شب‌ عید چه ‌بخوریم؟ + تصاویر

به گزارش جام جم سرا ، نیاکان ما برای انجام هر‌کاری دلایلی داشتند که شاید خیلی علمی‌نبوده اما باور به این دلایل موجب می‌شده آنها به انجام آن پایبند باشند و هر طور شده آن را به‌سامان برسانند.

مهم‌ترین دلیلی که قدیمی‌ترها سعی می‌کردند شب عید حتما غذای گرم خاصی بپزند این بود که معتقد بودند باید شب سال نو از خانه‌شان دود بیرون برود و این نشانه آن است که اجاق خانه‌شان روشن است.

مادربزرگ‌های ما تعریف می‌کنند که در ایام قدیم برنج اینقدر فراوان نبود و مردم هم استطاعت خرید آن را نداشتند، ولی هر طور بود شب عید تلاش می‌کردند اعضای خانواده را به یک پلوی چرب و نرم و خوشمزه مهمان کنند.

‌دلیل خوردن سبزی پلو و ماهی هم ‌‌این‌ است که ماهی را نشانه حیات و زندگی می‌دانستند و با خوردن آن گمان می‌کردند در تمام طول سال سرزندگی برای آنها وجود خواهد داشت. برنج را هم نشانه برکت می‌دانستند و بر این باور بودند که با خوردن آن در شب عید برکت در طول سال از خانه‌شان نخواهد رفت. سبزی خاص پلو را هم نشانه رویش و باروری می‌دانستند. ‌برخی هموطنان ما شب عید حتما رشته پلو می‌ پزند و معتقدند با خوردن آن سررشته امور در طول سال از دستشان خارج نخواهد شد و همواره بر اوضاع زندگی اشراف دارند.

آش‌ آبغوره

مواد لازم:

بلغور گندم: 1.5 لیوان

برنج: یک فنجان

بال و گردن مرغ: 250 گرم

نخود و لوبیا: یک لیوان

عدس: نصف لیوان

سبزی آش‌ شامل تره، جعفری، گشنیز و اسفناج:
یک کیلو

نعنا و پیاز سرخ شده: به میزان لازم

روغن، نمک و فلفل تند: به میزان لازم

آبغوره: یک لیوان

طرز تهیه:

نخود و لوبیا را از شب قبل خیس کنید. برنج و بلغور و عدس را هم جدا از نخود و لوبیا خیس کنید. سبزی آش را پاک کنید و بشویید و خرد کنید.

آب لوبیا و نخود را صاف کنید و در قابلمه بریزید و تکه‌های مرغ را به آن اضافه کنید و چهار تا پنج لیوان آب روی آن ریخته و بپزید.

وقتی نخود و لوبیا و مرغ نیمه پز شد، بلغور و برنج و عدس و سبزی را هم به آش افزوده و بگذارید مواد خوب پخته شود و آش جا بیفتد. بعد آبغوره، نمک و فلفل را در آش ریخته و چند دقیقه دیگر هم آن را بجوشانید. آش را در ظرف مناسبی بکشید و روی آن را با نعنا داغ و پیاز سرخ شده تزئین
و میل کنید.

سبزی پلو با ماهی

مواد لازم:

ماهی متوسط: 2 تا 3 عدد

برنج: 5 پیمانه

سبزی پلویی شامل شوید، گشنیز، تره، جعفری و سیر تازه: 600 گرم

کره یا روغن: 5 قاشق غذاخوری

سیر: چند حبه

زعفران آب کرده و نمک و فلفل: به میزان لازم

آبلیمو و پیاز رنده شده : به میزان لازم

آرد و زردچوبه و پودر سیر: به میزان لازم

طرز تهیه:

برنج را بشویید و با آب و نمک خیس کنید. سبزی را بشویید و ریز خرد کنید. بهتر است سیر تازه را با برگ همراه با سبزی‌های دیگر خرد کرده و اگر در دسترس نبود از سیر خشک بوته‌ای استفاده کنید. ماهی‌ها را می‌توانید درسته با سر آماده کنید. داخل شکم ماهی را کاملا تمیز ‌‌و با مقداری آبلیمو و پیاز رنده شده و نمک و کمی‌زعفران آغشته ‌ و ماهی را طعم دار کنید. بعد در پودر سیر و نمک و آرد مخلوط شده بغلتانید و در روغن داغ سرخ کنید. می‌توانید ماهی را قطعه‌ قطعه ‌‌و سرخ کنید.

