بمب خودتان را خنثی کنید: قرار است منفجر شوید!

شاید شما هم تا به حال از دست راننده خودروی جلویی، فروشنده مغازه‌ای که از او خرید کرده‌اید یا دوستی که حرف بی‌ربطی زده است، ناراحت شده‌اید و برای یک لحظه آن قدر عصبانی شده‌اید که به یک کتک کاری حسابی هم برای نشان دادن عصبانیتتان فکر کرده‌اید.
چند وقت پیش رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین گفت: «خشونت می‌تواند اشکال مختلفی از جمله ضرب و جرح، قتل، آزار در درون خانواده و... داشته باشد. اگر پرونده‌های حوزه قضایی را بررسی کنیم، خشونت تقریبا رتبه دوم پرونده‌های سیستم قضایی را به خود اختصاص داده است.»
بنابراین آشنایی با خشم و مهارت‌های کنترل آن، از نان شب برای زندگی در جامعه امروزی واجب‌تر است.

افراد ماهر در کنترل خشم چگونه‌اند؟

این افراد به گونه‌ای عمل نمی‌کنند که به خود و به فرد یا افراد دیگر آسیبی وارد کنند، به حق و حقوق خود آگاهی دارند و سعی می‌کنند تا حد ممکن، مانع ضایع شدن حقشان شوند، مراقب هستند که خشم به پرخاشگری مبدل نشود و به تهدید و زور متوسل نمی‌شوند.
این افراد بدون متهم کردن فرد مقابل، مسئولیت احساسات خود را می‌پذیرند و به جای اینکه بگویند: «تو مرا عصبانی کردی»، می‌گویند: «من عصبانی هستم». افرادی که با مهارت کنترل خشم آشنا هستند، به جای قضاوت درباره شخصیت فرد مقابل درباره موقعیت خشم برانگیز صحبت می‌کنند و به جای گفتن «توآدم شلخته‌ای هستی»، می‌گویند: «به هم ریختگی اتاق، مرا ناراحت می‌کند.»
همچنین این افراد سعی می‌کنند که احساس خشمشان به درازا نکشد و با فرد مقابل بدون اینکه کنترل خود را از دست بدهند، صحبت کنند و سعی می‌کنند حرف‌هایی بزنند که بعد از عصبانیت از گفتن آن‌ها پشیمان نشوند.

واکنش شما در زمان خشمگین شدن چگونه است؟

معمولا افراد در مواجهه با موقعیت‌های خشم برانگیز، به ۴ شکل عکس‌العمل نشان می‌دهند:
گروه اول افرادی هستند که در هنگام خشم هیچ عکس‌العملی از خودشان نشان نمی‌دهند و بی‌اعتنا از کنار آن موقعیت عبور می‌کنند؛ به این افراد منفعل گفته می‌شود.
گروه دوم افرادی هستند که برخلاف گروه اول به محض عصبانی شدن، خشم خود را بروز می‌دهند. به این گروه از افراد پرخاشگر گفته می‌شود.
گروه سوم افرادی هستند که به صورت نامشخص پرخاشگری می‌کنند. کله شقی، اشکال تراشی بی‌دلیل و پشت گوش انداختن کار‌ها، از ویژگی‌های این گروه از افراد است.
گروه چهارم افرادی هستند که بهترین و مناسب‌ترین برخورد را در مواجهه با موقعیت‌های خشم برانگیز از خود نشان می‌دهند و به آن‌ها افراد قاطع گفته می‌شود. افراد قاطع کسانی‌اند که علاوه بر کنترل خشم، برخوردی قاطعانه، بدون احساس ترس و بدون رفتار پرخاشگرانه با فرد مقابلی که موجب خشم آن‌ها شده است، دارند و با او گفت‌و‌گو می‌کنند.

با مهارت کنترل خشم آشنا شوید

شیوه‌ها و راهکارهایی که در ادامه مطرح می‌گردد، باعث می‌شود قبل از اینکه وارد موقعیت‌های خشم برانگیز شویم با تمرین و ممارست بتوانیم مانع از این شویم که کنترل خشم از دست ما خارج شود.

