اصول نگهداری و مراقبت از خودرو

* برای سالم و قبراق نگهداشتن خودرو باید چند نوع بازدید را برنامه ریزی کنید: هفتگی، ماهانه، شش ماهه و سالانه.

* در هر یک از این بازدیدها، بسته به میزان و نوع استفاده از خودرو یا شیوه رانندگی خودتان باید اقداماتی همچون شست وشو و تمیزی و از آن مهم تر بازدید و پیشگیری را انجام دهید که شامل بررسی آب رادیاتور، مقدار محلول درون باتری غیرخشک، سطوح روغن موتور و کلاچ و ترمز، نور چراغ ها، نشتی احتمالی شلنگ ها، اتصال کابل ها، تنظیم باد، روانکاری و گریسکاری های لازم، تعویض روغن کهنه یا فیلترهای کثیف شده، لقی یا شل شدگی پیچ ها و اتصالات، فیلرگیری، ضربدری کردن لاستیک ها، تنظیم کاربراتور، فرمان یا جلوبندی در صورت نیاز، تعویض شمع و... مانند اینهاست.

* علاوه بر نگهداری، نوع رانندگی افراد هم در سلامت خودرو نقش دارد. رانندگی به شیوه نادرست و غیراستاندارد باعث کاهش عمر مفید خودرو و افزایش تعمیر و هزینه های آن می شود.

* از آنجا که روغن موتور به دلایل گوناگونی از جمله تبخیر ناشی از گرما، خرابی و اشکال قطعات، پیمایش مسافت و... همواره با کاهش سطح یا کیفیت روبه روست، بازبینی مرتب آن در افزایش طول عمر و بهبود کار و سلامت خودرو موثر است.

* هر هفته یا در نهایت دو هفته یک بار سطح روغن را بررسی کنید. هر یک ماه تا 45 روز یا هر 700 تا 800 کیلومتر هم کیفیت آن را بسنجید.

* برای بررسی میزان و مقدار روغن، بهترین زمان، هنگامی است که خودرو کمی کار کرده و هنوز گرم است. ابتدای روز که همه روغن از مجاری به کارتل یا محفظه روغن بازگشته، ده دقیقه آن را روشن کنید. سپس خاموش کرده، 5 تا 10 دقیقه دیگر منتظر بمانید.

* خودرو را در سطحی صاف متوقف کنید.

* گیج روغن را خارج کنید. با دستمالی سطح آن را تمیز کرده و دوباره در محل قبلی قرار دهید. چند لحظه صبر کنید و این بار گیج را خارج کرده سطح روغنی شده را بازدید کنید. بر حسب دستور سازنده خودرو، که در دفترچه راهنمای آن ذکر شده، ممکن است سطح مناسب روغن اندکی متفاوت از آنچه اکنون می بینید باشد.

* معمولا اگر سطح روغن کمتر یا روی علامت L باشد، نشانه کمبود روغن و اگر بالاتر یا روی مقدار F باشد، نشانه زیاد بودن روغن است. بهترین حالت میان این دو است زیرا در هر دو صورت به موتور و قطعات آسیب می رسد.

* بسیاری از خودروسازان معتقدند تا یک چهارم کاهش روغن بر اساس شرایط رانندگی، نوع اتومبیل و... طبیعی است؛ فقط باید بازدید کنید که اگر سطح روغن کم شده باشد، از همان روغن قبلی به روغن کارکرده اضافه کنید.

* برای بررسی کیفیت روغن، کافی است دو انگشت شست و اشاره خود را با اندکی از روغن روی سطح گیج آغشته کنید و کمی آن را میان انگشتتان حرکت داده، لمس کنید. اگر احساس کردید چسبندگی مناسبی دارد، صرف نظر از سیاهی روغن، کیفیت آن خوب است.

* روغنی که سیاه نشود، روغنی بی کیفیت است. به عبارت دیگر، یکی از ویژگی های روغن خوب، قدرت تمیز کردن و جذب دوده و کربن است که باعث تیره شدن سریع روغن می شود.

* برای تعویض روغن فریب تبلیغات فروشندگان و صاحبان تعویض روغنی را نخورید. نوع و شرایط روغن مصرفی هر خودرو در دفترچه راهنمای آن ذکر شده و خرید انواع دیگر جز دور ریختن پول و گاهی حتی آسیب رساندن به اتومبیل تان عایدی دیگری ندارد.

* در هر بار تعویض روغن موتور، فیلتر روغن را نیز عوض کنید. (به حرف آنها که معتقدند فیلتر روغن را باید یکی در میان عوض کرد، توجه نکنید)

* هر ماه سطح واسکازین و روغن مخصوص ترمز را نیز بازدید کنید.

