازها، می‌توانید برنامه‌ای طراحی کنید که کودک را خسته نکند. 

۲ کلاس‌های تابستانی هدفمند
کلاس‌هایی که کودکان در تابستان شرکت می‌کنند باید طوری باشد که آموزش همراه با انگیزه و لذت صورت گیرد. کلاس‌های تابستانی اگر درست انتخاب شوند می‌توانند هم کودک را سرگرم کنند و هم مهارت‌های جدیدی به او بیاموزند اما این کلاس‌ها باید متناسب با علاقه و توان کودک باشند، نه صرفا خواسته والدین. 
کلاس‌های هنری: مانند نقاشی، کاردستی، موسیقی یا تئاتر که تخیل و خلاقیت کودک را پرورش می‌دهند. 
کلاس‌های ورزشی: مثل شنا، ژیمناستیک، اسکیت، فوتبال یا کاراته که انرژی کودک را تخلیه کرده و سلامت جسمی‌اش را تقویت می‌کنند. 
کلاس‌های مهارت‌های زندگی: مثل آشپزی کودکانه، اوریگامی، یادگیری نظم شخصی یا کار گروهی که کودک را برای زندگی واقعی آماده می‌کنند. 
بهترین کلاس‌ها آنهایی هستند که هم جذاب‌اند، هم کاربردی و هم زمان زیادی از کودک نمی‌گیرند تا او فرصت استراحت و بازی هم داشته باشد. 

۳ استفاده از ظرفیت‌های محلی
بسیاری از والدین تصور می‌کنند برای سرگرم‌کردن مفید کودکان، باید هزینه‌های زیادی کرد یا به کلاس‌های خصوصی رفت، در حالی‌که مراکز فرهنگی و عمومی محل زندگی می‌توانند گزینه‌هایی بسیار خوب و در دسترسی باشند. 
کانون پرورش فکری کودکان‌و‌نوجوانان: با فعالیت‌های متنوع هنری، فرهنگی، ادبی و علمی، یکی از بهترین فضاهای رشد و یادگیری است. 
فرهنگسراها و کتابخانه‌ها: این مراکز معمولا برنامه‌هایی مثل نمایش فیلم، کارگاه‌های نقاشی، کتاب‌خوانی یا مسابقات برگزار می‌کنند. 
اردوهای نیم‌روزه یا روزانه: برخی سازمان‌ها یا مدارس محلی، اردوهایی با هزینه پایین برگزار می‌کنند که هم بچه‌ها را هیجان‌زده می‌کند و هم فرصتی برای استقلال تدریجی آنهاست. استفاده از این ظرفیت‌ها، هم بار مالی خانواده را کاهش می‌دهد، هم ارتباط اجتماعی کودک را تقویت می‌کند و هم پدر‌و‌مادر مجبور نیستند همه‌ وقت خود را صرف سرگرم‌کردن بچه‌ها کنند. 

۴ بازی و یادگیری در خانه
بازی و یادگیری در خانه، ترکیبی هوشمندانه از تفریح و آموزش به‌شمار می‌رود. خانه می‌تواند به‌راحتی تبدیل به یک مرکز یادگیری و سرگرمی شود، بدون این‌که نیاز به امکانات خاصی باشد. مهم این است که والدین برای بچه‌ها جدول و برنامه‌ای قابل انعطاف طراحی کنند. 
برنامه‌ریزی روزانه یا هفتگی: مثلا صبح‌ها مطالعه یا کاردستی، بعدازظهر بازی فکری یا فیلم، عصر فعالیت بدنی یا کمک در خانه. 
استفاده از ابزارهای آموزشی ساده: فلش‌کارت‌ها، پازل‌ها، بازی‌های رومیزی و اپلیکیشن‌های هوشمند می‌توانند یادگیری را جذاب کنند. 
پروژه‌های خلاقانه: مانند درست‌کردن یک کتاب دست‌ساز، نقشه  گنج خانگی، ساخت انیمیشن با گوشی یا طراحی یک نمایش عروسکی. 
این مدل از فعالیت‌ها، هم به رشد خلاقیت کودک کمک کرده و هم حضور در خانه را برای او جذاب‌تر می‌کند. 

