چوپانهای دورغگوی تلفنی

خیلی از روزنامه‌خوان‌ها حتما ماجرای خانه شماره 96 منطقه شمیران نو را به یاد دارند. فردی ناشناس با مزاحمت‌های خود باعث اعزام نیروهای امدادی به ماموریت‌های دروغین می‌شد. او با اورژانس، پلیس، آتش‌نشانی و امداد آب‌ و برق و گاز تماس می‌گرفت و برای آن خانه درخواست کمک می‌کرد و حتی گاهی نیز به جای ساکنان خانه سفارش غذا می‌داد!

این مزاحمت‌ها باعث شد ساکنان خانه پلاکاردی نصب کنند با این مضمون که «ماموران پلیس، آتش‌نشانی و اورژانس، ما درخواست کمک نکرده‌ایم و این تماس از سوی یک مزاحم صورت گرفته است.» البته نشر خبر این ماجرا در رسانه‌ها باعث شد فرد مزاحم دست از این کار خود بردارد.

گرچه شاید مزاحمان فقط از روی تفنن و بیکاری زنگ می‌زنند و فکر نمی‌کنند کارشان ضرری برای کسی داشته باشد، اما حقیقت آن است که آنها با اشغال کردن خطوط تلفنی آسیب‌های فراوانی را به این مراکز وارد می‌کنند.

اردیبهشت امسال، آماری در رسانه‌ها منتشر شد که نشان می‌داد سال گذشته سه میلیون و 636 هزار و 846 تماس با مرکز فوریت‌های پزشکی (115) تهران گرفته شده که از کل تماس‌های دریافتی، 49.66 درصد تماس‌ها را مزاحمان تلفنی تشکیل می‌دهند.

شاید یادتان باشد در گذشته هم بلوتوث‌های فراوانی از این مزاحمت‌های تلفنی دست به دست می‌شد که سبب خنده و خوشحالی مردم می‌شد.

واقعا مرض دارند!

گرچه میانگین سنی مزاحمان تلفنی 110، هفت تا هجده ساله هستند که گاهی ضمن اعلام خبر کذب اقدام به فحاشی کرده و گاهی نیز به جای صحبت‌ کردن، فوت می‌کنند یا نوار مبتذل پخش می‌کنند، اما به‌طور کلی مزاحمت تلفنی در ایران سن و سال ندارد.

از پسر بچه هشت ساله تا پیرزن هشتاد ساله مزاحم تلفنی می‌شوند. سال گذشته، رئیس مرکز اورژانس کشور در گفت‌وگو با رسانه‌ها وقتی از مزاحمت‌های تلفنی می‌گفت، داستان پیرزن هشتاد ساله‌ای را تعریف کرد که تقریبا هر روز با مرکز 115 تماس می‌گرفت و در هر تماسش می‌گفت دچار افت فشار خون و دیگر مشکلات مربوط به سالمندی شده است اما زمانی که تکنیسین‌های اورژانس به منزلش می‌آمدند، این پیرزن فقط مدتی می‌ایستاد و با تکنیسین‌های اورژانس صحبت می‌کرد تا از تنهایی دربیاید!

اما چرا مزاحمت‌های تلفنی سبب خنده و شادی یا سرگرمی یا وسیله‌ای برای رفع کمبودهای عاطفی ما یا درگیری‌های ذهنی‌مان می‌شود و چرا از این کار لذت می‌بریم؟ در این‌باره سیدحسن موسوی چلک، آسیب‌شناس و رئیس انجمن مددکاران ایران به جام‌جم می‌گوید: مزاحمان تلفنی چند‌دسته هستند. عده‌ای از روی کنجکاوی زنگ می‌زنند و عده دیگری عمدی و برای پرکردن اوقات فراغت‌شان این کار را انجام می‌دهند.

وی یادآور می‌شود: البته گاهی ما از کودکی مزاحمت را در جمع دوستان آموزش می‌بینیم. همین که وقتی با هم هستند و زنگ خانه‌ها را می‌زنند و فرار می‌کنند، یک نوع مزاحمت است که اگر تبدیل به عادت شود می‌تواند خطرناک باشد.

وی کسانی را که عمدی این کار را انجام می‌دهند، جزو گروه خطرناک می‌داند و می‌گوید: این افراد، هم به خودشان و هم به دیگران آسیب می‌رسانند.

