چرا روی پوست لکه می‌افتد؟

جام جم سرا: اما اگر بخواهیم پوست ایرانی‌ها را در یکی از این گروه‌ها قرار دهیم، گروه 2 و 3 به ترتیب سبزه‌روشن و سبزه‌تیره در این رده‌بندی قرار داده می‌شود.

رنگ پوست طبیعی هر انسانی معمولا یکدست است. ولی بیماری‌های مختلف باعث می‌شود برخی از نواحی پوست پررنگ‌تر یا کمرنگ‌تراز دیگر نقاط پوست شود. در این مبحث بیشتر روی لکه‌های پررنگ تمرکز خواهیم کرد.

لکه‌های پررنگ یا هیپر پیگمانته از نظر تقسیم‌بندی انواع مختلفی دارد. بعضی از بدو تولد وجود دارند و قطر آنها هم از میلی‌متری تا چند سانتی‌متر است.

گاهی نیز به صورت اکتسابی هستند یعنی به مرور و گذشت زمان روی پوست ظاهر می‌شوند که به آنها اشاره می‌کنیم:

لکه‌های بعد از بروز التهابات پوستی: لکه‌هایی هستند که هر گاه در پوست التهابی ایجاد شود پوست به صورت رفلکسی تیره می‌شود. شدیدترین حالت آن بعد از آکنه است؛ یعنی وقتی جوشی از بین می‌رود تا مدت‌ها ناحیه جوش به شکل یک لکه روی پوست می‌ماند. لکه‌های بعد از لیزر یا سوختگی‌های خفیف، بعد از گزش حشره، حساسیت به یک دارو یا گیاه و بعد از التهاب‌های اگزامایی از دیگر لکه‌های ناشی از التهاب است که لکه‌های موقت محسوب می‌شود. ولی شدت هر لکه به رنگ پوست بستگی دارد، هر چه پوست روشن‌تر باشد این لکه‌ها کمرنگ‌تر و زودگذرتر و هرچه پوست تیره‌تر باشد پررنگ‌تر و طولانی‌تر روی پوست می‌مانند. اساس درمان، شناسایی زودهنگام نوع لکه از سوی پزشک است تا زودتر از بروز لکه‌های جدید پیشگیری شود.

ماسک حاملگی: این نوع ماسک به شکل یک تیرگی پروانه‌ای شکل است که در خانم‌ها و در دوران بارداری بسیار دیده می‌شود و قسمت مرکزی صورت، پیشانی و پشت لب را تیره می‌کند. البته بندرت نیز ممکن است در مردان دیده شود. زنان آسیایی بیشتر به این نوع از لکه‌ها مبتلا می‌شوند. ملاسما یا ماسک حاملگی دو نوع است: سطحی و عمقی.

نوع سطحی به اپیدرم محدود است و به درمان‌های دارویی هم پاسخ خوبی می‌دهد. در نوع عمقی رنگدانه‌های پوستی در قسمت عمقی تجمع پیدا می‌کنند و طبیعی است که به درمان هم خوب پاسخ نمی‌دهد (برای از بین بردن لکه‌های عمقی باید از کرم‌های روشن‌کننده یا کرم‌های لایه‌بردار استفاده کرد). ملاسما بر اثر هورمون استروژن دوران بارداری یا قرص‌های پیشگیری از بارداری ایجاد می‌شود. این لکه‌ها با نور آفتاب شدت می‌یابند و بعد از درمان نیز احتمال عود وجود دارد.

کک و مک: این لکه‌ها در افرادی که پوست روشن و زمینه ژنتیک دارند دیده می‌شود. نور آفتاب علت اصلی ایجاد و تشدید کک و مک است. معمولا در نواحی فوقانی بدن مانند پوست صورت و دست‌ها که بیشتر در معرض مستقیم نور آفتاب است دیده می‌شود. در فصول پاییز و زمستان که شدت تابش نور آفتاب ضعیف‌تر است، کمرنگ‌تر و در بهار و تابستان پررنگ‌تر می‌شود. کک و مک با استفاده از دارو کمرنگ می‌شود، ولی با هر بار تماس آفتاب دوباره برمی‌گردد.

بهترین درمان برای کک و مک استفاده از لیزر است ولی همه افراد بعد از لیزر همیشه باید رعایت کنند تا مانع برگشت لکه‌ها شوند، زیرا این پوست‌ها بسیار مستعد هستند و ممکن است این لکه‌ها عود کنند.

خال‌ها: خال‌ها نیز به صورت لکه‌های پررنگ‌تر روی پوست ظاهر می‌شوند. برخی از خال‌ها که متمایل به آبی هستند، درمانشان کمی مشکل‌تر است و حتی روی صورت و دور چشم هم دیده می‌شوند. در این موارد درمان دارویی کمک‌کننده نیست، ولی لیزردرمانی آن هم به صورت مکرر مفید است. در هر حال از بین بردن خال‌ها امکان‌پذیر است.

لکه‌های وابسته به سن: باور عموم این است که وجود بیماری‌های کبدی باعث ایجاد این لکه‌ها در افراد پیر یا میانسال می‌شود اما این طور نیست. لکه‌های دوران پیری نتیجه تماس زیاد با آفتاب است و کسانی که در گذشته تماس مداوم با آفتاب داشته‌اند زودتر دچار این لکه‌ها می‌شود. هر چه سن بالاتر می‌رود پررنگ‌تر می‌شود و درمان آن نیز لیزر است.

لکه‌ها خطری ندارند

لکه‌ها معمولا نگران‌کننده نیستند فقط شکل و ظاهر پوست را دستخوش تغییر می‌کنند. گرچه بعضی سرطان‌های پوستی ابتدا با لکه خود را نشان می‌دهند، ولی اینها به مرور برجسته می‌شوند و تغییر شکل می‌دهند، در حالی که لکه ایجاد شده شکل غیرعادی ندارد. (دکتر مجتبی امیری- متخصص پوست و مو/ضمیمه سیب)