۵ بازی‌های گروهی با کمترین نیاز به نظارت والدین
کودکان اگر با بازی‌های درست و جذاب آشنا شوند، می‌توانند ساعت‌ها بدون نیاز به دخالت مستقیم والدین، سرگرم شوند. 
بازی‌های فکری و رومیزی: مثل شطرنج، دومینو، اسم و فامیل، پازل‌های گروهی و... این بازی‌ها باعث رشد ذهنی و تقویت تفکر منطقی می‌شوند. 
نمایش خانگی: بچه‌ها می‌توانند با لباس‌های قدیمی یک نمایش کوتاه اجرا کنند و حتی دعوت‌نامه برای تماشاگرها (اعضای خانواده) درست کنند. 
کمپ خانگی: با استفاده از ملحفه و بالش، در اتاق یا حیاط «کمپ تابستانی» درست کنند و برنامه‌های خودشان را برای کمپ طراحی کنند (مثلا قصه‌گویی، خوابیدن در چادر و غذا خوردن کنار کمپ). 
بازی‌های حرکتی داخل خانه یا حیاط: مثل لی‌لی، توپ‌بازی سبک، طناب‌کشی، پانتومیم و... .
این بازی‌ها نه‌تنها نشاط کودک رو حفظ می‌کنند، بلکه باعث می‌شوند والدین هم ساعاتی را در آرامش بگذرانند، چون نیاز به همراهی تمام‌وقت ندارند. 

۶ یادگیری مسئولیت با کارهای سبک خانه
وقتی بچه‌ها احساس کنند جزئی از فعالیت‌های خانواده هستند، هم حس مفید بودن در آنها تقویت می‌شود و هم مسئولیت‌پذیری‌شان پرورش می‌یابد. منظور از این فعالیت‌ها، کارهای سخت یا خسته‌کننده نیست، بلکه فعالیت‌هایی ساده، کوتاه و متناسب با سن و توانایی‌های آنهاست. 
به‌عنوان مثال‌؛ مرتب‌کردن اتاق یا چیدن میز غذا یا کاشت گل و سبزیجات در خانه یا بالکن. با این کار، کودک یاد می‌گیرد که مراقبت از گیاه یعنی صبر، نظم و مسئولیت‌پذیری. ضمن این‌که آبیاری، بررسی رشد گیاه و ثبت تغییرات، یک فعالیت روزانه آموزنده است. 
برای این‌که این فعالیت‌ها جذاب بمانند، می‌توان آنها را در قالب بازی یا چالش انجام داد‌؛ مثلا بگوییم «کی می‌تونه زودتر تختش رو مرتب کنه؟» یا برای انجام منظم وظایفش ستاره یا امتیاز بدهیم. 
با این‌روش، کودک سرگرم می‌شود، مهارت زندگی یاد می‌گیرد و والدین بدون فشار زیاد از کمک او بهره‌مند می‌شوند. 

۷ پروژه‌های کوچک خانوادگی
یکی از مؤثرترین روش‌ها برای سرگرم‌کردن بچه‌ها در فصل تابستان، درگیر کردن آنها در پروژه‌هاtی کوچک و سبک خانوادگی است که به نوعی آموزش در دل سرگرمی تلقی می‌شود. این پروژه‌ها می‌توانند بسیار ساده و در عین حال آموزنده و مفید باشند. 
ساخت کاردستی با وسایل بازیافتی: بطری‌های پلاستیکی، کارتن‌ها، کاغذهای باطله و... می‌توانند تبدیل به وسایل بازی یا تزئینی شوند. این کار خلاقیت بچه‌ها را تقویت می‌کند و درک بهتری از محیط‌زیست به آنان می‌دهد. 
تهیه دفترچه خاطرات تابستان: بچه‌ها می‌توانند هر روز جمله‌ای بنویسند  یا نقاشی‌ای درباره فعالیت‌های خود بکشند با این کار در پایان تعطیلات تابستانی یک یادگاری زیبا و شخصی خواهند داشت. 
این فعالیت‌ها به هزینه یا امکانات خاصی نیاز ندارد و می‌توانند در کنار سایر اعضای خانواده انجام شوند بدون این‌که فشار زیادی روی پدر‌و‌مادر باشد. 