* همیشه تغییراتی مثل زمان تعویض روغن، نوع و تاریخ تعویض فیلتر و اموری مانند این را در یک برگه کوچک یادداشت کنید و در خودرو نگه دارید.

* در هر فصل روغن موتور را عوض کرده، روغن مخصوص همان فصل را بریزید تا با هزینه کمتر، جلوی استهلاک موتور و هزینه بیشتر را گرفته باشید.

* هر شش ماه خودرو را متناسب با فصول سرد یا گرم، فیلرگیری تابستانی یا زمستانی کنید تا هزینه سوخت و استهلاک خودرو کاهش یابد.

* در خودروهای تولیدی چند سال اخیر برای بازدید سطح آب رادیاتور، هیچ گاه نباید در رادیاتور را باز کرد، زیرا مجاری آن نیاز به هواگیری مجدد پیدا می کند. به طریقه توصیه شده کارخانه سازنده عمل کنید که معمولا بازدید ظرف مجاور آن تحت عنوان ظرف آب برگشتی و دقت در علائم روی آن است. اگر نیاز به اضافه کردن آب بود، از طریق باز کردن در آن ظرف، اقدام کنید.

* هیچ گاه برای افزایش سطح آب رادیاتور، از آب لوله کشی استفاده نکنید. این آب بیشتر مواقع حاوی ذرات معمولا غیر قابل دیدی است که بخشی از آن را می توانید در بدنه درونی سماور منزل خودتان ببینید. همان طور که این ذرات تبدیل به لایه ای سخت در سماور می شود، می تواند مجاری ریز خنک کاری را نیز مسدود کند و شما را به دردسر و خرج بیشتر بیندازد.

* هیچ گاه از آب خالص در رادیاتور استفاده نکنید. آب را با میزانی از محلول های اتیلن گلیکول یا مایع ضدیخ ، ضدجوش یا ضد زنگ که در فروشگاه های لوازم یدکی یا مغازه های تعویض روغنی موجود است، مخلوط کنید و از آن برای مواقع لازم بهره بگیرید. اتیلن گلیکول یا همان ضدیخ - ضدجوش، هم در زمستان کاربرد دارد و باعث جلوگیری از یخ زدن مایع درون رادیاتور می شود، هم در تابستان که از جوش آوردن آب و دردسرهای ناشی از آن بویژه در گذرگاه های پرترافیک، خلاصتان می کند.

* دور محلول ها و مواد شیمیایی معروف به رسوب زدا را برای پاکسازی مجاری داخل رادیاتور خط بکشید و به توصیه افراد ناآگاه گوش ندهید. این مواد بر اساس خاصیت خورندگی ممکن است سبب باز شدن مسیر شود، اما همین خاصیت، زیان هایش را روی بخش های داخلی رادیاتور نیز اعمال می کند.

* به یاد داشته باشید هیچ گاه برای بررسی و بازبینی سطح سیال درون رادیاتور، هنگام روشن بودن یا تازه خاموش کردن خودرو اقدام نکنید. با این کار ممکن است مایع در حال جوش و زیر فشار به صورت یا دست هایتان بپاشد و دچار سوختگی شوید.

* اگر خودروی شما از انواع قدیمی است که باید برای بررسی سطح مایع درون رادیاتور، مستقیم در رادیاتور باز شود، صبر کنید خودرو سرد شود، سپس با احتیاط و در حالی که دستمال ضخیمی روی در رادیاتور گذاشته اید، آن را باز کرده و سطح مایع را بررسی کنید. در این حالت، سیال باید حدود یک بند انگشت یا یک سانتی متر بالاتر از لول های درون رادیاتور باشد. در خودروهای جدید که به سیستم مدار بسته معروفند، علامت ماکزیمم (بیشترین) و مینیمم (کمترین)، ملاک خوبی برای تشخیص سطح سیال خنک کننده به شمار می رود.

* شبکه های جلوی رادیاتور را از حیث وجود حشرات و خاشاک در لابه لای لول های شبکه بررسی کنید. اگر حشره یا خاشاکی در آن گیر کرده، با احتیاط، طوری که خسارت و صدمه ای به پره های رادیاتور نزنید، آنها را جدا کرده و راه جریان هوا را باز کنید.

