تربیت جنسی به‌جای آموزش

چگونگی یا ضرورت آموزش مسائل جنسی نیز جزو نکاتی است که این روزها ذهن بسیاری از والدین را به خودش مشغول کرده‌است.

دکتر شهرام اسلامی، روان‌شناس معتقد است اگرچه آموزش ضروری است، اما باید با توجه به الزامات فرهنگی صورت بگیرد.ما نیز با وی با رویکرد جایگزینی تربیت جنسی متناسب با فرهنگ بومی و اسلامی به‌جای آموزش جنسی با دکتر اسلامی کودک به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

بی‌شک بنا به اصول ارتباطات، درست نیست کسی باور داشته باشد نباید درباره مسائل جنسی با فرزندش صحبت کند. با توجه به فرهنگ کشورمان، معتقد نیستم که نباید تربیت جنسی انجام شود. تربیت جنسی باید از کودکی ارائه شود، اما ما در نحوه آموزش آن از طریق کپی‌برداری از کشورهای غربی مخالف هستیم؛مثلا در قانون 2030 کارشناسان کشورهای دیگر معتقدند فرقی نمی‌کند، پدر یا مادر مسائل جنسی را آموزش دهند. اما با توجه به فرهنگ ایرانی مناسب‌تر است تا مادر مسائل مربوط به دختر را آموزش دهد و پدر پاسخگوی سوالات و نیازهای پسرش باشد. ما باور داریم این رویکرد که پدری درباره دوران بلوغ دختر یا مادری اطلاعاتی از مشکلات بلوغ پسرش به او بگوید، مناسب نیست و در واقع والد جنس مخالف معمولا اطلاعات کافی در این زمینه ندارد.

درست است که ما باید مطابق با فرهنگ خودمان مسائل را به کودکان آموزش دهیم، اما گاهی خانواده‌ها چنان درگیر حیا می‌شوند که به هیچ عنوان درباره مسائل جنسی با فرزندان‌شان صحبت نمی‌کنند. شاید در گذشته نیاز به آموزش مسائل جنسی به اندازه امروز احساس نمی‌شد و حتی بدون تربیت جنسی هم مشکلات خاصی پیش نمی‌آمد. اما باید در نظر گرفت امروزه دوران ارتباطات است؛ اینترنت، شبکه‌های مجازی و تلفن‌های همراه جزئی جدا نشدنی از زندگی امروز ماست. بنابراین اگر ما مسائلی را به‌طور اصولی به فرزندان‌مان توضیح ندهیم، ناگزیر آنان در فضاهای دیگری با آن آشنا می‌شوند و گاه در جست‌وجوی پاسخ سوالات خود اطلاعات نادرستی به دست می‌آورند. اگر فرزندان‌مان از مسائل جنسی به طور نادرست آگاه شوند، بسختی می‌توان آسیب ناشی از اطلاعات نادرست را برطرف کرد. به زبان ساده‌تر اگر فرزندمان چیزی را نداند، می‌توانیم با تربیت صحیح راه درست را به او نشان دهیم. اما اگر او اطلاعات نادرستی داشته‌باشد، تربیت صحیح با چالش بیشتری روبه‌رو و کار دشوارتر می‌شود.

تربیت جنسی را کی شروع کنیم؟

هر مرحله از تربیت جنسی نیاز به زمان مناسب دارد. این‌که ما در چه سنی باید چه چیزی را آموزش دهد، نکته مهمی است. اطلاعات زودهنگام یا دیر هنگام می‌تواند اثرات مخربی داشته باشد. سن آغاز صحبت درباره مسائل جنسی نیز از نقاط اختلاف فرهنگ ما با غرب است. آنان معتقدند باید از سنین پایین‌تر آموزش‌ها شروع شود و ادامه پیدا کند، در حالی‌که در ایران و با توجه به فرهنگمان، نیازی نمی‌بینیم کودک در سنین پایین همه مسائل جنسی را بداند. متاسفانه در کشور ما اصولی واحد برای تربیت جنسی در نظر گرفته نشده است و برخی به دلیل نبود رویه مناسب، هرآنچه غرب گفته است را به فرزندان‌شان دیکته می‌کنند.

وقتی ممکن است کودک آسیب ببیند

ما مجبوریم درباره مسائلی که فرزندان به‌طور کامل فهمیده‌اند، صحبت کنیم و نمی‌توانیم از این شرایط بگریزیم. والدین دو راه دارند. یکی این‌که صبر کنند تا فرزندان‌شان در شبکه‌های اجتماعی یا از منابع دیگر مسائلی را یاد بگیرند که در این صورت نمی‌توان کنترلی روی اطلاعات فرزندان داشت یا این‌که قبل از این اتفاق، خودشان مسائل را توضیح دهند که بالطبع آگاهی از طریق والدین به شیوه صحیح‌تری صورت می‌گیرد.

سن مناسب، زمانی است که فرزند ممکن است آسیب ببیند. در کشورهای غربی معتقدند از
سه سالگی باید آموزش درباره قسمت‌های خصوصی بدن و حریم آن به فرزندان داده شود. ما معتقدیم حتی گاه ممکن است با توجه به نیاز این آموزش حتی از دوسالگی هم شروع شود که تشخیص بهتر آن به عهده والدین است. کودکان باید درباره حفظ حریم خصوصی و این‌که چه اقداماتی را در مواقع بحران یا خطر انجام دهند، بدانند. تربیت جنسی نیاز به توضیح خاص ندارد .همین که حتی به کودک‌مان بگوییم اگر با مشکلی رو‌به‌رو شدی یا کلام یا حرف ناشایستی شنیدی بیا و به مادرت بگو، نکته ساده و بسیار مهمی است.

مهم، آموزش والدین است

آموزش پدران و مادران نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. گاهی مادران و پدران با شنیدن حرفی از جانب فرزندشان بشدت دچار نگرانی و استرس می‌شوند. گاهی با فرزندشان با تندی برخورد می‌کنند که نتیجه نخواهد داشت .جز این‌که او دیگر سوالات یا اتفاقاتی که تجربه کرده است را برای شما نگوید. حتی بهتر است در صورتی که فرزندتان مسائلی از اتفاقات روزمره‌اش برای‌تان تعریف کرد، از او تشکر کنید. با این کار این امکان را به خودتان می‌دهید تا با گفت‌وگو و آگاهی از اتفاقات، شرایط را بهتر مدیریت کنید.

بهتر است دقیقا بدانید فرزندتان تا چه حد و از چه موضوعاتی آگاهی دارد تا بتوانید او را راهنمایی کنید. امروزه نیاز است تربیت جنسی فرزندانمان مطابق با فرهنگ ایرانی- اسلامی خودمان رایج شود.

نیلوفر جامه‌بزرگی - جام‌جم