زمان برگزاری این دیدار نیز کاملا نمادین است. این دیدار در برهه‌ای از زمان برگزارمی‌‌شود که هم مسکو بر سر سرنوشت صلح در اوکراین و هم پکن در بحرانی‌ترین زمان جنگ تعرفه‌ها با واشنگتن و به نوعی در یک جدال دیپلماتیک با آمریکا قرار دارند. این دیدار می‌تواند فارغ از قراردادهای امضا شده، پیامی واضح برای پایتخت‌های غربی به‌خصوص کاخ‌سفید در نظر گرفته شود.
قدرت‌نمایی، آنچه پوتین می‌خواهد
در هشتادمین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم، مسکو میزبان مهمانانی بسیاری از نقاط مختلف جهان بود. با این حال، جایگاه یکی از آنها به‌طور کامل ویژه است. شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، نه‌تنها برای شرکت در جشن‌ها، بلکه در قالب یک سفر رسمی و جداگانه به روسیه سفر کرده است. این واقعیت به خودی خود نمادین است. این رویداد، نه‌تنها گواهی بر روابط خاص بین روسیه و چین است، بلکه پیامی است به پایتخت‌های غربی. در زمانی که بحث‌های گسترده و پرچالشی درباره سرنوشت توافق اوکراین در جریان است، مسکو با برگزاری همایشی بزرگ نشان داد که موضعش با حمایت سیاسی قدرتمند چین تقویت شده و این امر می‌تواند بر روند مذاکرات روسیه و آمریکا در آینده اثرگذار باشد.اگر تهدیدهای واشنگتن مبنی بر خروج از روند مذاکرات و میانجیگری این کشور میان مسکو ــ کی‌یف عملی شود، ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نه‌تنها در بلندپروازانه‌ترین پروژه خود ناکام می‌ماند، بلکه با اتحادی منسجم‌تر بین روسیه و چین نیز مواجه خواهد شد. بنابراین، سفر شی جین پینگ به مسکو عملا هیچ گزینه‌ای برای آمریکا باقی نمی‌گذارد: دونالد ترامپ برای حفظ ظاهر و کسب حداقل سود سیاسی، باید با تمام توان در روند حل مناقشه اوکراین پیش برود که به احتمال زیاد به معنای پذیرش حداکثری شروط روسیه است.
چینی‌ها چه می‌خواهند؟
اما نکته‌ای که پس از بازگشت ترامپ به کاخ‌سفید در صد روز گذشته خودنمایی می‌کند تغییر سیاست‌های اعلامی چین در قبال مدل و عمق رابطه خود با روسیه است. درست سه ماه قبل از آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲ بود که میان مسکو ــ پکن معاهده جامع همکاری بدون محدودیت به امضا رسید اما پکن سعی کرد در طول سه سال جنگ روسیه و اوکراین هیچ‌گاه به صورت علنی وارد درگیری‌های متحد خود نشود و همزمان با اتخاذ موضع بی‌طرفانه سعی کرده خود را از اتهامات کشورهای غربی مبنی بر حمایت از ماشین جنگی روسیه مبرا کند. به عبارت دیگر شی جین پینگ در طول این سه سال مراقب بوده که چین را به‌عنوان صدایی عقلانی که از هنجارها و قوانین جهانی حمایت می‌کند، به جهان معرفی کند.