در هر صورت ماهی را برشته و سوخاری کنید. ته یک قابلمه روغن بریزید و برای ته دیگ از نان لواش استفاده کنید. برنج را زودتر از پخت معمولی، آبکش کنید و با کفگیر کم‌کم روی ته دیگ بریزید و از سبزی‌های خرد شده لابه‌لای برنج بپاشید و به این ترتیب تمام برنج و سبزی را در قابلمه بریزید. زعفران آب کرده و روغن روی پلو بریزید و آن را دم کنید. بعد از دم‌کشیدن سبزی پلو را در دیس بکشید و ماهی سرخ شده را اطراف آن بگذارید و با چند برش لیمو و جعفری تازه تزئین کنید و از اعضای خانواده در شب عید با این غذای سنتی پذیرایی کنید.سبزی پلو با ماهی سفید، غذای متداول اکثر شهر‌های ایران بویژه استان تهران است.

خورش خلال

مواد لازم:

گوشت خورشی ترجیحا گوسفندی: 400 گرم

روغن جامد کرمانشاهی: به میزان لازم

خلال بادام یا بادام پرک: 300 گرم

زرشک سیاه: دوسوم لیوان

گلاب: یک فنجان

زعفران آب کرده: 4 قاشق غذاخوری

رب گوجه: 2 قاشق غذاخوری

پیاز: یک عدد

دارچین: 2 تا 3 تکه

نمک، فلفل و زردچوبه: به میزان لازم

طرز تهیه:

پیاز را خرد کرده و با روغن تفت دهید. گوشت را به قطعه‌های منظم برش دهید و با رب به پیاز اضافه‌ و آنها را هم سرخ کنید. بعد مقداری آب روی گوشت بریزید و اجازه دهید گوشت به آرامی‌پخته شود. خلال بادام‌ها را بشویید و در کمی ‌گلاب و زعفران خیس کنید و در مراحل آخر پخت به همراه چوب دارچین به گوشت بیفزایید و بگذارید خورش کم آب شود. 20 دقیقه مانده به پخت نهایی زرشک سیاه را شسته و به همراه گلاب و بقیه زعفران به خورش اضافه ‌ و صبر کنید تا خورش به روغن بیفتد. این خورش بسیار خوشمزه را با پلو زعفرانی میل کنید. در بیشتر نقاط کرمانشاه و در مراسم جشن و اعیاد بویژه شب عید، با این پلو خورش از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.

رشته پلو

مواد لازم:

گوشت: 500 گرم

خرما و کشمش: از هر کدام 250 گرم

برنج: 6 پیمانه

ادویه پلویی، نمک و فلفل و روغن: به میزان لازم

زعفران آب کرده: 3 قاشق غذاخوری

رشته پلویی: 300 گرم

پیاز سرخ شده: 5 قاشق غذاخوری

پیاز رنده شده کوچک: یک عدد

سیب‌زمینی حلقه شده: 3 تا 4 عدد

طرز تهیه:

گوشت را چرخ و با یک پیاز رنده شده و نمک و فلفل مخلوط و کوفته قلقلی تهیه کنید و کنار بگذارید. برنج را بشویید و با آب و نمک خیس کنید. آب را جوش آورید و برنج را در آن بریزید و بپزید. قبل از پخت کامل، رشته پلویی را در آن بریزید و آن را بجوشانید و بعد آن را آبکش کنید. مقداری روغن را در قابلمه بریزید. یک قاشق چایخوری زردچوبه و کمی ‌نمک به روغن اضافه کنید.

سیب‌زمینی‌های حلقه شده را کف قابلمه بچینید و از برنج و رشته آبکش شده روی سیب‌زمینی‌ها ریخته و لابه‌لای آن گوشت قلقلی شده بریزید.

به‌همین‌ترتیب همه مواد را در قابلمه ریخته و پیاز داغ و زعفران آب کرده را به همراه مقداری روغن آب کرده روی پلو بریزید و آن را دم بگذارید. خرما و کشمش را ‌کمی‌سرخ ‌ و با پیاز داغ و مقداری قلقلی روی دیس رشته پلو را تزئین و میل کنید.

کلم پلو

مواد لازم:

کلم قمری یا کلم برگ: 600 گرم

برنج: 6 پیمانه

نمک و روغن و فلفل و زرد چوبه: به میزان لازم

پیاز: 2عدد بزرگ

آب لیمو: 3 قاشق غذاخوری

سبزی شامل‌ ترخون، شوید، ریحان و مرزه خرد شده‌: 200 گرم

گوشت چرخ کرده: 500 گرم

آرد نخودچی: 4 قاشق غذاخوری

پیاز رنده شده: یک عدد

نمک و فلفل و زردچوبه: به میزان لازم

تخم مرغ: یک عدد

طرز تهیه:

گوشت چرخ کرده را با پیاز رنده شده و نمک و فلفل و زرد چوبه و تخم مرغ و آرد نخودچی‌‌ مخلوط کنید و کمی‌ورز دهید و کوفته ریزه درست کنید و با مقداری روغن آنها را تفت دهید و کنار بگذارید. اگر از کلم قمری استفاده می‌کنید، آن را پوست بگیرید و خلال کنید. چنانچه از کلم برگ استفاده می‌کنید، آن را بشویید و ریز خرد کنید. کلم‌های خرد شده یا خلال شده را سرخ ‌و آب لیمو را به آنها اضافه کنید تا بوی کلم گرفته شود. سبزی را هم بشویید و ریز خرد کنید. برنج را در آب جوش و نمک بپزید و هنگام پختن مقداری زرد‌چوبه به آن بزنید. بعد آبکش ‌و کلم و سبزی را با برنج مخلوط کنید. برای ته دیگ از سیب‌زمینی حلقه شده استفاده کنید. ته قابلمه را روغن و زرد‌چوبه و کمی‌نمک بریزید، سیب‌زمینی‌های حلقه شده را ته قابلمه چیده و برنج مخلوط شده با کلم و سبزی را روی ته دیگ بریزید، وسط پلو را باز کنید و قلقلی‌ها ر ا میان برنج ریخته و روی پلو را مقداری روغن داغ شده بدهید و کلم پلو را دم بگذارید. پیاز‌ها را خرد کنید و کمی‌نمک به آنها بپاشید و در روغن داغ سرخ کنید. با این روش سرخ کردن، پیاز سرخ شده شما بسیار ترد و برشته می‌شود.بعد از دم کشیدن پلو را در دیس مناسبی بکشید. قلقلی‌ها را وسط دیس پلو بریزید و اطراف آن را با پیاز سرخ شده فراوان تزئین ‌و با سالاد شیرازی میل‌کنید. بیشتر مردم شیراز این پلوی خوش طعم را شب عید تهیه می‌کنند و از طعم و مزه آن لذت می‌برند.

ترش‌تره

مواد لازم:

سبزی خرد شده شامل اسفناج (بیشتر از بقیه)، گشنیز، تره، جعفری، نعنا: یک کیلو‌گرم

برنج: یک قاشق غذا‌خوری

سیر خرد شده: یک بوته متوسط

تخم مرغ: ۲ تا ۳ عدد

آبغوره یا آب نارنج: به میزان لازم

نمک، فلفل ، زردچوبه و روغن: به میزان لازم

طرز تهیه:

برنج و سبزی خرد شده را در قابلمه با یک پیمانه آب بپزید. بعد از پخت سبزی، آبغوره یا آب نارنج را اضافه کنید و اجازه دهید کمی‌با هم بجوشد. در تابه سیر‌های خرد شده را با کمی‌روغن تفت دهید، زردچوبه و فلفل زده و آن‌گاه سبزی پخته شده را به مخلوط اضافه کرده تا با هم بپزد. بعد از این‌که خورش جا افتاد به آن نمک زده و تخم‌مرغ‌ها را که با چنگال هم زده‌اید روی مواد بریزید تا ببندد. در برخی نقاط بنا به سلیقه تخم‌مرغ را هم‌نمی‌زنند و به‌طور سالم روی سبزی می‌ریزند. این خورش پس از به روغن افتادن آماده است.

آش‌جو دوغ

مواد لازم:

جو پوست گرفته: 2.5 لیوان

نخود و لوبیا: یک لیوان

آب قلم یا آب گوشت: 3 لیوان

برنج: یک فنجان

سبزی آش‌( تره،جعفری، گشنیز، اسفناج و سیر تازه): یک کیلو

کشک و دوغ محلی: به میزان لازم

نان خشک محلی خرد شده: یک لیوان

نعنا داغ و سیر داغ: به میزان لازم

پیاز داغ: 4 قاشق غذاخوری

طرز تهیه:

جو، نخود، لوبیا و برنج را از شب قبل خیس کنید و بگذارید با حرارت ملایم بپزد. سبزی آش را پاک ‌ و پس از شستن، خرد کرده و به حبوبات اضافه کنید. آب قلم را هم افزوده و بگذارید آش پخته شود. مقداری نان محلی خشک را با دوغ و کشک مخلوط کنید و در آش بریزید و بگذارید چند دقیقه بجوشد. مرتب و از یک جهت آش را به هم بزنید تا کشک و دوغ بریده نشود. بعد از روی حرارت بردارید و در ظرف مناسبی بکشید و روی آش را با نعنا و سیر داغ و پیاز سرخ شده فراوان تزئین کنید. در برخی از مناطق استان مرکزی این آش را در روز عید می‌پزند و به همراه شیرینی و آجیل از مهمانان خود ‌ پذیرایی می‌کنند.