۸ تشویق به کتاب‌خوانی جذاب 
بیشتر کودکان اگر بدون اجبار با کتاب آشنا شوند، به آن علاقه‌مند می‌شوند. برای این کار، می‌توان از چند روش خلاقانه استفاده کرد. 
چالش کتاب‌خوانی تابستانی: مثلا یک جدول تهیه شود و برای هر کتابی که کودک می‌خواند، یک ستاره، برچسب یا امتیاز بگیرد. بعد از رسیدن به تعداد خاصی از امتیاز، جایزه‌ای کوچک دریافت کند. 
کتاب‌های تصویری و تعاملی: انتخاب کتاب‌هایی با تصویر زیاد و متن کوتاه، مخصوصا برای کودکان کم‌سن‌تر، کتاب‌خوانی را جذاب‌تر می‌کند. 
بلندخوانی خانوادگی: اختصاص دادن ۲۰ دقیقه در روز برای این‌که یکی از اعضای خانواده (یا خود کودک) یک بخش از کتاب را با صدای بلند بخواند، به رشد زبانی و اعتماد‌به‌نفس او کمک می‌کند. 
با این‌روش‌ها، کتاب‌خوانی به یک بازی و سرگرمی تبدیل می‌شود، نه وظیفه‌ای خشک و والدین هم فقط نقش پشتیبان دارند نه معلم تمام‌وقت. 

۹ آموزش مهارت‌های دیجیتال به شکل هدفمند
با توجه به حضور اجتناب‌ناپذیر فناوری و تکنولوژی در زندگی کودکان، بهتر است به جای منع کامل آنها، استفاده هدفمند و محدود را به بچه‌ها آموزش دهیم. 
آموزش تایپ ده‌انگشتی یا کار با نرم‌افزارهای ساده مثل Paint یا PowerPoint: این مهارت‌ها علاوه بر تقویت تمرکز، برای آینده تحصیلی کودک بسیار مفید و مهم هستند. 
استفاده از اپلیکیشن‌های آموزشی: اپ‌های مخصوص کودکان در زمینه ریاضی، زبان، منطق یا نقاشی و... می‌توانند یادگیری و بازی را با هم ترکیب کنند. 
ساخت محتوا با راهنمایی: مثلا بچه‌ها یک داستان بنویسند و آن را تصویرسازی کنند و در قالب پاورپوینت یا ویدئو دربیاورند. 
البته زمان استفاده باید محدود و مشخص باشد (مثلا روزی یک ساعت)، تا هم کودک سرگرم شود و هم وابستگی بیش از حد به موبایل و تبلت و لپ‌تاپ ایجاد نشود. 

۱۰ ماجراجویی‌های کوچک شهری
لازم نیست برای تفریح حتما به مسافرت یا مکان‌های گران‌قیمت رفت. می‌توان با کودک ماجراجویی‌های کوچک اما هیجان‌انگیز در شهر یا محله ترتیب داد. 
بازدید از موزه‌ها یا باغ پرندگان و باغ‌وحش، حتی اگر قبلا رفته باشید. انجام این بازدیدها باعث می‌شود کودک هم شناخت بهتری از تاریخ و فرهنگ کشور داشته باشد و هم با محیط پیرامون خود آشنا شود. 
نقشه‌کشیدن و گشتن محله: مثلا یک مسیر جدید برای پیاده‌روی برگزینید و با هم کشفش کنید. 
جمع‌آوری چیزهای خاص: مثلا عکس گرفتن از تابلوهای خیابانی جالب یا ساخت «دفترچه کشف تابستانی». این قبیل تفریح‌ها به کودک حس کشف، کنجکاوی و هیجان می‌دهد و برای والدین هم خسته‌کننده یا پرهزینه نیست. حتی با یک مترو یا دوچرخه‌سواری ساده می‌توان روزی خاص ساخت و کودک را با محیط اطرافش آشناتر و فعال‌تر کرد.