رانندگی ذهن!

عادت جهانی گوش‌دادن به موسیقی پشت فرمان
تقریبا همه ما بخشی از مسیرهای روزانه را با موسیقی طی می‌کنیم. آمارها نشان می‌دهد ۷۰ درصد رانندگان هنگام راندن موسیقی گوش می‌دهند و در ۷۵ درصد زمان رانندگی، صدای پس‌زمینه در خودرو پخش می‌شود. این عادت، هم موجب کاهش خستگی می‌شود و هم مسیر را خوشایندتر می‌کند اما روان‌شناسان هشدار می‌دهند که همه انواع موسیقی اثر یکسانی ندارند. صدای بلند، ریتم تند یا ترانه‌های احساسی می‌توانند ضربان قلب را بالا ببرند، سرعت رانندگی را افزایش دهند و ذهن را از جاده دور کنند. این اثرات در نوجوانان و رانندگان کم‌تجربه شدیدتر است. پژوهش‌ها نشان داده جوانانی که موسیقی دلخواه و پرهیجان گوش می‌کنند، بیشتر دچار خطا، سرعت غیرمجاز و حتی رفتارهای تهاجمی می‌شوند.  
 
مغز هنگام رانندگی چه می‌خواهد؟
رانندگی شاید از بیرون ساده به نظر برسد اما پشت فرمان مغز ما درگیر ده‌ها پردازش همزمان است: تحلیل تصاویر، پیش‌بینی رفتار دیگر رانندگان، کنترل سرعت، ارزیابی خطرات و تصمیم‌گیری‌های ثانیه‌ای. برای انجام این کارها، بخشی به‌نام «حافظه‌ فعال» به کار گرفته می‌شود‌‌؛ همان قسمتی که اطلاعات را نگه می‌دارد و پردازش می‌کند. وقتی موسیقی بلند یا شلوغ باشد، بخش‌هایی از این حافظه درگیر پردازش صدا می‌شود و ظرفیت ذهن برای کارهای دیداری و فضایی کم می‌شود. به‌عبارت ساده‌تر، موسیقی بخشی از «حافظه» مغز را اشغال می‌کند‌‌؛ حافظه‌ای که رانندگی به‌شدت به آن نیاز دارد. به همین دلیل، در موقعیت‌های سخت ــ ‌مثلا ورود به یک خروجی پیچیده یا رانندگی زیر باران سنگین‌ ــ مغز ترجیح می‌دهد از یک محرک کم‌اهمیت خلاص شود:‌ موسیقی و ما ناخودآگاه صدای آن را پایین می‌آوریم. 
 
آیا موسیقی همیشه مزاحم است؟
با وجود همه هشدارها، موسیقی در بسیاری از شرایط یک عامل کمک‌کننده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که در مسیرهای طولانی و یکنواخت، موسیقی می‌تواند هوشیاری را افزایش دهد، از خستگی جلوگیری کند و سطح استرس را پایین نگه دارد. درواقع نبود هرگونه صدا در خودرو، به‌خصوص هنگام سفرهای طولانی، 
خود می‌تواند باعث کاهش تمرکز و احساس خواب‌آلودگی شود. بنابراین نقش موسیقی دوگانه است. بسته به نوع موسیقی و موقعیت رانندگی هم می‌تواند حواس‌پرت‌کن باشد و هم تقویت‌کننده تمرکز.

چه زمانی باید صدا را پایین بیاوریم؟
پژوهشگران معتقدند هر زمان که رانندگی به تصمیم‌گیری دقیق، واکنش سریع یا تمرکز دیداری بالا نیاز دارد، بهترین کار این است که موسیقی را کم یا قطع کنیم؛ موقعیت‌هایی مانند ترافیک‌های سنگین و پیش‌بینی‌ناپذیر، شب هنگام یا رانندگی در باران، مسیرهای ناآشنا، سبقت، عبور از تقاطع‌ها یا دوربرگردان‌ها و هنگام پارک دوبل یا مانورهای دقیق. در چنین شرایطی مغز برای جلوگیری از خطا، به‌طور طبیعی تمایل دارد محرک‌های مزاحم را حذف کند.

فرمانی که مغز صادر می‌کند
کم کردن صدای موسیقی هنگام رانندگی دشوار، یک رفتار غریزی نیست‌‌؛ یک فرمان شناختی است. مغز تلاش می‌کند منابع پردازش خود را از صدا به سمت دیدن و تصمیم‌گیری هدایت کند. این رفتار نشان می‌دهد انسان تا چه اندازه درگیر پردازش همزمان محرک‌هاست و چگونه کوچک‌ترین عوامل می‌توانند بر کیفیت تصمیم‌گیری پشت فرمان تأثیر بگذارند.