به گفته این آسیب‌شناس اجتماعی در پاره‌ای‌ موارد، ماهیت ایجاد این مزاحمت‌ها، اختلالات شخصیتی یا رفتارهای ضداجتماعی نیست و ماهیت خاص دیگری تحت‌عنوان انحرافات جنسی است و فرد، مزاحمت تلفنی ایجاد می‌کند تا با شخص پشت تلفن ـ که شاید همجنس مخالف اوست ـ صحبت یا ارتباط برقرار کند.

بررسی‌ها از سوی پلیس نشان می‌دهد مزاحمان تلفنی در همه طبقه‌های اجتماعی وجود دارند و نمی‌توان ‌به قشر خاصی اشاره کرد و گفت این افراد از اقشار کم‌درآمد هستند یا متوسط یا توانمند. همچنین 95 درصد از مزاحمان از مشکلات رفتاری و روانی رنج می‌برند و کاستی‌های فرهنگی باعث این‌گونه رفتارهای بیمارگونه شده است.

قانون به دست مزاحمان دستبند می‌زند

ماده 641 قانون مجازات اسلامی، مزاحمت با تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر را جرم تلقی کرده و برای آن مجازات تعیین کرده است.

همچنین طبق قانون مخابرات، مجازات مزاحم تلفنی در صورت شکایت شاکی از یک تا شش ماه حبس خواهد بود (موضوع ماده 641 قانون مجازات اسلامی) و در صورت گذشت شاکی تعقیب کیفری و اجرای مجازات متوقف نخواهد شد، اما چون جرم از جرایم عمومی است بنابراین برای مجازات مزاحمت‌های پیامکی و تلفنی، مجرمان به مجازات تعزیری محکوم می‌شوند.

این مجازات ممکن است شلاق، جریمه مالی و حبس باشد. نوع مجازات نیز بسته به شخصیت متهم، دفعات و نوع مزاحمت بستگی دارد.

در سایت مخابرات نوشته شده است پیگیری شکایت از مزاحمان تلفنی از دو طریق امکانپذیر است؛ نخست از راه مخابرات و سپس از طریق دادسرا. برای پیگیری از طریق مخابرات، مردم می‌توانند با مراجعه به اولین مرکز مخابرات نزدیک محل سکونت خود مزاحم تلفنی‌شان را شناسایی‌کنند.

شهروندان ابتدا باید به مخابرات بروند و با طرح موضوع شکایت، فرم مخصوص به کشف مزاحمت را پر کنند سپس شماره مورد نظر در سیستم کامپیوتری مخابرات تعریف شده و در صورت تماس فرد مزاحم، او با وارد کردن کد مخصوصی موضوع را به مخابرات اطلاع می‌دهد.

فقط در 24 ساعت فرد مزاحم شناسایی می‌شود که بار اول به مزاحم اخطار داده و تلفنش یک هفته قطع می‌شود.

در صورت تکرار مزاحمت، این بار تلفن سه ماه قطع و برای بار سوم خط فرد مزاحم جمع می‌شود. در صورت مزاحمت با خطوط ایرانسل یا تلفن همراه، شهروندان باید به مراکز ایرانسل یا دفاتر خدمات همراه اول مراجعه و طرح شکایت کنند.

موسوی چلک هشدار می‌دهد: کسانی که با منظور خاصی مزاحمت ایجاد می‌کنند خلاءهایی در زندگی خود دارند که از این طریق قصد پرکردن آنها را دارند. مثلا گمنام بودن به آنها کمک می‌کند راحت‌تر ارتباط برقرار کنند و از این‌رو کسانی که به صورت رودررو امکان صحبت ندارند، از این طریق مشکل‌شان را حل می‌کنند.

گاهی برخی افراد سرخوردگی خاصی از جامعه یا مسئولان جامعه دارند و سعی می‌کنند دست به کاری بزنند که قانون‌شکنی کرده و بتوانند احیانا کار مسئولی را که به‌نحوی مسئولیتی دارد، مختل کنند و این اعتراضی است در قبال موضوعی که نسبت به آن حساسیت پیدا کرده‌اند.

به گفته رئیس انجمن مددکاران ایران، برخی از مزاحمان تلفنی ماجراجو دست به کارهایی ماجراجویانه می‌زنند و با ایجاد مزاحمت تلفنی برای افراد عادی یا مراکزی مثل آتش‌نشانی، اورژانس یا پلیس این حس خود را پاسخ می‌دهند.