ورزش‌های هوازی انجام دهید:
انجام ورزش‌های هوازی، روش بسیار سودمندی است که در دراز مدت به افزایش توانایی خنثی کردن خشم منجر می‌شود. ورزش‌هایی نظیر دویدن، شنا کردن، دوچرخه سواری، راه رفتن سریع و کوهپیمایی جزو ورزش‌های هوازی است.

از روش آرمیدگی استفاده کنید:
یک روش موثر دیگر که به ما کمک می‌کند خشم خود را کنترل کنیم، بهره بردن از روش‌های آرمیدگی است. بسیاری از یافته‌های پژوهشگران، دال بر موثر بودن این شیوه در کنترل هیجان‌های ناخوشایندی نظیر خشم و اضطراب است. روش‌های ساده آرمیدگی مانند تنفس عمیق و آرام سازی ذهنی می‌تواند به ما در کاهش خشم و عصبانیت کمک کند. در این روش می‌توانید در وضعیت راحتی دراز بکشید، چشم‌های خود را ببندید و تمام ماهیچه‌های خود را به حالت آرمیدگی در بیاورید. این کار را از پا‌ها آغاز کنید و ادامه دهید تا تمام ماهیچه‌هایتان به حالت آرمیدگی برسد. سپس از راه بینی نفس بکشید. این کار را به مدت ۲۰ دقیقه ادامه دهید. سعی کنید در این مدت فقط صدای نفس کشیدن خود را بشنوید. فراموش نکنید که بهتر است این تکنیک‌ها هر روز انجام شود تا زمانی که در وضعیت تنش زا قرار می‌گیرید به طور خودکار، از این روش‌ها استفاده کنید.

به آزاد کردن افکارتان (مانترا) فکر کنید:
«مان» به معنی فکر و «ترا» به معنی آزاد شدن است. در حقیقت مانترا مجموعه‌ای از کلمات و آواهایی است که با لحن خاص و به دفعات تکرار می‌شود و به آن دلیل که تاثیر مثبتی بر جسم و روح می‌گذارد، در کنترل خشم کاربرد دارد. به یک جمله یا یک شعار فکر کنید که بتواند شما را در کنترل خشم کمک کند. در مواقع خشم با جملاتی نظیر «ارزش ندارد» یا «من آرام هستم»، مانترا را در خود ایجاد کنید و خود را از خشم برهانید.

خشم‌های گذشته را فراموش کنید:
اینکه هر یک از ما در حال حاضر نسبت به موقعیت‌های خشم برانگیز گذشته زندگی خود چه احساسی داریم و این احساسات چه تاثیری بر ما می‌گذارند، عاملی است که در توانایی خنثی کردن خشم‌های فعلی، موثر خواهد بود. هر یک از ما در گذشته در موقعیت‌هایی قرار داشته‌ایم که هنوز هم با گذشت مدت‌ها، باز هم ممکن است یادآوری آن موقعیت ما را ناراحت کند. انباشته شدن احساس خشم ناشی از اتفاقات گذشته از جمله عواملی است که باعث می‌شود در دراز مدت قدرت تحمل ما کاهش یابد؛ بنابراین برای اینکه آستانه تحمل ما بالا رود لازم است به خشم‌های گذشته خود بپردازیم و تلاش کنیم تا آن‌ها را فراموش کنیم.

به نتیجه خشمگین شدن فکر کنید:
روش دیگر برای خنثی کردن خشم، فکر کردن و پیش بینی نتیجه خشم در آینده است. ما با تجربه و آموزش، یاد گرفته‌ایم که چگونه از خطرهای احتمالی دوری کنیم. همه ما می‌دانیم که احتمال تصادف وقتی که چراغ راهنمایی و رانندگی قرمز است، بسیار بالاست بنابراین از چراغ قرمز عبور نمی‌کنیم. (حمید شیرازی، کار‌شناس ارشد روان‌شناسی بالینی/خراسان)