آنچه دربارهٔ «حلوا» نمی‌دانستید!

جام جم سرا:
● «آش» بمعنای «زندگی» است.
● آش در فارسی میانه «با» نام داشت که از ریشهٌ «به آو» است.
● «با» انواع مختلفی داشته «و دارد» ـ مثال از مثنوی مولوی:
من سپاناخ تو‌ام هر چم سَزی ___ یا تُرُش با، یا که شوربا می‌پزی
«سپاناخ» از ریشهٌ «اِسپاناخ» است که امروزه «اسفناج» نامیده می‌شود.
نامهای «آش» در زبانهای کنونی ایران:
● فارسی عامیانه: «آَش».
● خراسانی: «آش؛ بلغور».
● کردی: {چیشت؛ ئاش؛ پریوله؛ چاشت؛ نیسک؛ برویش؛ دانه کولانه؛ ساروین؛ شوباو «شوربا»؛ شیو؛ پاروکله؛ چاشتی؛ گرار} {ضمناً آب چلو را «آشاب» ◄ «آش + آب» می‌نامند}.
● سمنانی: «شوربا».
● لارستانی: «شوربا».
● هرمزگانی: «کُلُم با kolom. bā».
توضیح اینکه «با» انواع مختلفی داشته و دارد که تنوع آن نزد کرد‌ها بیش از هر جای دیگر است.

بطور کلی می‌توان انواع ـ «آش» یا‌‌ همان «با» ـ را به سه گروه تقسیم کرد:
۱ـ «شوربا» که عموماً با حبوبات یا گندم یا جو و یا برنج و یا مخلوطی از این مواد+نمک پخته می‌شد.
۲ ـ «تُرُش با= آش ترش» که حاوی مواد قبلی + گیاه تُرُشَک، یا دوغ، یا آبغوره و یا کشک بود.
۳ ـ «شیر با= شیرین با» که عموماً از «برنج یا نشاسته + شیر + شکر + گلاب» پخته می‌شد.
بسا پنداشته شود که «شوربا» متداول‌ترین نوع «با» بوده و هست؛ اما این طور نیست زیرا در دوران ساسانیان، نام «شیر با» به سبب اضافه شدن «هیل= هِل» به مواد اولیهٌ آن، به «هِل با» تغییر کرد... تا پس از ظهور اسلام و انقراض ساسانیان و تسلط اعراب بر ایران... عرب‌ها که «هِل با» را خوشمزه یافتند، پختن آن را آموختند و آن را «حلوا» تلفظ کردند و در تمام قلمرو خود رواج دادند ب طوری که حتی ما خود نیز «هِل با» را «حلوا» می‌نامیم و می‌پنداریم که این یک لفظِ عربی است.
حلوای ایرانی وقتی به عربستان رفت و بازگشت، خوشمزه‌تر شد ب طوری که امروزه «حلوای مسقطی»، معروف‌ترین حلوای خاورمیانه است.

کلمات عربی زیر از کلمهٌ فارسی «هِل با» اخذ و مشتق شده‌اند:
 «حِلو helow»= خوب؛ خوش؛ شیرین؛ گوارا؛ عالی.
 «حِلوَ helwa»= به به؛ آفرین؛ عالی؛ خوب؛ خوش؛ خوش آمدید.
 «حَلَویات halaviyāt»= شیرینی جات.|پی سی فورس|