مزاحمت حادثه می‌سازد

شاید به نظر کسی که مزاحم تلفنی می‌شود و به منزل کسی زنگ می‌زند، این کار از روی تفنن و پرکردن اوقات‌فراغت باشد، اما گاهی همین مزاحمت‌ها حوادث زیادی را رقم زده است.

اگر صفحه حوادث روزنامه‌ها را بخوانید حتما متوجه این موضوع می‌شوید. موسوی چلک تشریح می‌کند: برخی افراد از روی عمد به منازل شخصی و افراد زنگ می‌زنند و با صحبت‌هایی باعث برهم زدن آرامش خانواده و زن و شوهر می‌شوند که این گروه بسیار خطرناک و آسیب‌زا هستند.

وی معتقد است بیشتر کسانی که در رتبه مزاحمان حرفه‌ای تلفن هستند، ضعف تربیت داشته و از نگاه آسیب‌شناسی، در جایگاه افراد هنجارشکن قرار دارند. تنهایی، انزوا، ضعف در برقراری ارتباط حضوری با دیگران، ناتوانی در گفت‌وگو با افراد خانواده، عقده‌‌های روحی و روانی و نداشتن همصحبت مناسب هم از جمله دلایل مزاحمت‌های تلفنی بوده است.

مزاحمت‌های خودخواسته

آیا می‌دانید کسانی هم هستند که خودشان اجازه مزاحمت می‌دهند؟ تعجب نکنید. سال گذشته مردی به کلانتری یوسف‌آباد رفت و اعلام کرد خانمی دائم مزاحم او می‌شود و او از این تعجب کرده که با وجود تغییر خط باز هم این مزاحمت ادامه دارد. پلیس در پیگیری‌ها متوجه شد همسر این مرد با دادن شماره شوهرش به خانمی دیگر قصد امتحان کردن او را داشته و حتی به او پول هم می‌داده است!

به اعتقاد رئیس انجمن مددکاران ایران، وقتی زن و شوهر به هم اعتماد نداشته باشند سعی می‌کنند از هر طریقی مثلا مچ همدیگر را بگیرند و گاهی هم دست به کارهای خطرناک می‌زنند.

یعنی وقتی یک زندگی به دلایل مختلف ناپایدار باشد، کوچک‌ترین تلنگری مانند یک مزاحم تلفنی می‌تواند آن را نابود کند.

وی ادامه می‌دهد: کسانی که دچار وسواس‌های فکری بی‌مورد هستند و مدام به دیگران شک می‌کنند، دچار اختلال پارانویا هستند که باید هرچه سریع‌تر به دنبال درمان خود باشند.

به گفته او، می‌توان برای از بین بردن شک و تردید طرف مقابل، از او برای خلاصی از شر مزاحم تلفنی کمک خواست، یعنی اگر واقعا پای یک مزاحم تلفنی در میان است، زن یا مرد به همسر خود اجازه دهد تلفن آنها را جواب دهد و با مزاحم برخورد کند حتی همسران می‌توانند در کنار یکدیگر و از راه‌های قانونی برای رفع مزاحمت اقدام کنند البته به شرطی که اگر زن متوجه شد مزاحم همسرش یک خانم است یا مرد فهمید مزاحم همسرش یک آقاست، این مساله را مدام به روی او نیاورد تا اعتماد طرف مقابل سلب نشود.

البته گاهی زن یا مرد نسبت به طرف مقابل خود احساس حقارت می‌کند، یعنی فکر می‌کنند از نظر شخصیتی، ظاهری، رفتاری یا حتی تحصیلی از همسر خود پایین‌تر هستند و همسرشان مدام به دنبال کسانی هستند که به آنها نزدیکترند. چنین افرادی در خودشان احساس ضعف می‌کنند، بنابراین به هر نوع تماس مشکوک هستند.

روان‌شناسان معتقدند چاره کار این گروه، دیدن نقاط مثبت خود و تقویت آنها برای از بین بردن حس حقارت‌ و خودکمتربینی‌شان است.

این احساس بی‌اعتباری و حقارت در خانم‌ها بیشتر از آقایان بروز می‌کند و با بالا بردن سطح اعتماد به نفس می‌توان آن را درمان کرد.

زهرا تالانی / جام جم