ایمنی افراد آسیب‌پذیر در‌ سرما

افرادی نیز به دلیل داشتن حساسیت‌های فصلی، روزهای آغاز هر فصل را با گرفتگی بینی، سرفه‌های آزاردهنده یا مشکلات دیگر دست به گریبان هستند؛ در حالی که با انجام راهکارهایی ساده، اما تاثیرگذار می‌توان شدت حساسیت‌ها و احتمال بروز سرماخوردگی بخصوص در گروه‌های حساس را کاهش داد.

دکتر داود یادگاری‌نیا، متخصص بیماری‌های عفونی و رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تغییرات ناگهانی دما را عامل بروز بسیاری از بیماری‌های ویروسی و افزایش حساسیت‌ها عنوان می‌کند و رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای را عامل مهم تقویت سیستم ایمنی بدن می‌داند.

چه زمانی عوارض سرماخوردگی جدی می‌شود؟

سرماخوردگی در واقع یک بیماری ویروسی مسری است که معمولا راه‌های تنفسی فوقانی (حلق و بینی) را آلوده کرده و در بسیاری از موارد باعث افزایش ترشحات راه‌های تنفسی می‌شود.

این بیماری شایع در انسان‌ها معمولا دوره‌ای است و بعد از چند روز بدون بر جای گذاشتن عوارض جانبی بهبود می‌یابد اما در مورد گروه‌های حساس جامعه، ساده‌ترین نوع سرماخوردگی نیز می‌تواند عوارض خطرناکی بر جای بگذارد و شروعی برای درگیری با بیماری‌های جدی‌تر باشد.

رایج‌ترین مساله‌ای که با آغاز فصل سرما، گروه‌های آسیب‌پذیر را تهدید می‌کند، ابتلا به آنفلوآنزاست.

کسانی که مبتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت، بیماری‌های قلبی و ریوی هستند یا تحت درمان دیالیز و شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر هستند.

همچنین افراد بالای 65 سال و کودکان زیر دو سال، گروه‌های پرخطر محسوب می‌شوند که ابتلا به آنفلوآنزا برای آنها همراه با عوارض شدید ریوی خواهد بود.

همچنین افراد مبتلا به آسم، بیماری‌های ریوی مزمن، زنان باردار و افراد دارای چاقی بیش از حد، بیشتر در معرض ابتلا به آسیب‌های جدی بر اثر سرماخوردگی هستند.

به همین دلیل لازم است این گروه افراد با آغاز فصل سرما اقدام به واکسیناسیون کنند؛ در حالی که واکسن آنفلوآنزا تقریبا عوارض جانبی ندارد و می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر پیشگیری کند.

تغذیه‌ مناسب یا مکمل‌های بی‌اثر؟

مکمل‌هایی که در انواع متنوع و با نام‌های تجاری مختلف در بازار وجود دارد، نقش چندان موثری در تقویت سیستم ایمنی بدن ندارند. مهم‌ترین موضوعی که سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، آرامش روانی است.

استرس نقش موثری در تضعیف سیستم ایمنی بدن دارد. برای مثال ممکن است فردی که دچار استرس ناگهانی می‌شود،‌ ناگهان دچار بیماری زونا شود و دلیل این اتفاق فعال شدن ویروس این بیماری بر اثر تضعیف سیستم ایمنی بدن است؛ بنابراین استرس‌های شدید و ناگهانی ممکن است ویروس‌هایی نهفته را فعال کند.

در مقابل رعایت بهداشت فردی، حفظ آرامش روانی و تغذیه مناسب مثل مصرف مواد پروتئینی مناسب بخصوص در جوانان، به بهبود وضعیت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند، اما مکمل‌ها نقش عمده‌ای در تقویت سیستم ایمنی بدن ندارند.

وقتی حساسیت فصل تشدید می‌شود...

افرادی که دارای انواع آلرژی‌ها هستند، بهتر است در معرض تماس مواد حساسیت‌زا و شرایط تشدیدکننده آلرژی قرار نگیرند البته در مواردی برای مثال مواد شیمیایی یا گیاهی در فضاست و امکان حذف آنها وجود ندارد.

باید توجه داشت فقط دمای خیلی پایین باعث بروز حساسیت نمی‌شود و تغییر دمای ناگهانی عامل مهمی است که آلرژی فرد را فعال می‌کند.

