یک آزمایش جالب: چرا پشه‌ها عاشق خون انسانند؟!

جام جم سرا به نقل از ایسنا: هزاران سال پیش تعدادی از پشه‌ها تغییر تکاملی قابل‌توجهی را از خود بروز دادند و به انسان‌ها علاقه نشان دادند. این تغییر موجب شد بسیاری از پشه‌ها حیوانات جنگلی را‌‌ رها کرده و به سوی انسان‌ها حمله‌ور شوند.

دانشمندان حاضر در این پژوهش، به خوکچه‌های هندی و جوراب‌ شلواری برای انجام بررسی‌هایشان متکی بودند. آن‌ها دو نوع پشه را در رابی کنیا بررسی کردند؛ این پشه‌ها، Aedes aegypti formosus (پشه‌های سیاه) بودند که موجودات جنگلی را برای تغذیه ترجیح می‌دهند و نوع دیگر پشه قهوه‌ای رنگ Aedes aegypti aegypti بود که انسان‌ها را به عنوان غذا انتخاب می‌کند.

محققان پنج سال پیش لارو پشه‌های کنیا را جمع‌آوری کردند و پس از پرورش‌ دادن آن‌ها در آزمایشگاه، تایید کردند که ترجیحات غذایی این موجودات همچنان به‌‌ همان روال پیشین بود. آن‌ها طی بررسی‌هایشان دریافتند پشه‌ها به بوی انسان علاقه‌مند می‌شوند و ژن‌هایی را کشف کردند که حاوی پروتئین‌هایی موسوم به «گیرنده‌های بو» هستند. این پروتئین‌ها بوهای مختلف را شکار می‌کنند. سپس آنها ۱۴ ژن مرتبط از این دست را شناسایی کردند و دریافتند ژن گیرنده بوی موسوم به Or۴ در پشه‌های عاشق انسان تا حد بالایی ظاهر می‌شود.

محققان حدس زدند که این ژن باید نوعی رایحه را در بوی بدن انسان شناسایی کند. آن‌ها از داوطلبان انسانی خواستند جوراب‌شلواری بپوشند و سپس این جوراب‌ها را داخل ماشینی قرار دادند که برای جداسازی بوهای آن‌ها به صد‌ها ماده شیمیایی منفرد تشکیل‌دهنده بوی بدن انسان طراحی شده بود. با استفاده از این ماشین، آن‌ها بر روی رایحه‌ای موسوم به sulcatone تمرکز کردند که در جوراب‌های پوشیده‌شده توسط خوکچه‌ها موجود نبود.
مولفه sulcatone رایحه مهمی است که عامل بوی منحصر‌به‌فرد انسان است و ژن موجود در پشه‌های قهوه‌ای رنگ این رایحه را در بوی بدن انسان شناسایی می‌کند. محققان هشدار داده‌اند مولفه sulcatone بتنهایی نمی‌تواند ترجیح این پشه‌ها برای انسان را توضیح دهد. آن‌ها sulcatone را به بوی خوکچه هندی افزودند و پشه‌های قهوه‌ای‌ رنگ هیچ ترجیح افزایش‌یافته‌ای برای این بو از خود نشان ندادند.

برسی جدید نمونه‌ای نادر از مشارکت‌ ژن‌ها در تکامل رفتاری است و جزئیات آن در نشریه Nature قابل‌مشاهده است.