‌ دنده کباب

مواد لازم:

گوشت دنده گوسفند: یک کیلو

رب گوجه: 3 قاشق غذاخوری

آبلیمو: کمی

نمک، فلفل، روغن و زعفران: به میزان لازم

طرز تهیه:

ابتدا یک تکه بزرگ تقریبا به وزن یک کیلو‌گرم از دنده گوسفندی را به صورت پهن و دراز ببرید. سپس با سیخ‌های کباب پهن همزمان سه تا چهار سیخ به صورت عمودی داخل گوشت کنید که هم وزن گوشت را تحمل کند و هم شکل آن به هم نخورد. سپس با پشت یک کارد تیز با ضربات پشت سر هم محکم به گوشت ضربه وارد کنید. بعد از آن گوشت را به مدت چند ساعت به همین حالت در یخچال بگذارید. موقعی که گوشت کاملا استراحت کرد، برای کباب شدن آماده است. از قبل یک مقدار روغن را درون ظرفی داغ کرده و سپس رب گوجه را به مقدار زیاد در آن ریخته و سرخ کنید.سپس نمک، کمی ‌فلفل ، آبلیمو و زعفران به آن اضافه ‌و سس غلیظی تهیه کنید. موقع کباب کردن، دنده را در حرارت متوسط زغال روی آتش گذاشته و همزمان با فرچه از سس غلیظ مدام به این طرف و آن طرف دنده‌ها بزنید تا زمانی که کباب آماده شود و دوباره هنگام پایین آوردن کباب هم سس روی گوشت مالیده و سریع ‌لای نان بگذارید و با پیاز و لیموترش یا نارنج تزئین کنید.

یوفکا

مواد لازم:

گوشت چرخ کرده: 250 گرم

ذرت پخته: نصف لیوان

قارچ خرد شده:5 ‌تا 6 عدد

جعفری خرد شده: 2 قاشق غذاخوری

خمیر یوفکا: 8 برگ

پیاز: یک عدد

نمک، فلفل، رب گوجه و روغن : به میزان لازم

طرز تهیه:

پیاز را خرد کنید و تفت دهید. گوشت را اضافه کنید و به ترتیب قارچ ، فلفل دلمه، نمک ، روغن ، رب گوجه و ذرت را به آ ن افزوده و مخلوط کنید و بگذارید خنک شود. خمیر یوفکا را در دمای محیط قرار دهید و از وسط عمودی برش بزنید. از مواد، یک قاشق روی اولین قسمت خمیر بگذارید و
به‌صورت سمبوسه مثلثی آن را بپیچید و در روغن داغ سرخ کنید. دقت کنید که این خمیر‌ خیلی زود سرخ می‌شود. این میان‌وعده، خوشمزه و سریع درست می‌شود و برای روزهایی که قصد رفتن به دامن طبیعت را دارید بسیار مناسب است.

قلیه ماهی

مواد لازم:

ماهی پوست گرفته و پاک شده: یک کیلو

سیر: یک بوته

سبزی (گشنیز و شنبلیله): ۳۰۰ گرم

تمبر هندی: نصف بسته

پیاز: یک عدد متوسط

زردچوبه، نمک و فلفل: به میزان لازم

رب گوجه: یک قاشق غذاخوری

گوجه رنده شده: یک عدد متوسط

طرز تهیه:

پیاز خرد شده را با کمی‌روغن در قابلمه تفت دهید و سپس سیر و سبزی را در سبزی‌خردکن ریخته و کاملا خرد و به پیاز داغ اضافه کنید ‌و خوب تفت دهید تا رنگ سبزی تیره شود. بعد از آن رب و گوجه رنده شده را اضافه و کمی‌سرخ کنید، سپس آب به مخلوط اضافه کنید و بگذارید خورش جا بیفتد.

در این مرحله تمبرهندی‌ را با آب‌جوش مخلوط کرده ، خوب هم بزنید تا گوشت آن در آب حل شود. هسته‌ها را جدا کرده و داخل خورش بریزید. ماهی‌های پاک شده را که در این غذا از ماهی‌های بدون استخوان مانند شوریده، سنگسر، ‌هامور و حلوا سیاه را جدا‌گانه به مخلوط آرد و زردچوبه و ادویه آغشته و در ماهیتابه سرخ و به خورش اضافه کنید.

اگر خورش لعاب لازم را نداشت کمی‌آرد در نیم‌استکان آب حل و به خورش اضافه کنید. این غذا باید تند باشد و اگر دوست دارید، فلفل بیشتری در آن بریزید.

فاطمه احمدی - چاردیواری