بهتر است افرادی که حساسیت‌های فصلی دارند، اوایل فصل سرما و هنگام تغییرات ناگهانی دما از انجام فعالیت‌های فیزیکی سنگین خودداری کرده و بیشتر استراحت کنند.

واکسیناسیون نیز می‌تواند اثرات بعضی از انواع حساسیت‌ها را کاهش دهد، چرا که خود ویروس‌ها باعث فعال شدن برخی حساسیت‌ها می‌شود.

تاثیر هوای آزاد در تقویت سیستم ایمنی

بسیاری از افراد تصور می‌کنند قرار گرفتن در معرض هوای سرد بیرون از خانه، باعث ابتلا به انواع بیماری‌های عفونی و سرماخوردگی بخصوص در گروه‌های حساس می‌شود، اما بهتر است این نکته را در نظر بگیرید که ماندن طولانی‌مدت در فضای خانه نیز می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف و در مقابل ویروس‌ها آسیب‌پذیر کند.

در گروه‌های حساس قرارگیری مقابل موج گرما و سرمای ناگهانی نیز بسیار خطرناک است و به همین دلیل توصیه می‌شود برای مثال سالمندان از قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا پرفشار، مه و ابرهای در ارتفاع پایین اجتناب کنند. با این حال بهتر است گروه‌های حساس زمان‌هایی از روز را که دمای هوا مناسب‌تر است، با رعایت نکات ایمنی و بهداشتی، زمانی هرچند کوتاه خود را در معرض دریافت هوای تازه قرار دهند.

انجام ورزش‌های کوتاه و سبک و حتی پیاده‌روی کوتاه طی روز،‌ علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن، سیستم قلبی و عروقی را نیز تقویت می‌کند. در واقع با افزایش گردش خون، تعداد گلبول‌های سفید بدن افزایش می‌یابد و بدن را برای رویارویی با ویروس‌ها تقویت می‌کند. علاوه بر این، قدم زدن در هوای آزاد و البته پاک، به کاهش استرس کمک می‌کند و به طور غیرمستقیم باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.

بایدها و نبایدهای تغذیه‌ای با شروع فصل سرد

با آغاز فصل پاییز، بدن انسان در مقابل بیماری‌هایی مانند انواع سرماخوردگی، آنفلوآنزا و دیگر عفونت‌ها آسیب‌پذیر می‌شود. تغذیه مناسب یکی از راه‌های موثر تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی است و گروه‌های حساس جامعه باید بیش از دیگران این راهکارهای تغذیه‌ای را در نظر بگیرند.

نوشیدن زیاد مایعات بخصوص آب و آبمیوه باعث کاهش دمای بدن و دفع مواد سمی و ویروس‌ها می‌شود. از طرفی آب مورد نیاز بدن تامین و در صورت بروز بیماری،‌ باعث تسریع روند بهبود می‌شود البته باید در نظر داشت مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های دارای کافئین مثل چای و قهوه، نه‌تنها آب کافی به بدن نمی‌رساند، بلکه به دلیل مدر بودن، باعث کم‌آبی بدن نیز می‌شود. مصرف مواد غذایی دارای آنتی‌اکسیدان از جمله میوه‌های سبز، قرمز و سبزیجات تازه نیز به تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل انواع ویروس‌های سرماخوردگی کمک می‌کند.

در کنار توصیه‌های تغذیه‌ای مفید برای تقویت سیستم ایمنی، نبایدهایی نیز در مصرف مواد غذایی وجود دارد که حتی مهم‌تر از توصیه‌های مفید تغذیه‌ای است.

مصرف غذاهای پرادویه، بسیار چرب، سرخ‌کردنی و دارای چربی‌های اشباع مقاومت بدن را نسبت به عفونت‌ها کاهش داده و باعث آسیب‌پذیری بیشتر مخاط بینی، دهان و حلق می‌شود و التهاب ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن را بیشتر می‌کند. بنابراین بهتر است گروه‌های حساس تا جای ممکن از مصرف این نوع مواد غذایی هنگام تغییرات فصلی و کاهش ناگهانی دمای هوا خودداری کنند.

سپیده شعرباف - دانش و سلامت