چاقی، مشکل این روزهای کودکان

غافل از این‌که بیماری‌های قلبی، چربی، فشار خون و دیابت در آینده‌ای نه‌چندان دور فرصت لذت بردن از خوراکی‌هایی را که امروز می‌خورد، از او خواهد گرفت... .

امروزه کودکان، وقت کمتری را به ورزش و تحرک اختصاص می‌دهند و اغلب وقت خود را صرف تماشای تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای می‌کنند.

خانواده‌ها نیز به دلیل گرفتاری، زمان کمتری را به پختن غذا در منزل اختصاص می‌دهند که باعث شده مصرف سوسیس، کالباس، پیتزا، همبرگر و سیب‌زمینی نیمه سرخ‌شده منجمد، شیرینی و شکلات افزایش یابد. با این تفاسیر نباید از بروز چاقی در‌ درصد بالایی از کودکان امروز تعجب کرد. ناگفته نماند که مهم‌ترین دلیل چاقی بیش از حد کودکان به عوامل ژنتیک بازمی‌گردد.

تحقیقات نشان می‌دهد، بروز نقص در یک قسمت کلیدی از دی‌ان‌ای می‌تواند به چاقی بیش از حد کودکان منجر شود.

دکتر سید مرتضی صفوی، متخصص تغذیه با تائید این مساله می‌گوید: افرادی که دارای نقص ژن خاصی روی کروموزم 16 در بدن خود هستند، بشدت نسبت به افزایش وزن و چاقی مستعد هستند. هر چقدر هم که این افراد از لحاظ رژیم‌ غذایی و تحرک بدنی تلاش کنند، ممکن است نتوانند به طور کامل با این معضل مبارزه کنند.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: این ژن نقش کلیدی در کنترل وزن و همچنین کنترل قند خون دارد.

به بیان دیگر، قسمت‌های خاصی از ژن‌های کودکان چاق دچار نقص است، به طوری که این نقص‌ها در کودکان با وزن طبیعی دیده نمی‌شود البته غیر از عامل ژنتیک عوامل دیگری ازجمله عوامل مربوط به دوران جنینی، نوع تغذیه و روند رشد دوران شیرخواری و کودکی، رژیم غذایی نامتعادل، فعالیت جسمی ناکافی، علل روحی و تنش‌های عصبی، سبک زندگی طول مدت خواب و عوامل هورمونی نیز در بروز چاقی کودکان نقش دارند.

کودکانی که غذای سالم نمی خورند

کارشناسان تغذیه تاکید می‌کنند، الگوی تغذیه‌ای درست را والدین باید از کودکی از طریق خود رعایتی به فرزندانشان بیاموزند در حالی که معمولا چنین اتفاقی در جامعه ما رخ نمی‌دهد. به بیان دیگر، بسیاری از والدین از همان سال‌های اول، مدام آبنبات به دست بچه‌هایشان می‌دهند و با گرفتن تنقلات مضر برای کودکانشان نقش مهمی در چاقی آنان دارند البته باید توجه داشت چاقی در کودکان زیر سه سال، پیشگویی‌کننده چاقی در آینده خواهد بود؛ به طوری که دیده شده شیوع چاقی بزرگسالی در کودکان چاق، دو تا سه برابر کودکان غیرچاق است.

این متخصص تغذیه با تاکید بر این‌که عادت دادن کودکان به مصرف نکردن مواد غذایی مضر از سال‌های ابتدایی زندگی ضروری است، می‌افزاید: در غیر این صورت کودکان به مصرف این قبیل مواد غذایی عادت می‌کنند و پذیرش مواد غذایی سالم برای آنها سخت می‌شود.

وی درباره تردیدهایی که نسبت به طاقت‌فرسا بودن رعایت رژیم غذایی در کودکان از سوی والدین وجود دارد، می‌گوید: رژیم غذایی که به کودکان داده می‌شود مربوط به کاهش وزن نیست، بلکه باید به کودکان چاق، رژیم ثبات وزن داده شود تا از رشد این افراد جلوگیری نشود. به این ترتیب با گذشت زمان و افزایش رشد قدی، وزن این کودکان نسبت به قد آنها متعادل خواهد شد.

نگذاریم فرزندمان چاق شود

براساس اصول جدید پیشگیری از چاقی کودکان، والدین و متخصصان کودکان باید با بهبود رژیم غذایی و افزایش میزان فعالیت جسمی‌ با چاقی کودکان مبارزه کنند.

به گفته دکتر صفوی، بیش از هر عاملی باید به کنترل غذاهایی که به خانه آورده می‌شود و نیز متناسب بودن وعده غذایی با سن کودکان توجه شود.

همچنین ضروری است برای کودکان از نوشابه‌های شیرین‌شده (شامل نوشابه‌ گازدار، آبمیوه صنعتی و نوشابه‌ ورزشی) کمتر خریده شود و به‌جای آن کودکان را به نوشیدن آب، شیر و مقدار محدودی آبمیوه‌ خالص تشویق کرد. همچنین باید غذاهای سالم را بیشتر در معرض دید و دسترسی آسان کودک و غذاهای با کالری بیشتر را دور از دسترس قرار داد.

سبک زندگی کودکمان را تغییر دهیم

برای پیشگیری از چاقی کودک علاوه‌بر بهره‌گیری از الگوی تغذیه‌ای سالم توجه به نکات زیر بسیار کمک‌کننده است:

ـ زمان‌ پرداختن به تفریحات نشسته کاهش یابد.

ـ والدین باید تلویزیون‌، رایانه، بازی‌های ویدئویی و وسایل الکترونیکی را از اتاق‌خواب کودک و نیز مناطقی از خانه که خانواده وعده‌ غذایی را در آن مصرف می‌کنند دور نگه دارند تا این وسایل تمرکز کودک را در حین غذا خوردن به هم نزند.

ـ زمان قرار گرفتن کودکان در برابر صفحات نمایش الکترنیکی به دو ساعت در روز محدود شود.

ـ والدین باید کودکان دارای اضافه‌وزن را تشویق کنند تا میزان خوردن و فعالیت جسمی‌شان (در حال فعالیت و نشسته) را به ‌صورت یادداشت‌ روزانه یا سایر اشکال، پایش و پیگیری کنند.

ـ کودکان و والدین می‌توانند با کمک هم برای اصلاح سبک زندگی و تغذیه‌ای خود تلاش کنند و اهدافی را در این زمینه برای خودشان، تعیین و نتایج کارهایشان را بازبینی و پاداش‌هایی را نیز برای موارد موفقیت در دستیابی به اهداف کوچک تعیین کنند.

ـ ترتیبی داده شود که کودکان خواب کافی داشته باشند. رابطه چاقی و خواب ناکافی در کودکان از طریق پژوهش‌های جدید به اثبات رسیده است. به بیان دیگر اگر خواب کودکان متناسب با سنشان باشد، احتمال کمتری دارد که دچار اضافه‌ وزن یا چاقی شوند.

پونه شیرازی‌ - ‌دانش و سلامت