* شلنگ ها را از لحاظ نشتی یا استهلاک و تسمه ها (بویژه تسمه پروانه) را از نظر سفتی یا پارگی بازدید کنید و در صورت نیاز، قبل از خرابی بیشتر، تعویض کنید. (سفتی تسمه معمولا با فشار انگشت روی فضای غیر درگیر آن مشخص می شود؛ تسمه پس از وارد آوردن فشار باید حدود یک سانتی متر عقب برود)

* مایع درون سیستم خنک کاری نباید نشانی از روغن یا چربی داشته باشد. اگر چنین است خودرو را به مکانیک نشان دهید.

* اگر سیستم خنک کاری خیلی سریع تر از حد معمول آب کم می کند، بروز نشتی محتمل است و خودرو را به رادیاتورساز نشان دهید.

* هر ماه روی نقطه اتصال کابل های باتری کمی گریس بزنید تا از ایجاد رسوب و در نتیجه قطع اتصال جلوگیری کرده باشید. اگر تاکنون چنین نکرده اید، ابتدا باید رسوب روی زبانه های سربی را تمیز کنید.

* عمر مفید اغلب باتری ها در شرایطی که به طور مناسبی از آن مراقبت کرده باشید، حدود دو سال است. در صورتی که این زمان طی شده، در فصول سرد امکان روشن شدن خودرو با باتری کهنه سخت است؛ بخصوص اگر در ابتدای روشن کردن خودرو و هنگام استارت زدن، صدایی شبیه به خرخر به گوشتان می رسد. بهتر است پیش از رسیدن فصل سرد و معطلی ها و دردسرهای آن، باتری کهنه را عوض کنید.

* از روغنکاری یا گریسکاری لولای درها، قفل ها و مانند آن غافل نشوید.

* هر شش ماه، چرخ ها را اگر لاستیک شان از نوع بایاس پلای است به صورت ضربدری و اگر از نوع رادیالند به شکل طولی جابه جا کنید تا عمر مفید لاستیک ها افزایش یابد. ترمزهای شدید و پیاپی، سرعت زیاد، هوای گرم، حرکت در گذرگاه های سنگلاخ، حرکت پرشتاب اولیه، تنظیم نبودن باد لاستیک و مانند اینها باعث کاهش عمر مفید لاستیک می شود.

* بسیارند کسانی که با رها کردن عیب های ظاهرا کوچک یا امروز و فردا کردن برای رفع عیوب به بهانه نداشتن وقت یا هزینه تعمیر، خودروی خود را از بین می برند و به جیبشان ضرر بیشتری می رسانند. یک چراغ معیوب ترمز، واکنش دیرتر راننده پشت سر را به دنبال خواهد داشت و البته هزینه و وقتی که صرف صافکاری می شود، بیشتر از زمان و هزینه چند تومانی تعویض یک لامپ یا متصل کردن مجدد سیم و کابل آن است؛ شما چنین فردی نباشید. (از این نوع عیب های کوچک اما رها شده، بسیارند؛ اثر خورندگی و کاهش دید و به زحمت افتادن راننده در تعویض نکردن برف پاک کنی که لاستیک آن خاصیت ارتجاعی و پاک کنندگی را از دست داده، خسارت لاستیک سایی چرخ هایی که زوایایشان از تنظیم خارج شده و...)

* به فضولات پرندگان روی بدنه خودرو حساسیت نشان دهید! این فضله ها خاصیت خورندگی شدیدی دارند و اگر دیر تمیز شود، اثر و لکه آن روی بدنه خواهد ماند.

* در ترافیک ثابت که حالت توقف خودرو بیشتر است، سعی کنید کمتر از کولر و سیستم تهویه استفاده کنید تا فشار کمتری به موتور و قطعات سیستم تهویه وارد آید.

* حتما قبل از روشن کردن سیستم تهویه و کولر در حین حرکت، ابتدا پای خود را از روی گاز بردارید، کلاچ را بگیرید و آن گاه کلید کولر یا تهویه را بزنید تا از استهلاک یا حتی سوختن کمپرسور جلوگیری کرده باشید.

* در فصول سرد، برای آن که نیازی به تجدید گاز کولر در تابستان بعدی نداشته باشید و قطعات نیز آب بندی یا خاصیت خود را از دست ندهد، حتما هر دو هفته یک بار، کولر و سیستم تهویه را به مدت ده دقیقه روشن کنید.

* در مناطق پر باران، در فصل زمستان یا گذرگاه های پر گل و لای، برای جلوگیری از پوسیدگی بدنه هر دو تا سه هفته خودرو را تمیز کرده، بخصوص قسمت زیر گلگیر و خودرو را از رسوب و گل و لای پاک کنید.

>> جام جم/ رشید حسام