اما از سوی دیگر چین با گشایش بازارهای مبادلاتی خود با روسیه سعی کرد حلقه تحریم‌های کشورهای غربی علیه متحد خود را بی‌اثر کند به شکلی که میزان تجارت این کشور با روسیه نسبت به سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲.۵برابر شده است. طبق گزارش مؤسسه مطالعات چین مرکاتور (MERICS) تجارت دوجانبه در سال ۲۰۲۴ به رکورد ۲۴۵ میلیارد دلار رسید که ۶۶ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۱، سال قبل از جنگ که عددی نزدیک به ۱۴۷میلیارد دلار بوده را نشان می‌دهد. همچنین واردات نفت خام چین از روسیه نیز به رکورد ۶۲ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال ۲۰۲۱، ۵۴ درصد افزایش یافته است. اما این راهبرد پس از بازگشت ترامپ به کاخ‌سفید و اتخاذ سیاست‌های تهاجمی به‌خصوص نسبت به چین با اعمال تعرفه‌های تجاری به میزان ۱۲۵درصد پکن را مجبور کرد این‌بار برای نشان دادن قدرت خود در معادلات جهانی وارد معرکه شود و سیاست‌های ترامپ را به شدیدترین شکل ممکن به چالش بکشد. از همین‌رو شی‌‌جین پینگ در یادداشتی که یک روز قبل از سفر خود به مسکو در روزنامه دولتی روسیسکایا گازتا روسیه منتشر کرد برای اولین‌بار از اهداف سیاست‌خارجه چین در تقویت رابطه با مسکو در فضای بین‌الملل پرده‌‌برداری کرد. رئیس‌جمهور چین در این یاداشت نوشت: «دوستی عمیقی که در طول جنگ جهانی دوم با خون و جان شکل گرفت، به منبعی «ابدی» برای دوستی «پایدار» چین و روسیه تبدیل شده است.» وی در بخشی از این یادداشت اشاره کرد: «نیروهای عدالتخواه جهان، از جمله چین و اتحاد جماهیر شوروی، شجاعانه جنگیدند و نیروهای فاشیست متکبر را در کنار هم شکست دادند. ۸۰ سال بعد، یکجانبه‌گرایی، سلطه‌گری و قلدری مجدد به اوج خود رسیده و بشریت بار دیگر بر سر دوراهی قرار گرفته است.»
چین و روسیه همواره در مورد مسائل مربوط به منافع اصلی یا نگرانی‌های اصلی خود قاطعانه از یکدیگر حمایت کرده‌اند. در ادامه این مقاله‌ای آمده است: «رابطه چین و روسیه هیچ شخص ثالثی را هدف قرار نمی‌دهد و تحت کنترل هیچ شخص ثالثی هم قرار نمی‌گیرد.» این کلمات به‌خوبی نشان می‌دهد که رویکرد چین نسبت به حمایت همه‌جانبه روسیه در سطح بین‌المللی تغییر پیدا کرده و از این پس باید منتظر ایفای نقش فعال‌تری از پکن در حمایت از مسکو در عرصه بین‌الملل‌باشیم.
«کیسینجر معکوس»، ایده‌آل ترامپ
سیاست خارجی ترامپ در طول صد روز گذشته در قبال چین و روسیه استفاده از الگوی «کیسینجر معکوس» بوده است. به این معنا که دولت ترامپ سعی کرده با استفاده از الگوی کیسینجر معکوس با ارائه پیشنهادات وسوسه‌انگیز اقتصادی و حمایت از گفتمان روسیه در قبال جنگ اوکراین، مسکو را وارد مدار خود کند و به این شکل به مرور زمان فاصله معناداری میان روسیه و چین ایجاد کند. تا در نهایت بتواند با خروج سرمایه‌های خود از باتلاق اروپا تمام تمرکز خود را متوجه چین کرده و به مقابله با بزرگ‌ترین تهدید هژمونی آمریکا بپردازد. این استراتژی دراوایل دهه۷۰میلادی درقبال شوروی ازسوی واشنگتن اعمال شد و توانست اهداف کاخ‌سفید را که در آن زمان فاصله انداختن و جدایی میان چین و شوروی بود را با موفقیت برآورده سازد.
بهره سخن
البته، در طول این سفر، مسائل انباشته‌شده در دستور کار دوجانبه، برنامه‌های جدید برای توسعه سازمان همکاری شانگهای در آستانه اجلاس تیانجین این سازمان ومسائل کلیدی بین‌المللی ازجمله خاورمیانه، افغانستان وتشدیددرگیری بین هند و پاکستان مورد بحث قرار گرفته است.اما اهمیت نمادین این سفر، همچنان از هر یک از مهم‌ترین توافقات حاصل از مذاکرات شی جین پینگ در مسکو، مهم‌تر خواهد بود.
